04 10 2015

Wyższy Urząd Górniczy

Departament Górnictwa

Otworowego i Wiertnictwa                                                           

Katowice, dnia 20 maja 2016 r.

 INFORMACJA Nr 18/2016/EW

 o niebezpiecznym zdarzeniu – procesie osuwiskowym w odkrywkowym zakładzie górniczym Kopalnia Odkrywkowa Iłów „Wola Rzędzińska”, należącym do Leier Polska S.A. – stwierdzonym w dniu 7 grudnia 2015 r.

 Zdarzenie miało miejsce w środkowej części południowego zbocza wyrobiska zakładu górniczego Kopalnia Odkrywkowa Iłów „Wola Rzędzińska”. W zakładzie górniczym prowadzona jest eksploatacja iłów metodą odkrywkową, systemem zabierkowym, warstwami o miąższości do 3 m w wyrobisku wgłębnym. Grubość nadkładu w rejonie osuwiska wynosiła od 0,4 m do 2,5 m.

Przemieszczeniu uległy masy ziemne budujące skarpę wyrobiska, nadbudowaną wałem ochronnym osłaniającym wyrobisko przed napływem wód powodziowych z rowu melioracyjnego „Jesionna”, przebiegającego wzdłuż południowej granicy obszaru górniczego „Wola Rzędzińska I” (poza obszarem górniczym), w bezpośrednim sąsiedztwie wyrobiska (działki będącej własnością przedsiębiorcy). Osuwisko wystąpiło na długości ok. 40,0 m mierząc wzdłuż korony wału. Przesunięcie mas nastąpiło w kierunku wyrobiska i wynosiło w poziomie ok. 9,1 m (od pierwotnego położenia dolnej krawędzi skarpy). W kierunku południowo-wschodnim od osuwiska widoczne były dalsze pęknięcia i niewielkie powierzchniowe osunięcia. Łączna długość odcinka, na którym występowały ruchy osuwiskowe w tym rejonie wynosiła ok. 70,0 m.

W dniu 04.10.2015 r. KRZG (będący jednocześnie mierniczym górniczym) w trakcie obmiaru robót górniczych u podnóża skarpy wału ochronnego, przechodzącej w skarpę w nadkładzie, a następnie w złożu stwierdził wystąpienie niewielkiego wypiętrzenia mas ziemnych na długości około 15 m. Wysokość tego wypiętrzenia wynosiła około 0,5 m. Innych oznak ruchu mas zarówno na koronie wału jak i na przebiegu skarpy nie stwierdzono. KRZG podjął decyzję o prowadzeniu stałej obserwacji skarpy. Obserwacje osuwiska były na bieżąco odnotowywane w Książce uwag służby geologicznej i mierniczej Kopalni Odkrywkowej Iłów „Wola Rzędzińska”.

W dniu 10.11.2015 r. w trakcie oględzin przez służby kopalni stwierdzono, że na koronie wału wystąpiły dwa pęknięcia o koncentrycznym przebiegu. Pierwsze pęknięcie w odległości 2 m od krawędzi skarpy, drugie w odległości 4 m. Nie stwierdzono widocznych obniżeń się korony wału. Obserwowane poprzednio wypiętrzenie powiększyło się i miało wtedy wysokość około 1 m. Taki stan utrzymywał się do dnia 07.12.2015 r., kiedy wzdłuż poprzednio obserwowanych szczelin nastąpiło obniżenie się terenu. Zasięg tego osunięcia wynosił około 6 m licząc od pierwotnego przebiegu krawędzi wału (od strony wyrobiska). Maksymalne obniżenie się korony wału wynosiło około 1,2 m.

Przedsiębiorca zlecił firmie geologicznej opracowanie ekspertyzy geotechnicznej. Od dnia 09.12.2015 r. do 12.02.2016 r. przeprowadzono sondowania budowy geologiczno-inżynierskiej okolic rowu „Jesionna”, w tym wału ochronnego. W dalszym ciągu prowadzono obserwację tego osuwiska – ruch ciągle postępował. W dniu 22.01.2016 r. osunięcie osiągnęło krawędź skarpy wału od strony rowu „Jesionna”.

Główną przyczyną osuwiska, według opracowującego ekspertyzę geotechniczną, było występowanie na stropie iłów warstwy żwirowo-piaszczystej o miąższości około 0,5 m.
W warstwie tej przebiega na tym odcinku rów melioracyjny „Jesionna”. Na początku lutego 2016 r, geolog przedstawił ekspertyzę geotechniczną, z której wynika, że występuje konieczność izolacji wału ochronnego od przepływających w rowie wód poprzez przecięcie warstwy wodonośnej. Powołany przez KRZG zespół do rozpoznawania i zapobiegania zagrożeniom naturalnym przeprowadził w dniu 1 lutego 2016 r. wizję w terenie, na podstawie której sporządzono protokół. W protokole odniesiono się do osuwiska powstałego w dniu
7 grudnia 2015 r. Uwzględniono w nim dane z wykonanych sondowań geotechnicznych. Zaznaczono, że mimo powstałego osuwiska wał nadal spełnia swoje zadanie i zabezpiecza wyrobisko przed wdarciem się wód opadowych.

W okresie od 09.03.2016 r. do 25.03.2016 r. firma zewnętrzna wykonała ściankę szczelną typu Larsena wzdłuż koryta rowu „Jesionna” na długości 120 m. Przewidywane jest także uszczelnienie rowu poprzez zabudowanie koryt betonowych na długości co najmniej 200 m (w tym odcinek w sąsiedztwie powstałego osuwiska).

W dniu 10.05.2016 r. stwierdzono, że w kierunku na wschód od terenu objętego osuwiskiem wystąpiły symptomy ruchów skarpy wału na długości około 40 m, rejon ten zabezpieczony jest ścianką Larsena.

Miejsce osuwiska zostało zabezpieczone poprzez rozciągnięcie taśmy ostrzegawczej i ustawienie tablic ostrzegawczych po obu stronach osuwiska.

W rejonie osuwiska nie prowadzono żadnych prac. W pobliżu nie przebiegają drogi technologiczne ani ciągi ruchu pieszego. Wydobycie prowadzone jest w środkowej części wyrobiska w kierunku zachodnim, w odległości ponad 90 m od podstawy osuwiska i nie ma wpływu na stateczność skarp i zboczy. Warunki stateczności skarp i zboczy były ustalone
w Opinii geologicznej w sprawie określenia warunków stateczności oraz parametrów skarp i zboczy w Kopalni Odkrywkowej Iłów „Wola Rzędzińska”, opracowanej w 2005 r. przez geologa górniczego. W opinii oparto się na dokumentacji geologicznej i dodatku nr 2 do PZZ oraz książce obserwacji skarp. Wymieniona Opinia... została zaktualizowana we wrześniu 2008 r. przez geologa górniczego i zatwierdzona do realizacji przez KRZG również we wrześniu 2008 r. Po zmianie decyzji koncesyjnej 24.06.2013 r. i powołaniu w niej Dodatku nr 4 do PZZ, KRZG odnotował na stronie tytułowej ww. Opinii…, iż zachowuje ona nadal ważność. Podane parametry są zgodne z parametrami podanymi w obowiązującym planie ruchu. Dopuszczalne nachylenia skarp i zboczy ustalił KRZG w punkcie 12 zarządzenia Kierownika ruchu z dnia 2 października 2013 r. w ramach ustalenia warunków stateczności skarp i zboczy. Ustalone warunki były dochowane.

Według oceny KRZG występujące osunięcie nie stanowiło zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi oraz bezpieczeństwa powszechnego oraz nie stanowi zagrożenia dla zakładu górniczego, w związku z czym nie powiadomił o nim Dyrektora Okręgowego Urzędu Górniczego w Krakowie. Informację o zdarzeniu Dyrektor OUG w Krakowie pozyskał w czasie trwania kontroli przedsiębiorcy w dniach 11, 12 maja 2016 r. Z uwagi na fakt zastosowania przez KRZG środków naprawczych i zapobiegających rozprzestrzenianiu się zdarzenia oraz prowadzone obserwacje Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego w Krakowie nie wydał decyzji w związku z zaistniałym zdarzeniem. Prowadzone są czynności wyjaśniające.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG w Krakowie.