10.02.2011.1

Wyższy Urząd Górniczy
Departament Warunków Pracy

Katowice, dnia 15.02.2011 r.

INFORMACJA Nr 7/2011/EW

o wypadku lekkim - poparzeniu łukiem elektrycznym - zaistniałym w dniu 10.02.2010 r. około godziny 0²⁰ w KGHM POLSKA MIEDŹ S. A. Oddział Zakłady Górnicze „Rudna” w Polkowicach, któremu uległ elektromonter oddziału E-7, lat 34, pracujący w górnictwie 3 lata.

Wypadek zaistniał przy rozdzielnicy RS-05.4/4/N1/U o napięciu 500 V, zabudowanej na ociosie przecinki nr 6, pomiędzy chodnikami H-26a i H-26b na poziomie 1100 m, w rejonie oddziału G-11, w odległości ok. 1000 m od szybu R-IX. W miejscu wypadku wyrobisko miało wysokość 3,6 m i szerokość około 6,0 m. Strop był zabezpieczony obudową kotwiową .

Rozdzielnica – rozrusznik stycznikowy typu RS-05.4/4/N1/U – zasilana była z odpływu III stacji transformatorowej ITpR 6/0,5 nr zakł. 446, poprzez szereg rozdzielnic przelotowych. Rozrusznik stycznikowy 500 V typu RS-05.4/4/N1/U o numerze fabrycznym 144/08, produkcji P.P.H.U. „ALFA REMONT” w Lubinie jest 4 odpływową rozdzielnicą (z dwoma odpływami gniazdowymi i dwoma odpływami listwowymi). Rozrusznik wyposażony jest w trójpozycyjny rozłącznik 250 A (poz. 1 załączony, poz. 0 wyłączony, poz. 2 uziemiony) oraz w blokadę mechaniczną pomiędzy rozłącznikiem a osłoną czołowa rozrusznika, która uniemożliwia otwarcie osłony czołowej rozrusznika przy załączonym rozłączniku. Obwody elektryczne, pozostające pod napięciem po otwarciu rozrusznika, są osłonięte osłoną IP 30. Oddział elektryczny E-7 posiadał stosowną dokumentację prowadzenia ruchu w/w urządzeń i instalacji elektrycznych.

W dniu 10.02.2011 r. na zmianie IV Wielozmianowego Systemu Pracy, trwającej od godz. 22⁰⁰ do godz. 6⁰⁰, sztygar zmianowy oddziału E-7, przed zjazdem szybem R-IX, dokonał podziału robót i udzielił instruktażu podległym mu pracownikom. Elektromonterowi polecił udać się, po zjeździe, do komory maszynowej C-11 i dokonać tam kontroli instalacji elektrycznych 500 V w maszynach wiercących i kotwiących. Elektromonter, po przybyciu do komory oddziału C-11 zgłosił się do sztygara maszynowego, który wysłał go, wraz z operatorem, do wiertnicy pozostawionej w oddziale G-11 celem usunięcia niesprawności instalacji elektrycznej. Elektromonter stwierdził brak zasilania wiertnicy z rozdzielnicy 500 V, tj. z rozrusznika stycznikowego typu RS-05.4/4/N1/U, zabudowanego w przecince 6 pomiędzy chodnikami H 26a i H-26b. Elektromonter wyjął wtyk z odpływu gniazdowego prawego i włożył go do odpływu gniazdowego lewego - nie spowodowało to uruchomienia wiertnicy. Dla sprawdzenia przyczyny braku zasilania elektromonter postanowił otworzyć pokrywę czołową rozrusznika. Przed jej otwarciem nie wyłączył zasilania rozłącznikiem, a z powodu niesprawności „blokady drzwiowej”, mógł otworzyć pokrywę czołową rozrusznika. Elektromonter stwierdził, że na odpływie gniazdowym lewym brak jest wkładek bezpiecznikowych i postanowił przełożyć bezpieczniki z odpływu prawego. Pomimo, że posiadał specjalny uchwyt do wyjmowania bezpieczników, użył do tego kombinerek (szczypce uniwersalne) i wkrętaka. Z uwagi na brak przegrody izolacyjnej pomiędzy wkładkami bezpiecznikowymi odpływów 3 i 4, zbliżenie narzędzi spowodowało krótkotrwałe zwarcie międzyfazowe i doziemne w obwodzie 500 V skutkujące powstaniem łuku elektrycznego, który spowodował oparzenia grzbietów dłoni elektromontera. W wyniku zwarcia nastąpiło zadziałanie zabezpieczeń w stacji transformatorowej typu ITpR 6/0,5 kV i wyłączenie napięcia po stronie 500 V. Operator wiertnicy powiadomił o wypadku sztygara C-11, a ten dyspozytora kopalni i sztygara E-7. Poszkodowany został przetransportowany pojazdem pod szyb R-IX i wywieziony na powierzchnię, a następnie doprowadzony został do punktu pielęgniarskiego, z którego został odwieziony karetką pogotowia do Szpitala Miedziowego Centrum Zdrowia w Lubinie.

Według opinii lekarskiej, poszkodowany doznał oparzenia grzbietowej powierzchni obu dłoni łukiem elektrycznym.

Wstępnie ustalono, że przyczyną wypadku było spowodowanie przez elektromontera zwarcia międzyfazowego w obwodzie 500 V rozrusznika RS-05.4/4/N1/U podczas wykonywania niedozwolonej pracy tj. wyjmowaniu wkładek bezpiecznikowych przy użyciu szczypiec uniwersalnych i wkrętaka, bez uprzedniego wyłączenia napięcia, sprawdzenia braku jego obecności oraz zabezpieczenia stanu wyłączenia. Powstały w wyniku zwarcia łuk elektryczny spowodował poparzenie grzbietowych powierzchni dłoni elektromontera.

Do wypadku przyczyniło się:

nieprawidłowe wykonywanie pracy (wymiana bezpieczników) w rozdzielnicy elektrycznej, której obwody elektryczne pozostawały pod napięciem 500 V,
używanie niewłaściwych narzędzi do wyjmowania wkładek bezpiecznikowych,
otwarcie pokrywy czołowej rozdzielnicy bez uprzedniego wyłączenia rozłącznika, przełączenia go w pozycję uziemienia oraz niesprawdzenie braku napięcia,
eksploatowanie rozdzielnicy z niesprawną blokadą uniemożliwiającą otwarcie pokrywy czołowej bez wyłączenia rozłącznika po stronie zasilania oraz z brakującymi przegrodami izolacyjnymi w podstawach bezpiecznikowych.

W związku z wypadkiem Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego we Wrocławiu nakazał:

Wstrzymać ruch zakładu górniczego KGHM POLSKA MIEDŹ S. A. Oddział Zakłady Górnicze „Rudna” w Polkowicach, w części dotyczącej eksploatacji rozrusznika stycznikowego 500 V typu RS-05.4/4/N1/U o numerze fabrycznym 144/08, produkcji P.P.H.U. „ALFA REMONT” w Lubinie, zabudowanej w przecince 6, pomiędzy chodnikami H-26a i H-26b, oddziału górniczego G-11, na poziomie 1100 m, w rejonie szybu R-IX, do czasu doprowadzenia powyższego rozrusznika do zgodności z dokumentacją techniczno-ruchową.
Przeprowadzić nadzwyczajną kontrolę rozruszników stycznikowych typu RS-05 produkcji P.P.H.U. „ALFA REMONT” w Lubinie, które wyposażone zostały w rozłączniki izolacyjne z dźwignią napędu i blokadą mechaniczną uniemożliwiającą otwarcie pokrywy (osłony) czołowej w pozycji załączonej, w aspekcie ich stanu technicznego. Stwierdzone nieprawidłowści usunąć oraz podjąć działania wynikające z przeprowadzonej kontroli.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG we Wrocławiu.