07.11.2008

Wyższy Urząd Górniczy
Departament Warunków Pracy

Katowice, dnia 18.11.2008 r.

I N F O R M A C J A Nr 77/2008/EW

w sprawie niebezpiecznego zdarzenia zaistniałego w dniu 7 listopada 2008 r. około godziny 23⁵⁵ w KW S.A. - Oddział KWK „Rydułtowy-Anna” w Rydułtowach - niekontrolowanego przemieszczenia opuszczanej liny odbojowej ø 54 mm i jej wpadnięcie do szybu „Leon IV”.

Szyb „Leon IV” jest szybem wdechowym o średnicy 8.5 m zgłębionym do poziomu 1067 m. W szybie prowadzone są prace związane z zabudową wyciągu szybowego pomocniczego oraz wyciągu szybowego podstawowego, które realizowane są przez firmę KOPEX Przedsiębiorstwo Budowy Szybów S.A. Wyciąg szybowy pomocniczy jest w końcowym stadium budowy; bezpośrednio przed odbiorem technicznym. Wyposażony jest w maszynę wyciągową 1B2015M, linę nośną Ø 34 mm i klatkę 1-piętrową prowadzoną po 2 linach prowadniczych Ø 32 mm. Wyciąg szybowy podstawowy budowany jest jako dwuklatkowy z prowadzeniem linowym (każde naczynie prowadzone po czterech linach) i czterema linami odbojowymi. Do chwili zaistnienia zdarzenia w przedziale wyciągu szybowego podstawowego zabudowano 8 lin prowadniczych budowy półzamkniętej Ø 52 mm, zawieszonych na zaciskach klinowych firmy SADEX, zabudowanych na poz. +23,54 m wieży szybowej.

Opuszczanie lin prowadniczych i odbojowych wykonywała firma „SADEX” Sp. z o.o., podwykonawca firmy KOPEX PBSz S.A., używając do tego celu jednolinowy zestaw remontowy do robót szybowych oraz windę frykcyjną EPR 650. Dla wykonania robót związanych z opuszczaniem lin prowadniczych i odbojowych w szybie Leon IV została opracowana przez „SADEX” Sp. z o.o „Technologia zabudowy lin prowadniczych i odbojowych w głównym urządzeniu wyciągowym KW S.A. KWK „Rydułtowy-Anna” szyb „Leon IV”” z kwietnia 2008 r. oraz aneks nr 1 do tej technologii z września 2008 r.

W dniu 7 listopada 2008 r. na zmianie III, rozpoczynającej się ok. 22⁰⁰, kontynuowano prace związane z opuszczaniem liny odbojowej Ø 54 mm o długości ok. 1300 m. Lina była opuszczona w szybie i częściowo zwinięta na bębnie na podszybiu poz. 1067 m. Lina na zrębie przechodziła przez zestaw remontowy firmy „SADEX”, na wieży szybowej przez dwa koła kierunkowe Ø 2000 mm oraz przez bębny windy frykcyjnej EPR 650. Przed windą frykcyjną znajdował się bęben z następną liną odbojową tej samej średnicy. Obie liny, na odcinku pomiędzy bębnem a windą frykcyjną, połączone były za pomocą 6 sztuk zacisków spawanych. W windzie frykcyjnej odpięte zostały 2 z 4 części łańcucha dociskowego rolkowego oraz zdemontowane grzebienie prowadzące.

Około godziny 23⁵⁵, po nadaniu ze zrębu sygnału wykonawczego do jazdy, maszynista zasterował EPR 650 do jazdy w dół. W tym momencie nastąpiło gwałtowne przemieszczenie się lin w kierunku do szybu. Próby zatrzymania ruchu lin, przez zahamowanie windy frykcyjnej oraz zaciśnięcie szczęk na zestawie remontowym na zrębie, nie były skuteczne. Przy przemieszczaniu spawanych zacisków przez zabudowane na wieży szybowej konstrukcje nastąpiło rozłączenie się lin odbojowych w zaciskach spawanych.

W wyniku zaistniałego zdarzenia nastąpiło: wpadnięcie do szybu liny odbojowej (pierwszej), częściowe spętlenie na bębnie liny odbojowej (drugiej), uszkodzenie wykładziny bębnów windy frykcyjnej EPR, uszkodzenie dachu i rynien budynku nadszybia, uszkodzenie elementów wieży szybowej na poziomie +28,6m oraz uszkodzenie elementów krzesła szybowego na poziomie 960 m.

W związku z zaistniałym zdarzeniem Dyrektor Urzędu Górniczego do Badań Kontrolnych Urządzeń Energomechanicznych w Katowicach wydał decyzje, w których nakazał:

1. Wstrzymać ruch zakładu górniczego w części dotyczącej robót związanych z budową górniczego wyciągu szybowego podstawowego oraz pomocniczego w szybie „Leon IV” w zakresie prac prowadzonych w szybie i na wieży szybowej .
2. Przeprowadzić ekspertyzę stanu technicznego szybowej wieży wyciągowej szybu „Leon IV” w aspekcie uszkodzeń powstałych w wyniku zaistniałego niebezpiecznego zdarzenia przez komisję pod kierownictwem właściwego rzeczoznawcy ds. ruchu zakładu górniczego przy współudziale m.in. projektanta wieży i kierownika budowy,
3. Wykonać pomiar pionowości szybowej wieży wyciągowej szybu „Leon IV” w aspekcie spełnienia wymagań § 469 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 28.06.2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górni¬czych (Dz. U. Nr 139 poz. 1169 oraz Dz. U. z 2006 r. Nr 124 poz. 863),
4. Podjąć niezbędne środki zapobiegawcze polegające w szczególności na:
   

   • przeprowadzeniu badań wszystkich elementów zabudowanych w szybie „Leon IV” przez właściwych rzeczoznawców ds. ruchu zakładu górniczego,
   • przeprowadzeniu oceny sprawności technicznej zestawu remontowego firmy SADEX, stosowanego przy zabudowie lin, przez jednostkę specjalistyczną,
   • przeprowadzeniu oceny sprawności technicznej windy frykcyjnej EPR stosowanej przy wymianie lin, przez właściwego rzeczoznawcę ds. ruchu zakładu górniczego.
5. Opracować i zatwierdzić przez kierownika ruchu zakładu górniczego szczegółową technologię usuwania skutków awarii (niebezpiecznego zdarzenia) w szybie „Leon IV” zgodnie z wymaganiami punktu 5.30.11 załącznika nr 4 1 rozporządzenia jw.
6. Przed wznowieniem robót związanych z budową górniczego wyciągu szybowego podstawowego oraz pomocniczego w szybie „Leon IV” w zakresie prac prowadzonych w szybie i na wieży szybowej powiadomić Dyrektora UGBKUE o wynikach usuwania skutków awarii i przeprowadzonych badaniach ekspertyzach i pomiarach przez właściwych rzeczoznawców ds. ruchu zakładu górniczego.
7. Zapoznać pracowników i osoby dozoru ruchu działu energomechanicznego obsługujących i nadzorujących ruch górniczych wyciągów szybowych z przyczynami i okolicznościami zaistniałego zdarzenia.

Informację opracowano na podstawie danych z UGBKUE w Katowicach.