13 03 2019
Wyższy Urząd Górniczy
Departament
Warunków Pracy i Szkolenia
Katowice, dnia 20 marca 2019 r
INFORMACJA Nr 10/2019/EW
o niebezpiecznym zdarzeniu w związku z wykonywaniem robót strzałowych - przemieszczenie odłamków skalnych poza strefę zagrożenia rozrzutem, zaistniałym w dniu 13.03.2019 r. około godziny 1010 w Kopalni Kamienia „Osielec”, należącej do firmy Kopalnia Kamienia „Osielec” S.A., w wyniku którego nastąpiły wyłącznie szkody materialne. Nikt nie odniósł obrażeń.
Kopalnia Kamienia „Osielec” eksploatuje piaskowiec systemem ścianowym, w wyrobisku stokowym, trzema piętrami eksploatacyjnymi. Do zdarzenia doszło podczas prowadzenia robót strzałowych metodą długich otworów strzałowych w południowo-zachodniej części obszaru górniczego „Osielec II”, w obrębie V/IV poziomu o rzędnych +551 na +533 m npm. Roboty strzałowe prowadzono w VII strefie, ustalonej przez rzeczoznawcę ds. ruchu zakładu górniczego.
W dniu 13.03.2019 r. ok. 1010 w Kopalni Kamienia „Osielec” w obrębie piętra IV/V o rzędnych +551 na +533 m npm w VII strefie prowadzono roboty strzałowe, podczas których po odpaleniu ładunków materiałów wybuchowych nastąpił zwiększony rozrzut odłamków skalnych o ok. 190 m w kierunku północno-wschodnim poza ustaloną w obowiązującym planie ruchu strefę zagrożenia rozrzutem. Miejsca upadku odłamków skalnych znajdowały się na terenie składu budowlanego PSB „Mrówka” poza strefą zagrożenia rozrzutem odłamków skalnych, poza granicami obszaru górniczego „Osielec II”, w granicach terenu górniczego „Osielec II”. W wyniku niebezpiecznego zdarzenia odłamki skalne zlokalizowane były na utwardzonym placu magazynowym i drodze dojazdowej do dolnego piętra zwałowiska a uszkodzeniu uległy: paleta z dachówką, blaszany dach wiaty magazynowej. Nikt nie został poszkodowany i nie uległ wypadkowi.
Odsłonięty po odstrzale profil ściany świadczył o przerostach łupkowych w tej partii złoża z występującymi spękaniami w rejonie stropu ściany z szeregiem równoległych szczelin przebiegających po ławicach piaskowca zapadających w kierunku południowo-zachodnim. Usyp urobku był do 1/3 wysokości ściany, widoczne były uławicenia z lokalnymi poluzowaniami. Spąg poziomu IV pokryty był na szerokości ok. 52 m licznymi rozrzuconymi odłamkami skalnymi o zróżnicowanych rozmiarach. Zasięg rozrzuconych odłamków skalnych od stożka usypu wynosił ok. 25 m. Widoczne było skupisko brył skalnych o większych wymiarach ok. 0,3 – 0,5 m.
Roboty strzałowe w zakładzie górniczym prowadzone były przez podmiot wykonujący prace w ruchu zakładu górniczego tj. Kopalnia i Prażalnia Dolomitu „Żelatowa” S.A. w Chrzanowie. W dniu zdarzenia roboty strzałowe nadzorował kierownik odstrzału – pracownik ww. podmiotu posiadający kwalifikacje osoby wyższego dozoru ruchu specjalności górniczej w odkrywkowych zakładach górniczych oraz ukończony kurs specjalistyczny kierownika strzelania długimi otworami. Strzelanie prowadzone było na podstawie „Dokumentacji strzałowej” wykonanej przez kierownika działu techniki strzałowej zatwierdzonej przez kierownika ruchu zakładu górniczego. W dokumentacji tej ustalony został zasięg szkodliwych drgań sejsmicznych na podstawie ekspertyzy rzeczoznawcy Instytut Górnictwa Odkrywkowego „Poltegor – Instytut” we Wrocławiu pt. „Badania kontrolne zasięgu drgań sejsmicznych od robót strzałowych w Kopalni „Osielec” z 2014 r. Strefa zasięgu rozrzutem odłamków dla strzelania ładunkami w otworach długich została określona na podstawie obowiązujących przepisów i wynosi ona 200 m. W granicach strefy zagrożenia rozrzutem odłamków zlokalizowane były tylko obiekty będące własnością przedsiębiorcy.
Roboty strzałowe w rejonie dokonanego w dniu 13.03.2019 r. odstrzału nie były prowadzone od września 2018 roku.
Całkowity ładunek odpalony w serii wynosił 2975 kg w 23 otworach o długości 19,5 m i w 2 otworach o długości 18,5 m, przy średniej wysokości ściany 18 m. Dopuszczalna wielkość ładunku całkowitego w VII strefie strzelania wynosi 4000 kg. Otwory rozmieszczone były w trzech szeregach o średnim zabiorze 4,0 m, odległości między otworami 2,8 m, a między szeregami 2,9 m. Otwory strzałowe zostały odwiercone w dniach 11 i 12.03.2019 r. W otworach zastosowano ładunki ciągłe oraz ładunki dzielone inicjowane dwoma ładunkami materiału wybuchowego z pobudzaczy trotylowych uzbrojonymi w zapalniki nieelektryczne. Otwory zostały załadowane mechanicznie jednostką mieszalniczo-załadowczą materiałem emulsyjnymi Nobelit oraz saletrolem ANFO Andex. Maksymalny rzeczywisty ładunek przypadający na stopień opóźnienia wyniósł 119 kg (przy dopuszczalnym 120 kg). Ładunki odpalono systemem nieelektrycznym.
Przyczyny zaistniałego zdarzenia oraz zgodność wykonywanych robót z dokumentacją strzałową wyjaśniane są przez Okręgowy Urząd Górniczy w Krakowie.
W związku z zaistniałym zdarzeniem spowodowanym rozrzutem odłamków skalnych poza strefę zagrożenia Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego w Krakowie wstrzymał ruch zakładu górniczego Kopalnia Kamienia „Osielec” w zakresie wykonywania robót strzałowych z powodu wystąpienia zagrożenia powszechnego tj. rozrzutu odłamków skalnych poza ustaloną w planie ruchu granicę strefy zagrożenia rozrzutem. Wznowienie robót strzałowych uwarunkowano weryfikacją przez rzeczoznawcę posiadanych ekspertyz dotyczących wykonywania robót strzałowych w Kopalni Kamienia „Osielec” z uwzględnieniem warunków geologiczno-inżynierskich występujących w wyrobisku górniczym.
Informację opracowano na podstawie danych z OUG w Krakowie.