04.06.2008
Wyższy Urząd Górniczy
Departament Warunków Pracy
OWP-7/gg-09/2008
Katowice, dnia 13.06.2008 r.
I N F O R M A C J A Nr 7/2008 śm./EW
o zapaleniu i wybuchu metanu oraz wypadku zbiorowym - sześć wypadków śmiertelnych, pięć wypadków ciężkich oraz dwanaście wypadków lekkich, zaistniałym w dniu 04.06.2008 r. o godz. 2238 w JSW S.A. KWK „Borynia” w Jastrzębiu Zdroju, któremu ulegli pracownicy i dozór oddziałów: G-2, G-4, TGd, GUSz, ME-1d, MD-3 z KWK „Borynia” (19 wypadków w tym 4 śmiertelne) oraz pracownicy Zakładu Odmetanowania Kopalń Sp. z o.o. w Jastrzębiu Zdroju (4 wypadki, w tym 2 śmiertelne), zatrudnieni w rejonie ściany F-22 w pokładzie 405/1łg na poziomie 838 m. Początkowo stwierdzono cztery wypadki śmiertelne. W dniu 07.06.2008 r. o godz. 2310 jeden ciężko poszkodowany zmarł. W dniu 13.06.2008 r. o godz. 130 zmarł kolejny ciężko poszkodowany pracownik.
Zapalenie i wybuch metanu oraz wypadek zbiorowy miały miejsce w rejonie ściany F-22 w pokładzie 405/1łg na poziomie 838 m. Pokład 405/1, o miąższości od 3,8 do 5,2 m, był słaboskłonny do samozapalenia ( II grupa samozapalności, okres inkubacji pożaru dla węgla z rejonu ściany wynosił 70 dni). Ze względu na dużą miąższość w pierwszej kolejności eksploatowano górną warstwę pokładu o grubości około 3,0m. Skały stropowe i spągowe stanowiły iłowce z laminami węgla i nie były skłonne do iskrzenia zapalającego metan przy urabianiu mechanicznym.
Ściana F-22 w pokładzie 405/1łg na poziomie 838 m została uruchomiona w dniu 26.03.2008 r. w oparciu o zezwolenie Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego. Przedmiotowa ściana prowadzona była w warunkach III kategorii zagrożenia metanowego, klasy „B” zagrożenia wybuchem pyłu węglowego, I stopnia zagrożenia wodnego, systemem podłużnym z zawałem stropu oraz przewietrzana systemem na „U” wzdłuż calizny węglowej. Metanowość bezwzględna ściany wynosiła 26,4 m3CH4/min, z czego metanowość wentylacyjna stanowiła 20 m3CH4/min, a 6,4 m3CH4/min ujmowane było odmetanowaniem z górotworu za pomocą otworów wierconych z chodnika F-22b (nadścianowego). Powietrze do ściany w ilości około 1500 m3/min doprowadzane było z poziomu 950 m i odprowadzane na poziom 713 m. Dodatkowo w przekopie taśmowym II wschodnim na zachód od chodnika F-22a zabudowany był wentylator WLE-1003B tłoczący lutniami powietrze na skrzyżowanie ściany F-22 z chodnikiem F-22b. Powietrze to dostarczano lutniociągiem z lutni elastycznych o średnicy 1000 mm. Na trasie lutniociągu, w odległości około 200 m od ściany F-22, zabudowana była chłodnica powietrza urządzenia chłodzącego typu DV-290. Chodniki przyścianowe były likwidowane poprzez wykonywanie tam odgradzających, w postaci tam deskowych, obitych płótnem wentylacyjnym i uszczelnionych pianką izolacyjną. Rabowania obudowy chodników nie prowadzono z uwagi na silną deformację obudowy.
Wyposażenie ściany F-22 w pokł. 405/1łg stanowiło:
- 119 sekcji obudowy zmechanizowanej typu TAGOR 12/31-POz,
- kombajn typu JOY – 4LS5 z organami o średnicy 1530 mm,
- przenośnik zgrzebłowy ścianowy typu RYBNIK-850,
- przenośnik zgrzebłowy podścianowy typu AZIS 1200,
- kruszarka typu SB-900.
W dniu 04.06.2008 r., na zmianie III, rozpoczynającej się o godzinie 1800, przy pracach prowadzonych w rejonie ściany F-22 w pokładzie 405/1łg, zatrudnionych było 32 pracowników kopalni (w tym dwie osoby dozoru) oraz 4 pracowników Zakładu Odmetanowania Kopalń Sp. z o.o.(ZOK). Na zmianie III nie prowadzono wydobycia ze względu na awarię przenośnika taśmowego stanowiącego odstawę urobku z rejonu ściany. Pracownicy kopalni w chodniku podścianowym zatrudnieni byli przy usuwaniu awarii, pobierce spągu, czyszczeniu odstawy, robotach transportowych oraz przeglądzie urządzeńenergomechanicznych. Pracownicy ZOK Sp. z o.o. zatrudnieni byli w chodniku F-22b przy wierceniu otworów odmetanowania i przebudowie wiertnicy.
O godzinie 2238 w rejonie ściany F-22 w pokładzie 405/1łg, z nieznanych przyczyn, nastąpiło zapalenie i wybuch metanu. W zagrożonym rejonie znajdowało się 36 pracowników, spośród których wypadkom uległo 23 pracowników (6 wypadków śmiertelnych, 5 wypadków ciężkich i 12 wypadków lekkich). Na skutek wybuchu metanu o godzinie 2238 doszło do uszkodzenia dwóch czujników, zabudowanych w rejonie wylotu ze ściany (brak pomiarów), oraz uszkodzenia urządzeń łączności kopalnianej w chodniku F-22a. O godzinie 2240 czujnik metanometryczny, zabudowany na wlocie do ściany, zarejestrował stężenie metanu 5 %. O godzinie 2241’36’’ czujnik metanometryczny, zabudowany w chodniku F-22a (nadścianowym) około 200 m przed frontem ściany, wskazał stężenie metanu 5,5 %. O godzinie 2245’40’’ czujnik tlenku węgla, zabudowany w chodniku F-22a około 15 m przed skrzyżowaniem z pochylnią F-21 w pokładzie 405/1, zarejestrował stężenie CO powyżej 200 ppm. Po otrzymaniu informacji z dołu kopalni oraz analizie wskazań czujników metanometrycznych dyspozytor rozpoczął kierowanie akcją ratowniczą, którą przejął Kierownik Działu Wentylacji, a po nim Naczelny Inżynier - I Zastępca Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego. Akcja w pierwszym etapie polegała na wyprowadzeniu poszkodowanych pracowników z rejonu ściany F-22 i trwała do godz. 940 w dniu 05.06.2008 r. W akcji brały udział zastępy ratownicze: z Centralnej Stacji Ratownictwa Górniczego w Bytomiu i Okręgowej Stacji Ratownictwa Górniczego w Wodzisławiu Śląskim oraz z kopalni „Borynia” i kopalń sąsiednich. Poszkodowani przewiezieni zostali do Centrum Oparzeń w Siemianowicach Śląskich oraz do Szpitala Wojewódzkiego nr 2 w Jastrzębiu Zdroju. Po wyprowadzeniu zagrożonej załogi i wytransportowaniu poszkodowanych akcja ratownicza była kontynuowana, utrzymywane były posterunki zabezpieczające dojście do rejonu zagrożenia oraz wykonywane były precyzyjne pomiary składu atmosfery kopalnianej w ww. rejonie, analizowane następnie na posiedzeniach połączonych kopalnianych zespołów w składzie poszerzonym o specjalistów.
Przyczyną zaistniałego wypadku zbiorowego było oddziaływanie wysokiej temperatury oraz fali uderzeniowej na poszkodowanych.
W związku z zaistniałą katastrofą w dniu 5.06.2008 r. Prezes Wyższego Urzędu Górniczego powołał Komisję dla zbadania przyczyn i okoliczności zapalenia i wybuchu metanu oraz wypadku zbiorowego, zaistniałych w dniu 4 czerwca 2008 r. w JSW S.A. KWK „Borynia” w Jastrzębiu Zdroju.
W związku z zaistniałym zdarzeniem Dyrektor OUG w Rybniku decyzją z dnia 05.06.2008 r. nakazał Kierownikowi Ruchu Zakładu Górniczego:
1. Wstrzymać ruch zakładu górniczego w części dotyczącej rejonu ściany F-22 w pokładzie 405/1łg na poziomie 838 m do czasu przeprowadzenia oględzin ww. rejonu w związku z prawdopodobnym zapaleniem i wybuchem metanu.
2. Zabezpieczyć posterunkami dostęp do wyrobisk ww. rejonu oraz prowadzić monitoring występujących zagrożeń wentylacyjno-pożarowych na zasadach ustalonych przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego w oparciu o opinię połączonych kopalnianych zespołów do spraw zagrożeń w składzie poszerzonym o specjalistów, celem poprawy bezpieczeństwa ruchu zakładu górniczego i jego pracowników.
3. Z okolicznościami zaistniałego zdarzenia zapoznać pracowników zatrudnionych w ruchu zakładu górniczego.
Informację opracowano na podstawie danych z OUG w Rybniku.