03_01_2023

Wyższy Urząd Górniczy
Departament
Warunków Pracy i Szkolenia
Katowice, dnia 27 marca 2023 r.

INFORMACJA Nr 1/2023/EW

o wypadku zbiorowym (trzy wypadki powodujące czasową niezdolność do pracy) spowodowanym tąpnięciem, wywołanym wstrząsem górotworu o energii 1,2 × 10⁷J, do którego doszło w dniu 3 stycznia 2023 r., w polu eksploatacyjnym SI-XVI/7 oddziału G‑62 w KGHM POLSKA MIEDŹ SA O/ZG „Polkowice-Sieroszowice” w Kaźmierzowie

W dniu 3 stycznia  2023 r. o godzinie 22⁰⁴, w polu eksploatacyjnym SI-XVI/7 (dalej ,,pole”) oddziału G-62 w KGHM POLSKA MIEDŹ SA O/ZG „Polkowice-Sieroszowice” w Kaźmierzowie, wystąpił samoistny wstrząs górotworu o energii 1,2 × 107J, którego ognisko zostało zlokalizowane w rejonie skrzyżowania komory K-56 z pasem P-37, w odległości około 3 km na wschód od szybu SG-1.

Pole zlokalizowane jest we północno-wschodniej części obszaru górniczego „Sieroszowice”, na głębokości 1 095 m p.p.t. W rejonie pola złoże rudy miedzi występuje w formie pseudopokładu utworzonego przez szare piaskowce czerwonego spągowca oraz dolnocechsztyńskie łupki i dolomity. Złoże o rozciągłości NW-SE zapada pod kątem 2-5° w kierunku NE. Miąższość złoża w polu waha się od 0,2 m do 4,0 m (średnio 1,4 m). W spągu wyrobisk pola występują piaskowce czerwonego spągowca o miąższości od 3,5 m do 17,0 m (średnio 8,0 m). W stropie wyrobisk górniczych występują dolomity wapniste o średniej miąższości 10 m. Powyżej dolomitów zalegają anhydryty o miąższości 25¸96,0 m. Redukcja miąższości anhydrytów związana jest z występowaniem soli kamiennej o miąższości od 30,0¸111 m. Złoże jest słabo zaangażowane tektonicznie. W północnej części obszaru występuje fleksuralne ugięcie warstw o przebiegu NW-SE, w którym kąt nachylenia stropu piaskowca dochodzi do 25o W obrębie warstw dolomitycznych występują nieliczne spękania pionowe i nachylone, wypełnione kalcytem lub substancją ilastą oraz ślizgi tektoniczne o średnim nachyleniu 30⁰.

Eksploatacja złoża w polu prowadzona była frontem o długości około 440 m, w kierunku północno-zachodnim, pomiędzy strefami roboczymi pól SI‑XVI/6 oraz SI-XVI/8, od wiązki upadowych E-1÷E-4, systemem komorowo-filarowym z ugięciem stropu i ruchowym filarem zamykającym J‑UGR-PS. Rozcinka calizny na filary w wymiarach 8 x 12 m, z usytuowaniem dłuższej osi prostopadle do linii projektowanych pasów, prowadzona była wyrobiskami o szerokości około 7 m przy stropie i wysokości zgodnej z ustaloną furtą eksploatacyjną
(około 3,0 m). Otwarcie przestrzeni roboczej utrzymywane było powyżej 38 m. Górotwór w polu zaliczony został do drugiego stopnia zagrożenia tąpaniami, do pierwszego stopnia zagrożenia wodnego oraz drugiego stopnia zagrożenia klimatycznego. Średnia wytrzymałość na ściskanie wynosi: dla skał stropowych około 122,2 MPa, furty złożowej 100,3 MPa, a dla skał spągowych około 27,4 MPa. Wyrobiska pola zabezpieczane były obudową kotwową o długości żerdzi 1,8 m, wklejaną na całej długości, w siatce kotwienia 1,5 m x 1,5 m, wg ustaleń Projektu technicznego obudowy kotwowej dla pola. Jako obudowa dodatkowa stosowane były kotwy rozprężne łączone OB25 o długości 3,5 m (w siatce ustalanej każdorazowo przez Kierownika Działu Górniczego), drewniane stojaki i stosy podporowe oraz stojaki hydrauliczne typu Hydrotech. Dla robót eksploatacyjnych pola opracowane zostały Projekt techniczny eksploatacji oraz Szczegółowy projekt eksploatacji, które zostały zatwierdzone przez kierownika ruchu zakładu górniczego. W polu obowiązywał rygor grupowego strzelania co najmniej pięciu przodków z minimalnym czasem wyczekiwania po robotach strzałowych wynoszącym 1,5 godziny .

Dnia 3 stycznia 2023 r. o godzinie 22⁰⁴ w polu wystąpił samoistny wstrząs górotworu o energii 1,2 × 10⁷J, którego ognisko zostało zlokalizowane w rejonie skrzyżowania komory K‑56 z pasem P-37. W strefie zagrożenia znalazło się ośmiu pracowników. W wyniku oddziaływania skutków wstrząsu wypadkom powodującym czasową niezdolność do pracy uległo trzech pracowników. Akcji ratowniczej nie prowadzono. Poszkodowani samodzielnie lub przy udziale współpracowników wycofali się z rejonu zagrożenia i zostali wydani na powierzchnię szybem SG-1. Dwóch pracowników zostało przetransportowanych do Szpitala Miejskiego w Głogowie, a jeden do ZOZ w Polkowicach. Wszyscy poszkodowani tego samego dnia zostali wypisani do miejsc zamieszkania.

Po przeprowadzeniu oględzin miejsca zdarzenia na zm. I WSP w dniu 4 stycznia 2023 r. w wyrobiskach pola stwierdzono skutki wstrząsu w postaci:

• urobienia ociosów w przodkach komór: K-38, K-39, K41, K-42, K43, K45, K-49, K-52, K‑54 i K-55 na głębokość do 0,5 m, bez urobień czół przodków,
• obsypania ociosów w zakresie komór od K-35 do K-57, obejmujące dwa pasy przycaliznowe,
• wypiętrzenia spągów od K-35 do K-55 na wysokość od 0,2 m do 1,2 m, obejmujące odcinki komór od czół przodków do pierwszego pasa przycaliznowego,
• wypiętrzenia spągów do 0,5 m pomiędzy pierwszym i drugim pasem od calizny, w zakresie komór od K-35 do K-55,
• opadu skał stropowych na skrzyżowaniu K-56 z pasa P-35 na wysokość 0,3 m oraz w komorze K-40 z pasa P-33 na wysokość 0,5 m.

W wyrobiskach pola stwierdzono cztery pozostawione samojezdne maszyny górnicze, z czego trzy objęte skutkami wstrząsu: ładowarkę łyżkową ŁK-3 nr zakładowy 477 w pasie P-34 na wysokości komory K-55, samojezdny wóz do obrywki mechanicznej SWB nr zakładowy 57 w pasie P-33 na wysokości komory K-48, wóz odstawczy WO nr zakładowy 126 w komorze K‑49 z pasa P-33.

Ponadto na odcinku od komory K-37 (pole SI-XVI/7) do komory K-22 włącznie (pole SI‑XVI/6) pomiędzy pasami P-34, a P-32 występowały przekroczenia dopuszczalnych stężeń siarkowodoru.

Na podstawie oceny skutków wstrząsu, które spowodowały uszkodzenia wyrobisk pola w stopniu powodującym znaczną utratę ich funkcjonalności oraz znaczne pogorszenie bezpieczeństwa ich użytkowania, zjawisko zostało zakwalifikowane jako tąpnięcie.

Przyczyną tąpnięcia był samoistny wstrząs górotworu o energii 1,2×10⁷J.

Przyczyną wypadków było oddziaływanie dynamicznych skutków wstrząsu na pracowników przebywających w wyrobiskach pola, w tym na operatorów znajdujących się w samojezdnych maszynach górniczych.

W związku z zaistniałym zdarzeniem, Dyrektor OUG we Wrocławiu wstrzymał:

I.

Ruch zakładu górniczego KGHM Polska Miedź S.A. O/ZG „Polkowice-Sieroszowice” w Kaźmierzowie, w części dotyczącej prowadzenia robót rozcinkowych w polu SI-XVI/7 oddziału G‑62, do czasu:

1. Przeprowadzenia kontroli wyrobisk pola oraz ich obudowy i doprowadzenia ich stanu do zgodności z ustaleniami projektu technicznego oraz usunięcia skutków wstrząsu, w tym wyprowadzenia maszyn pozostawionych w wyrobiskach, na zasadach ustalonych przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego.
2. Dokonania przez Zespół ZG „Polkowice-Sieroszowice” ds. Rozpoznawania i Zwalczania Tąpań i Zawałów analizy szczegółowego projektu eksploatacji w polu SI-XVI/7 oddziału G-62, ze szczególnym uwzględnieniem dostosowania profilaktyki tąpaniowej oraz obowiązujących zasad i rygorów prowadzenia robót do zaistniałych warunków geologiczno-górniczych z uwzględnieniem zaistniałego wstrząsu wysokoenergetycznego i jego skutków.
3. Ustalenia dalszego sposobu i zasad prowadzenia eksploatacji w polu SI-XVI/7 oddziału G-62, z uwzględnieniem wyników dokonanej analizy oraz zaleceń wyrażonych w opinii zespołów Przedsiębiorcy KGHM „Polska Miedź” S.A. właściwych ds. rozpoznawania i zwalczania zagrożenia tąpaniami oraz gazowego (uwzględniającej wystąpienie po wstrząsie stężeń siarkowodoru przekraczających dopuszczalne) dla przedłożonego do zaopiniowania szczegółowego projektu eksploatacji.

II.

Ruch wytransportowanych z rejonu objętego skutkami wstrząsu samojezdnych maszyn górniczych: wozu odstawczego WO nr zakładowy 126, samojezdnego wozu do obrywki mechanicznej nr zakładowy 57 i ładowarki łyżkowej nr zakładowy 477, do czasu sprawdzenia ich stanu technicznego, usunięcia uszkodzeń i doprowadzenia do stanu zgodnego z dokumentacją techniczno-ruchową oraz uzyskania zezwolenia Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego na ponowne oddanie do ruchu.

  III.

Ruch zakładu górniczego KGHM Polska Miedź S.A. O/ZG „Polkowice-Sieroszowice” w Kaźmierzowie, w części dotyczącej wyrobisk górniczych na odcinku od komory K-37 (pole SI-XVI/7) do komory K-22 włącznie (pole SI-XVI/6) pomiędzy pasami P-34, a P-32 włącznie oddziału G-62, z powodu przekroczenia dopuszczalnego stężenia siarkowodoru, do czasu zapewnienia wymaganego, dopuszczalnego stężenia gazów w wyrobisku, zgodnie z ustaleniami Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego w tym zakresie.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG we Wrocławiu.