12 05 2017

Wyższy Urząd Górniczy

Departament Górnictwa

Otworowego i Wiertnictwa

Katowice, dnia 26 maja 2017 r.

INFORMACJA Nr 26/2017/EW

w sprawie tąpnięcia, spowodowanego wysokoenergetycznym wstrząsem górotworu o energii 2,6x10⁷J i wypadku lekkiego, zaistniałych w dniu 12.05.2017 r. o godzinie 7³² w Polskiej Grupie Górniczej Sp. z o.o. Oddział KWK ROW Ruch Rydułtowy w Rydułtowach, w rejonie ściany IV-E1 w pokładzie 706 na poziomie 1150 m, któremu uległ górnik, lat 36, kawaler, pracujący w górnictwie 9 lat.

Tąpnięcie zaistniało w chodniku 4-E1 w pokładzie 706, a wypadek lekki w ścianie IV-E1 w pokł. 706, w rejonie sekcji nr 40 obudowy zmechanizowanej.

Pokład 706 o grubości 1,6 – 1,8 m zaliczony został do III stopnia zagrożenia tąpaniami, IV kategorii zagrożenia metanowego, klasy B zagrożenia wybuchem pyłu węglowego i I stopnia zagrożenia wodnego. Bezpośrednio w stropie pokładu zalegał łupek ilasty zmiennie zapiaszczony, a powyżej piaskowiec, zaś w spągu pokładu łupek piaszczysty. Eksploatacja pokładu 706 ścianą IV-E1 prowadzona była w rejonie krawędzi pokładów 615, 620/1-2, 624 oraz 703/1, zalegających odpowiednio około 410 m i 35 m powyżej pokładu 706. Nachylenie ściany wynosiło od 5° do 8° w kierunku północno-zachodnim.

Chodnik 4-E1 w pokładzie 706 wykonany był w obudowie ŁP9/V32/A, z rozstawem odrzwi co 0,8 m, stabilizowanych przy pomocy 9-ciu rozpór stalowych wieloelementowych typu TR, z opinką z siatki zgrzewanej zaczepowej na całym obwodzie. Obudowa wzmocniona była za pomocą kotew strunowych o długości 4 m, budowanych co 2,4 m, i dodatkowo podciągiem stalowym o profilu V32, zabudowanym w osi wyrobiska i połączonym z każdymi odrzwiami złączami typu ŁKW. W chodniku 4-E1 zabudowane były przenośniki odstawy urobku: zgrzebłowy podścianowy typu GROT 750 z kruszarką typu SCORPION 1800P i taśmowy typu GWAREK 1000.

Ściana IV-E1 o długości 202 m wyposażona była w kombajn ścianowy typu KGE 710 FM, przenośnik zgrzebłowy ścianowy typu 4HB-260 oraz sekcje obudowy zmechanizowanej typu: FAZOS 12/25-2x2970 (liniowe) – 127 sztuk, FAZOS 12/25-2x2970-1 (z wysuwanymi stropnicami - skrajne) – 6 sztuk i do dnia 12.05.2017 r. uzyskała średni postęp około 437 m, a do końca wybiegu pozostało 421 m.

W dniu 12 maja 2017 r. o godzinie 7³², podczas urabiania kombajnem dolnego odcinka ściany, wystąpił wysokoenergetyczny wstrząs górotworu o energii 2,6x10⁷J, którego epicentrum zlokalizowano około 100 m przed frontem dolnej części ściany IV-E1, w rejonie oddziaływania krawędzi pokładu 624. Wstrząs spowodował tąpnięcie w chodniku 4-E1. W wyniku tąpnięcia:

od cechy mierniczej 461, w kierunku ściany, doszło do wypiętrzeń spągu, dochodzących do 1,2 m w środkowej części wyrobiska, co spowodowało lokalne zaniżenie wysokości wyrobiska. Od cechy mierniczej 517 wystąpiły zwiększone zsuwy na strzemionach obudowy do 1,3 m oraz lokalne uszkodzenia opinki z siatki zgrzewanej. Szerokość wyrobiska na tym odcinku wynosiła od 3 do 4,65 m. Obudowa uległa deformacji od cechy mierniczej 550,
w kilku przypadkach doszło do zerwania połączeń rozpór wieloelementowych z odrzwiami obudowy oraz połączeń podciągów stalowych z obudową wraz z uszkodzeniem opinki,
uszkodzone zostały trzy zapory pyłowe (zrzucone 54 półki),
doszło do przemieszczenia i zasypania bryłami kamienia trasy przenośnika taśmowego typu Gwarek 1000, od cechy mierniczej 570, w stopniu uniemożliwiającym jego uruchomienie,
5 stacji transformatorowych zostało przemieszczonych i zasypanych rumoszem skalnym,
spągoładowarka wraz z wyłącznikami (zasilającym i liniowym) została zasypana rumoszem skalnym,
uszkodzone zostały dwa czujniki metanometrii automatycznej oraz łączności telefonicznej.

Od cechy mierniczej 602 skutki tąpnięcia uniemożliwiły ocenę stanu wyrobiska i dalsze bezpieczne prowadzenie oględzin, wlot do ściany znajdował się na cesze 694.

Niemożliwe było przeprowadzenie oględzin w ścianie IV-E1 oraz w chodnikach 3a-E1 i 3-E1, z uwagi na bardzo mały przepływ powietrza i wysoką temperaturę.

W wyniku tąpnięcia doszło do wzrostu stężeń metanu. Czujniki metanometrii automatycznej bezpośrednio po wstrząsie zarejestrowały wzrost zawartości metanu do maksymalnie 8%, na czujniku zabudowanym w chodniku 3a-E1 w odległości 8-10 m od ściany IV-E1. Czujnik ACO, zabudowany w chodniku 3-E1 w pokładzie 706, w odległości 10-15 m przed skrzyżowaniem z pochylnią II-1200-E1, zarejestrował wzrost stężenia tlenku węgla do maksymalnie 33ppm. Anemometr zabudowany w chodniku 4-E1 (doprowadzającym powietrze), w odległości od 30 do 90 m od skrzyżowania z pochylnią równoległą-1200-E1, zarejestrował chwilowe odwrócenie prądu powietrza, a następnie ustabilizował się na wartości średniej 0,1m/s. Przed wstrząsem wskazywał 1,3m/s.

Wstrząs był odczuwalny na powierzchni. Maksymalne przyspieszenie drgań gruntu zarejestrowane zostało na stanowisku AMAX, odległym od epicentrum wstrząsu o około 1023 m, wyniosło 316,2 mm/s².

W wyniku wstrząsu wypadkowi lekkiemu uległ górnik, znajdujący się w rejonie sekcji obudowy zmechanizowanej nr 40. W momencie tąpnięcia, w ścianie znajdowało się 16 pracowników, którzy samodzielnie wycofali się z zagrożonego rejonu. Poszkodowany pracownik, po udzieleniu pierwszej pomocy w kopalnianym punkcie opatrunkowym, został przewieziony do szpitala w Wodzisławiu Śl. Według wstępnej opinii lekarskiej doznał „stłuczenia głowy okolicy potylicznej i okolicy pogranicza piersiowo lędźwiowego – bez dysfunkcji ruchowej, oraz stłuczenia ramienia lewego”.

Przyczyną tąpnięcia był wysokoenergetyczny wstrząs górotworu o energii 2,6x10⁷J, zaistniały na skutek nagłego rozładowania się nagromadzonej energii sprężystej w górotworze, na co mogły mieć wpływ następujące czynniki:

prowadzenie robót górniczych na dużej głębokości (około 1075-1150m),
budowa geologiczna złoża, w tym występowanie grubych, wstrząsogennych warstw piaskowców i łupków piaszczystych nad pokładem 706,
zwiększająca się powierzchnia wytworzonych zrobów,
występowanie krawędzi eksploatacyjnych, wytworzonych w pokładach nadległych 615, 620/1-2, 624 oraz 703/1.

Przyczyną wypadku lekkiego było dynamiczne oddziaływanie wysokoenergetycznego wstrząsu górotworu, które spowodowało obrażenia górnika zatrudnionego w ścianie.

W związku z zaistniałym zdarzeniem Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego w Rybniku wydał decyzje:

W dniu 12 maja 2017 r., którą wstrzymał ruch zakładu górniczego PGG Sp. z o.o. Oddział KWK Rydułtowy w Rydułtowach, w części dotyczącej: poruszania się załogi i prowadzenia prac w wyrobiskach objętych strefą zagrożenia, wyznaczoną przez kierownika ruchu zakładu górniczego (KRZG), w rejonie ściany IV-E1 w pokładzie 706 i zabezpieczoną poprzez wygrodzenie wyrobisk.
W przedmiotowym rejonie nakazał prowadzić stały monitoring zagrożeń poprzez obserwację wskazań czujników telemetrycznych oraz obserwację stanu zagrożenia tąpaniami. Ustalił, że warunki wznowienia robót w przedmiotowym rejonie zostaną podjęte po przeprowadzeniu oględzin wyrobisk przez Dyrektora OUG w Rybniku.
W dniu 24 maja 2017 r., po przeprowadzonych oględzinach w chodniku 4-E1 (po uruchomieniu wentylacji odrębnej), którą wstrzymał ruch zakładu górniczego PGG Sp. z o.o. Oddział KWK ROW Ruch Rydułtowy w Rydułtowach, w części dotyczącej eksploatacji ściany IV-E1 w pokładzie 706, w związku z zaistnieniem bezpośredniego zagrożenia dla tego zakładu i jego pracowników, za wyjątkiem prowadzenia prac związanych z przywróceniem funkcjonalności chodnika 4-E1 oraz wyizolowaniem ściany IV-E1 i chodnika 3-E1 tamami o konstrukcji przeciwwybuchowej. Prace nakazał prowadzić w oparciu o technologie, zatwierdzone przez KRZG, uwzględniające ustalenia kopalnianego zespołu ds. zagrożenia tąpaniami i zagrożenia zawałowego w składzie poszerzonym o specjalistów.

Polecił w technologiach uwzględnić między innymi:

szczegółowe ustalenia dotyczące zakresu i kolejności wykonywania prac,
ograniczenie do niezbędnego minimum ilości zatrudnionej załogi,
sposób nadzoru prowadzenia robót,
bieżące monitorowanie stanu zagrożeń naturalnych i technicznych,
zapewnienie bezpieczeństwa wentylacyjno-pożarowego, metanowego i tąpaniami.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG w Rybniku.