04.07.2008

Wyższy Urząd Górniczy
Departament Warunków Pracy
OWP-9/gg-02/2008

Katowice, dnia 9.07.2008 r.

I N F O R M A C J A Nr  9/2008 śm./EW

w sprawie zawału i wypadku śmiertelnego, zaistniałych w dniu 4.07.2008 r. około godziny 3²⁰ w KHW S.A. KWK „Mysłowice - Wesoła” w Mysłowicach, Ruch Mysłowice, któremu uległ młodszy górnik - lat 25, pracujący w górnictwie dwa lata.

Zawał i wypadek śmiertelny zaistniały w chodniku ścianowym 2s bis w warstwie II (środkowej) pokładu 510, w partii Południowej na poziomie 500m, w rejonie wnęki technologicznej wykonanej w południowym ociosie, około 40m na zachód od rozcinki projektowanej ściany 401S. Pokład 510 w partii Południowej, o miąższości do 7,4 m, zaliczony został do II kategorii zagrożenia metanowego, I stopnia zagrożenia tąpaniami, klasy B zagrożenia wybuchem pyłu węglowego oraz I stopnia zagrożenia wodnego.
W stropie pokładu zalegała warstwa łupku ilastego o grubości 1,5 m oraz węgiel pokładu 501 i warstwa piaskowca, o miąższościach odpowiednio: 2,8 m i 18 m. Przystropowa warstwa pokładu wybrana została w latach 2003 – 2006 na wysokość około 3 m, systemem ścianowym z zawałem stropu.

W warstwie środkowej, bezpośrednio pod zrobami zawałowymi z pozostawieniem ochronnej półki węglowej o grubości około 0,3 m, prowadzono roboty przygotowawcze dla projektowanej ściany 401S. Do dnia 4.07.2008 r. wydrążono między innymi rozcinkę ściany 401S oraz 256 m chodnika ścianowego 2S bis. Chodnik wykonany został w obudowie typu ŁP11/V25/4/A, z rozstawem odrzwi co 1 m, stabilizowanych dwunastoma rozporami rurowymi typu TR-25/29. Opinkę stropu i ociosów wykonano z siatek zgrzewanych, łańcuchowych, typu Demex. Wyrobisko na odcinku około 50 m od rozcinki wydrążono skośnie do frontu projektowanej ściany.

W południowym ociosie chodnika ścianowego 2s bis, w odległości około 37 m od rozcinaki, wykonano przy pomocy MW poszerzenie – wnękę o długości około 10 m, dla zabudowy sekcji obudowy skrzyżowań typu Fazos – 17/37. Obudowę wnęki, o szerokości od 0,3 m do 2 m i wysokości około 2,5 m, stanowiły stropnice stalowe z prostych profili V25, wsparte na ociosie południowym na stojakach stalowych, a po stronie północnej na podciągu stalowym, mocowanym strzemionami do stropnic obudowy chodnika, podbudowanym stojakami stalowymi, które według wstępnych ustaleń zabudowano po wykonaniu wnęki, a nie w trakcie ich wykonywania, jak przewidywała technologia zatwierdzona przez kierownika działu robót górniczych. W rejonie wnęki, w osi chodnika ścianowego 2S bis, zabudowano podciąg stalowy o profilu V25, łączony strzemionami ze stropnicami, przy czym na długości wnęki elementy podciągu łączono ze sobą jednym strzemionem, z zakładką około 0,3 m, zamiast minimum 0,5 m i dwoma strzemionami, jak zakładała technologia.

W dniu 2.07.2008 r., w celu umożliwienia montażu sekcji obudowy skrzyżowań, wybudowano cztery łuki ociosowe chodnika 2S bis na odcinku przyległym do wnęki. Nie zabudowano dodatkowych stojaków, wzmacniających obudowę chodnika w miejscu zdekompletowanych odrzwi oraz stojaków obudowy wnęki od strony chodnika, co było wymagane ustaleniami kierownika działu robót górniczych.

Do dnia 3.07.2008 r. we wnęce częściowo zmontowano sekcję obudowy skrzyżowań, w której zabudowano dwie stropnice od strony chodnika. Na środkowej stropnicy wsparta była trzecia, przeznaczona do zabudowy. Zabudowane stropnice podłączone były do zasilania, przy czym pierwsza od strony chodnika była rozparta. Podłączenie sekcji obudowy do zasilania na etapie montażu stropnic było niezgodne z technologią zatwierdzoną przez kierownika działu energomechanicznego, która dopuszczała podłączenie przewodów zasilających układy hydrauliczne dopiero po zabudowie wszystkich elementów głównych.

W dniu 3.07.2008 r., na zmianie „D” rozpoczynającej się o godzinie 24⁰⁰, sztygar zmianowy oddziału robót likwidacyjno-zbrojeniowych skierował czterech pracowników do prac związanych z przygotowaniem montażu trzeciej stropnicy sekcji obudowy. Po przybyciu do chodnika ścianowego 2S bis nie przeprowadzono kontroli stanu obudowy wyrobiska w miejscu wykonanej wnęki. W celu uzyskania miejsca dla zabudowy stropnicy, jeden z pracowników, stojąc na środkowej, nierozpartej stropnicy sekcji, przystąpił do skracania stropnicy obudowy chodnika 2S bis, z wykorzystaniem piły hydraulicznej.

Prawdopodobnie podczas cięcia, nastąpił zawał skał stropowych wnęki i chodnika ścianowego 2S bis na odcinku o długości około 8 m. Zawał spowodowany został załamaniem się stropnic obudowy i przemieszczeniem do wyrobiska jej elementów oraz skał stropowych, które przygniotły pracownika zatrudnionego we wnęce. W wyniku podjętej akcji ratowniczej uwolniono spod zawału poszkodowanego, który odniósł śmiertelne obrażenia.

Według wstępnych ustaleń przyczyną zawału skał stropowych była utrata stabilności i podporności obudowy chodnika ścianowego 2S bis w rejonie wnęki technologicznej, wskutek niewłaściwego wykonania obudowy wnęki oraz braku odpowiedniego wzmocnienia częściowo zdekompletowanych odrzwi obudowy chodnika 2S bis.

Przyczyną wypadku śmiertelnego było przygniecenie pracownika elementami załamującej się obudowy oraz opadającymi bryłami skalnymi, wskutek przekroczenia wytrzymałości obudowy, w związku z wystąpieniem zawału skał stropowych.

W związku z zaistniałym zawałem i wypadkiem śmiertelnym Dyrektor OUG w Katowicach nakazał:

1. Wstrzymać ruch zakładu górniczego, w części dotyczącej dalszego prowadzenia robót górniczych i ruchu załogi, w strefie zagrożenia powstałego w związku z zawałem skał stropowych w chodniku ścianowym 2 S bis w pokładzie 510 warstwa 2 (środkowa), za wyjątkiem prac zabezpieczających, na warunkach określonych przez KRZG,
2. Ponownie przeanalizować warunki górniczo – geologiczne, w rejonie zaistniałego zawału skał stropowych i wypadku śmiertelnego w chodniku ścianowym2 S bis w pokładzie 510 warstwa 2 (środkowa), w aspekcie możliwości prowadzenia robót górniczych w strefie oddziaływania zawału, uwzględniając w szczególności:
   a) zawodnienie górotworu,
   b) własności fizykomechaniczne skał,
   c) zaszłości eksploatacyjne,
   d) przekrój i gabaryty wyrobiska, łącznie z wykonaną wnęką oraz elementy składowe odrzwi obudowy, biorąc pod uwagę podporność, stabilność i stateczność.
   W sytuacji gdy, w oparciu o powyższą analizę, kierownik ruchu zakładu górniczego uzna, że jest możliwość bezpiecznego prowadzenia robót górniczych w przedmiotowym rejonie, przed rozpoczęciem robót należy uzyskać pozytywną opinię właściwych połączonych kopalnianych zespołów opiniodawczych, w składzie poszerzonym o specjalistów.
3. Do czasu zrealizowania punktów 1 i 2 decyzji, zabezpieczyć dojście do zagrożonego rejonu przed wejściem pracowników, według ustaleń KRZG.
4. W przypadku uzyskania pozytywnej opinii, o której mowa w pkt. 2 decyzji, opracować szczegółową technologię usuwania skutków zawału w chodniku ścianowym 2 bis w pokładzie 510 warstwa 2 (przyspągowa), która uwzględniać będzie między innymi:
    konieczność dokonania weryfikacji doboru obudowy przedmiotowego wyrobiska, popartej obliczeniami, z uwzględnieniem wyników analizy, o której mowa w pkt 2 decyzji,
    obłożenie robót pracownikami o odpowiednich kwalifikacjach i doświadczeniu,
    zapewnienie bezpośredniego nadzoru nad prowadzonymi robotami przez osoby wyższego dozory ruchu o specjalności górniczej,
    sposób dokonania i udokumentowania szczegółowej inwentaryzacji elementów obudowy chodnikowej oraz wyposażenia wyrobiska, na odcinku objętym skutkami zawału.
5. Powiadomić Dyrektora OUG w Katowicach o terminie rozpoczęcia robót górniczych związanych z usuwaniem skutków zawału.
6. Przeprowadzić nadzwyczajną, szczegółową kontrolę stanu obudowy we wszystkich wyrobiskach korytarzowych, a w szczególności na odcinkach wykonanych pod zrobami, ze szczególnym uwzględnieniem skrzyżowań oraz wnęk i poszerzeń, wykonywanych w tych wyrobiskach. W przypadkach wątpliwych dokonać niezbędnych przebudów lub wzmocnień obudowy zasadniczej, wg szczegółowych ustaleń kierownika działu robót górniczych, zatwierdzonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
7. Ponownie przeanalizować, a następnie stosownie do przeprowadzonej analizy, zweryfikować sposoby projektowania obudowy wyrobisk, w szczególności w aspekcie odpowiedniego uwzględnienia wykonywanych wnęk, poszerzeń i skrzyżowań.
8. Z okolicznościami zawału i wypadku śmiertelnego zapoznać zainteresowanych pracowników zatrudnionych w ruchu zakładu górniczego.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG w Katowicach.