01 07 2019 1

Wyższy Urząd Górniczy

Departament

Warunków Pracy i Szkolenia

Katowice, dnia 21 lutego 2020 r.

INFORMACJA Nr 14/2019śm./EW

w sprawie tąpnięcia oraz wypadku zbiorowego – 9 wypadków, w tym 3 wypadki śmiertelne – zaistniałych w dniu 1.07.2019 r. o godzinie 14¹², w wyniku wstrząsu o energii 9x10⁶J, w PGG S.A. Oddział KWK Murcki-Staszic w Katowicach, w rejonie dowierzchni VIII/II w pokładzie 510 na poziomie 720 m.

Wypadek zbiorowy oraz tąpnięcie zaistniały w dowierzchni VIII/II w pokładzie 510, w polu CDF na poziomie 720 m zaprojektowanej, jako wyrobisko przyścianowe dla przyszłej ściany 172a. Wyrobisko o wysokości około 3,5 m i nachyleniu około 4^o wykonane było w przyspągowej oraz środkowej warstwie pokładu 510, zaliczonego do pierwszego i drugiego stopnia zagrożenia tąpaniami oraz drugiej kategorii zagrożenia metanowego. Dowierzchnia VIII/II przewietrzana była przy zastosowaniu wentylacji odrębnej tłoczącej.

W związku z pożarem endogenicznym zaistniałym w dniu 12.11.2018 r. o godzinie 17⁰⁵ w kopalni Murcki-Staszic, część wyrobisk istotnych dla odprowadzania powietrza z pola CDF została odizolowana i wyłączona z sieci wentylacyjnej. W ramach profilaktyki przeciwpożarowej, na czas postoju przodka dowierzchni VIII/II, część tego wyrobiska została wyłączona z sieci wentylacyjnej, poprzez zabudowę tamy izolacyjnej nr TI-589 o konstrukcji przeciwwybuchowej w postaci korka podsadzkowego o długości około 15 m.

W dniu 1.07.2019 r., na zmianie drugiej rozpoczynającej się od godziny 12⁰⁰, do czynnej wentylacyjnie części dowierzchni VIII/II, skierowanych zostało 8 pracowników (6 z oddziału GRP-3, 1 z oddziału MMUD-2 i 1 z oddziału MEUD-1), do wykonania prac profilaktycznych ukierunkowanych na przygotowanie rejonu do zaplanowanej, na dzień 6.07.2019 r., akcji ratowniczej, w ramach której zamierzano przywrócić do sieci wentylacyjnej odizolowaną część dowierzchni VIII/II w pokładzie 510. Prace prowadzone były pod nadzorem sztygara zmianowego oddziału GRP-3 i polegały na wydłużeniu trasy przenośnika zgrzebłowego typu SKAT, którym transportowano urobek, w ramach przebierania piasku zza tamy izolacyjnej nr TI-589, dla skrócenia długości korka podsadzkowego przed zaplanowaną akcją. O godzinie 14¹², w rejonie dowierzchni VIII/II, wystąpił wstrząs górotworu o energii wstępnej określonej, jako 7x10⁶J, a po weryfikacji przez Górnośląską Regionalną Sieć Sejsmologiczną Głównego Instytutu Górnictwa w Katowicach, jako 9x10⁶J. Epicentrum wstrząsu zlokalizowano w rejonie resztki R-3b w pokładzie 510, w odległości około 230 m na południowy zachód od miejsca prowadzonych prac. Skutkami wstrząsu objętych zostało 9 pracowników przebywających w dowierzchni VIII/II, tj. sztygar zmianowy i 8 pracowników. Trzech pracowników opuściło zagrożony rejon o własnych siłach natomiast pozostali poszkodowani zostali wytransportowani przez zastępy ratownicze. Przebywający w wyrobiskach dołowych lekarz stwierdził zgon 3 pracowników. Rejon dowierzchni VIII/II został zabezpieczony przed wejściem osób postronnych.

W dniu 8.07.2019 r. przeprowadzono oględziny rejonu i stwierdzono, że wstrząs spowodował tąpnięcie. Na odcinku dowierzchni VIII/II, zlokalizowanym w odległości od około 10 m do około 70 m od czoła tamy izolacyjnej nr TI-589, nastąpiło wypiętrzenie spągu, deformacja obudowy, zmniejszenie gabarytów wyrobiska, lokalne uszkodzenie opinki stropu i ociosów. Przemieszczeniu uległ podajnik taśmowy typu BOA, przenośnik zgrzebłowy typu SKAT, rurociągi zabudowane po stronie zachodniej oraz materiały i elementy znajdujące się na spągu (między innymi rynny trasy przenośnika typu SKAT, stojaki drewniane oraz stalowe typu SV). Na odcinku zlokalizowanym w odległości od około 10 m do około 50 m od tamy nr TI-589, wyrobisko całkowicie utraciło funkcjonalność – minimalna wysokość wyrobiska wynosiła 1,5 m, a szerokość 2,7 m.

Przyczyną tąpnięcia oraz wypadku zbiorowego było oddziaływanie wstrząsu górotworu o energii 9x10⁶J na wyrobiska, a jego skutków na zatrudnionych w nich pracowników.

Przyczyną wstrząsu było samoistne wyładowanie energii sprężystej, skumulowanej w górotworze.

W związku z zaistniałym zdarzeniem Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego w Katowicach nakazał:

I. Wstrzymać ruch zakładu górniczego, części dotyczącej wykonywania prac w dowierzchni VIII/II w pokładzie 510, w polu CDF, na poziomie 720 m, do czasu przeprowadzenia oględzin miejsca wypadku zbiorowego.

II. Bezzwłocznie podjąć działania organizacyjno-techniczne w oparciu o ustalenia kierownika ruchu zakładu górniczego, dokonane na podstawie opinii kopalnianego zespołu do spraw rozpoznawania i zwalczania zagrożeń, w okresie wstrzymania prac w rejonie dowierzchni VIII/II w pokładzie 510, do czasu przeprowadzenia oględzin. Działania powinny polegać na:

skutecznym zabezpieczeniu dostępu do rejonu dowierzchni VIII/II w pokładzie 510,
ustaleniu zasad ciągłego monitorowania i analizowania stanu zagrożeń tąpaniami oraz wentylacyjno-metanowo-pożarowego w tym rejonie.

III. Ustalić, na podstawie opinii kopalnianego zespołu do spraw rozpoznawania i zwalczania zagrożeń, warunki i zasady wejścia do wyrobisk w rejonie dowierzchni VIII/II w pokładzie 510, w polu CDF, na poziomie 720 m, w sytuacji szczególnej konieczności wykonania prac zabezpieczających, badawczych lub dodatkowych kontroli.

IV. Ustalić warunki bezpieczeństwa umożliwiające dokonanie oględzin w przedmiotowym rejonie, na podstawie analizy stanu zagrożenia metanowo - wentylacyjno - pożarowego oraz tąpaniami w rejonie dowierzchni VIII/II w pokładzie 510, na poziomie 720 m, przeprowadzonej przez kopalniany zespół do spraw rozpoznawania i zwalczania zagrożeń.

V. Skierować do Komisji do spraw Zagrożeń w Zakładach Górniczych wniosek, o wydanie opinii, w zakresie:

oceny poprawności stosowanych rozwiązań organizacyjno-technicznych, ustalonych dotychczas dla prowadzenia robót górniczych w polu CDF, w pokładzie 510,
możliwości kontynuacji robót górniczych w polu CDF, w pokładzie 510, w stopniu zapewniającym odpowiednie warunki bezpieczeństwa załogi i ruchu zakładu górniczego, mając na uwadze okoliczności i przyczyny tąpnięcia zaistniałego w dniu 1.07.2019 r., po wstrząsie o energii 9x10⁶ J.

VI. Wstrzymać ruch zakładu górniczego w części dotyczącej wykonywania prac w dowierzchni VIII/II oraz robót górniczych związanych z drążeniem wyrobisk w polu CDF, w pokładzie 510, do czasu uzyskania:

opinii Komisji do spraw Zagrożeń w Zakładach Górniczych,
opinii kopalnianego zespołu ds. zagrożeń w składzie poszerzonym o specjalistów, w zakresie możliwości kontynuacji, w ograniczonym zakresie i na szczególnych zasadach, drążenia dowierzchni 5/I badawczej, mając na uwadze utrzymanie w stanie bezpiecznym i funkcjonalnym tego wyrobiska, biorąc pod uwagę okoliczności i przyczyny zaistniałego tąpnięcia.

VII. Do czasu uzyskania opinii Komisji do spraw Zagrożeń w Zakładach Górniczych, prowadzić:

usuwanie skutków tąpnięcia zaistniałego w dowierzchni VIII/II w pokładzie 510,
niezbędne do wykonania prace dla zapewnienia bezpieczeństwa załogi i ruchu zakładu górniczego w rejonie pola CDF, w pokładzie 510 zaliczonym do II stopnia zagrożenia tąpaniami oraz zaliczonym do I stopnia zagrożenia tąpaniami w zasięgu możliwego wpływu oddziaływania resztki R-3c w tym pokładzie,
zabezpieczenie i kontrolę rejonu w polu CDF, w pokładzie 510,

na podstawie ustaleń kierownika ruchu zakładu górniczego określających zakres realizacji robót i sposób prowadzenia prac oraz sformułowanych w oparciu o opinię kopalnianego zespołu ds. tąpań poszerzonego o specjalistów z dziedziny tego zagrożenia.

VIII. Zapoznać załogę zakładu górniczego z okolicznościami i przyczynami zaistniałego tąpnięcia oraz wypadku zbiorowego.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG w Katowicach.