12 01 2019

Wyższy Urząd Górniczy

          Departament

Warunków Pracy i Szkolenia                                                     

Katowice, dnia 21 stycznia 2019 r.

 INFORMACJA Nr 4/2019śm./EW

o wypadku zbiorowym (jeden wypadek śmiertelny i sześć lekkich) oraz tąpnięciu, spowodowanymi wstrząsem górotworu o energii 1,1×10⁷ J, które miały miejsce w dniu 12.01.2019 r. o godz. 9⁵⁸, w polu eksploatacyjnym RU-XIII/1 oddziału G-7, w KGHM POLSKA MIEDŹ SA Oddział Zakłady Górnicze „Rudna” w Polkowicach

Wypadek zbiorowy (jeden wypadek śmiertelny i sześć wypadków lekkich) oraz tąpnięcie, spowodowane wstrząsem górotworu o energii 1,1×10⁷ J, miały miejsce w wyrobiskach pola eksploatacyjnego RU-XIII/1 oddziału G-7.

Pole RU–XIII/1 zlokalizowane jest w południowej części obszaru górniczego „Rudna”, w obrębie skrzydła wiszącego Strefy Uskokowej Biedrzychowej, na głębokości 915 m p.p.t. Eksploatacja złoża w polu RU-XIII/1 prowadzona była po upadzie, frontem o długości około 320 m, między Uskokiem Biedrzychowej i zrobami pola G-7/3, w kierunku wiązki chodników T,W-418, systemem komorowo-filarowym z upodatnieniem złoża i dodatkową ochroną stropu R-UO (w części złoża o miąższości do 7,0 m), systemem RG-6 z likwidacją dolnej warstwy podsadzką suchą (w części złoża o miąższości od 7,0 m do 9,0 m) oraz systemem J-3S/PH lub RG-8 z podsadzką hydrauliczną (w części złoża o miąższości powyżej 9,0 m), z otwarciem przestrzeni roboczej powyżej 70 m.

W rejonie pola RU-XIII/1 złoże rudy miedzi występuje w formie pseudopokładu utworzonego przez białe piaskowce czerwonego spągowca oraz dolnocechsztyńskie łupki i dolomity. W południowo-wschodniej i centralnej części pola złoże o rozciągłości NW-SE zapada pod kątem 2-7° w kierunku północno-wschodnim, natomiast w części północno-zachodniej, rozciągłość stopniowo zmienia kierunek na W-E i NE-SW i zapada pod kątem 4-5° ku N i NW.
W części północno-zachodniej złoże upada w kierunku W-E tj. strefy uskokowej pod kątem 6-12°. Miąższość złoża w polu RU-XIII/1 jest zróżnicowana i waha się od 3,0 m do 14,5 m. Stopień zaangażowania tektonicznego w polu RU-XIII/1 wzrasta wraz ze zbliżaniem się do Strefy Uskoku Biedrzychowej, którą tworzy system uskoków o przebiegu ENE-WSW i zrzutach od 10,0 m do 40,0 m w kierunku NNW. W obrębie pola występują liczne spękania pionowe i rzadziej nachylone pod kątem 25‑45° oraz związane z nimi wyklinowania warstw dolomitowych. Spękania wypełnione są kalcytem, gipsem, anhydrytem lub substancją ilastą. Główne kierunki spękań w polu RU‑XIII/1 to NW-SE (315^o-325^o) oraz NE-SW (35^o-45^o). Pole RU-XIII/1 usytuowane jest w rejonie XIII kopalni „Rudna”, zaliczonym do II stopnia zagrożenia tąpaniami. Skały stropu i spągu zaliczono do klasy drugiej. Średnia wytrzymałość na ściskanie wynosi: dla skał stropowych około 96,5 MPa, furty złożowej 68,7 MPa, skał spągowych około 18,8 MPa. Wyrobiska pola zabezpieczane były obudową kotwową, wklejaną na całej długości, o długości żerdzi 2,6 m w siatce kotwienia 1,5 × 1,5 m. Jako obudowę dodatkową stosowano kotwy linowo-cementowe o długości 7 m, drewniane stojaki i stosy podporowe oraz stojaki hydrauliczne typu Hydrotech.

Dla robót eksploatacyjnych w polu RU-XIII/1 opracowany był projekt techniczny eksploatacji oraz szczegółowy projekt eksploatacji, zatwierdzone przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego. Rozcinka calizny prowadzona była w pierwszej warstwie, wyrobiskami o szerokości około 7 m przy stropie i wysokości od 3 m do 5 m, zgodnej z określoną furtą eksploatacyjną. Zasadnicze wymiary filarów w osiach pasów i komór wynosiły 15 × 30 m. Rozcinkę filarów wiązki wyrobisk E-3a÷K-10, prowadzono z zachowaniem wyprzedzenia od strony upodatnionej, łącznie z grupowym strzelaniem przodków wykonywanym w polu RU-XIII/1, nie wliczając jej do rygoru grupowego strzelania. W polu wyznaczono strefę szczególnego zagrożenia tąpaniami obejmującą swym zasięgiem wyrobiska i caliznę w obszarze zawartym pomiędzy zrobami pól G-3/3 i G-7/3 do chodnika T-418 (pas P-33) włącznie.       

W strefie tej jednocześnie mogło przebywać co najwyżej 25 osób. W trakcie wykonywania projektowanego zakresu rozcinki obowiązywał rygor grupowego strzelania co najmniej 7 przodków. Minimalny czas wyczekiwania po wszystkich robotach strzałowych wynosił 2 godziny w strefie szczególnego zagrożenia tąpaniami oraz 1,5 godziny poza strefą, w odległości do 150 m od miejsc wykonywanego strzelania. Roboty likwidacyjne prowadzono na całej długości frontu, na bazie istniejących dróg komunikacyjnych.

W dniu 12.01.2019 r., o godz. 9⁵⁸, w polu eksploatacyjnym RU-XIII/1 wystąpił wstrząs górotworu o energii 1,1×10⁷ J, którego ognisko zlokalizowano na wybiegu frontu, w rejonie pasa P-27 pomiędzy komorami K-10 i K-12. W wyniku dynamicznego oddziaływania skutków wstrząsu wypadkom uległo siedmiu pracowników (jeden wypadek śmiertelny, sześć lekkich) przebywających w wyrobiskach eksploatacyjnych pola RU‑XIII/1. Akcja ratownicza, prowadzona przez około 1,5 godziny, polegała na penetrowaniu wyrobisk przez zastępy ratownicze, oraz ręcznym przebieraniem urobku w celu uwolnienia pracownika znajdującego się przy wozie do obrywki mechanicznej. Pozostali pracownicy samodzielnie, lub przy pomocy współpracowników i ratowników górniczych wycofali się z rejonu zagrożenia.

Po przeprowadzeniu oględzin wyrobisk w polu RU-XIII/1 dniu 14.01.2019 r. na zm. I, stwierdzono skutki w dostępnych wyrobiskach w postaci: urobienia obu ociosów, na głębokość do 1,0 m; obsypania ociosów, wypiętrzenia spągu do 0,3 m, przewrócenia stojaków hydraulicznych SH w rejonie skrzyżowań komór, opadnięcia sygnalizatorów rozwarstwień stropu na skrzyżowaniach wyrobisk. Ponadto, w wyrobiskach pola eksploatacyjnego RU-XIII/1 stwierdzono pozostawione samojezdne maszyny górnicze: wóz wiertniczy SWW, wóz do obrywki mechanicznej SWB, wóz kotwiący SWK, dwa wozy transportowe SWT, dwie ładowarki łyżkowe ŁK‑1 oraz wóz strzałowy SWS firmy MAXAM. W sześciu przodkach stwierdzono załadowane materiałem wybuchowym otwory strzałowe. Na podstawie oceny skutków wstrząsu, zjawisko zakwalifikowano jako tąpnięcie.

Przyczyną tąpnięcia był samoistny wstrząs górotworu o energii 1,1×10⁷ J. W związku z zaistniałym zdarzeniem, Dyrektor OUG we Wrocławiu wydał decyzję, którą wstrzymał ruch zakładu górniczego KGHM Polska Miedź S.A. O/ZG „Rudna”, w części dotyczącej prowadzenia rozcinki w polu RU-XIII/1 oddziału G-7 do czasu:

1. Przeprowadzenia kontroli wyrobisk w rejonie pola RU-XIII/1 i ich obudowy oraz doprowadzenia ich do stanu zgodności z ustaleniami projektu technicznego.
2. Usunięcia zagrożenia od załadowanych środkami strzałowymi przodków, w sposób ustalony przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
3. Usunięcia skutków tąpnięcia oraz wyprowadzenia maszyn pozostawionych w wyrobiskach i dokończenia robót związanych z likwidacją parcel likwidacyjnych i podsadzaniem wyrobisk, na zasadach ustalonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
4. Dokonania przez Kopalniany Zespół ds. Rozpoznawania i Zwalczania Tąpań i Zawałów analizy szczegółowego projektu eksploatacji w polu eksploatacyjnym RU-XIII/1 oddziału G-7, w kontekście dostosowania profilaktyki tąpaniowej oraz obowiązujących zasad i rygorów prowadzenia robót do warunków górniczo- geologicznych, z uwzględnieniem zaistniałego wstrząsu.
5. Ustalenia dalszego sposobu prowadzenia eksploatacji w polu RU-XIII/1 oddziału G-7, z uwzględnieniem wyników dokonanej analizy oraz opinii Zespołu KGHM „Polska Miedź” S.A. ds. Zwalczania Tąpań i Zawałów dla przedłożonego do zaopiniowania szczegółowego projektu eksploatacji, ze szczególnym uwzględnieniem doświadczeń uzyskanych podczas prowadzenia eksploatacji w tym rejonie kopalni.

 Informację opracowano na podstawie danych z OUG we Wrocławiu.