15 07 2023

Wyższy Urząd Górniczy
Departament
Warunków Pracy i Szkolenia Katowice, dnia 17 października 2023 r.

INFORMACJA Nr 27/2023/EW

o wypadku zbiorowym (cztery wypadki powodujące czasową niezdolność do pracy) spowodowanym odprężeniem, wywołanym wstrząsem górotworu o energii 4,7 × 10⁶J, do którego doszło w dniu 15 lipca 2023 r. w polu eksploatacyjnym SI-XVI/7 oddziału G 62, w KGHM POLSKA MIEDŹ SA O/ZG „Polkowice-Sieroszowice” w Kaźmierzowie

W dniu 15 lipca 2023 r. o godzinie 10⁴⁴, w polu eksploatacyjnym SI-XVI/7 (dalej ,,pole”) oddziału G-62 w KGHM POLSKA MIEDŹ SA O/ZG „Polkowice-Sieroszowice” w Kaźmierzowie, wystąpił samoistny wstrząs górotworu o energii 4,7 × 10⁶J, którego ognisko zostało zlokalizowane w rejonie skrzyżowania komory K-53 z pasem P-36, w odległości około 3 km na wschód od Szybu SG-1. Wskutek wstrząsu doszło do odprężenia, które spowodowało wypadek zbiorowy - cztery wypadki powodujące czasową niezdolność do pracy.

Pole zlokalizowane jest we północno-wschodniej części obszaru górniczego „Sieroszowice”, na głębokości 1095 m p.p.t. W rejonie pola złoże rudy miedzi występuje w formie pseudopokładu utworzonego przez szare piaskowce czerwonego spągowca oraz dolnocechsztyńskie łupki i dolomity. Złoże o rozciągłości NW-SE zapada pod kątem 2-5° w kierunku NE. Miąższość złoża w polu waha się od 0,2 m do 4,0 m (średnio 1,4 m). W spągu wyrobisk pola występują piaskowce czerwonego spągowca o miąższości 3,5÷17,0 m (średnio 8,0 m). W stropie wyrobisk górniczych występują dolomity wapniste o średniej miąższości 10 m. Powyżej dolomitów zalegają anhydryty o miąższości 25÷96,0 m. Redukcja miąższości anhydrytów związana jest z występowaniem soli kamiennej o miąższości 30,0÷111 m. Złoże jest słabo zaangażowane tektonicznie. W północnej części obszaru występuje fleksuralne ugięcie warstw o przebiegu NW-SE, w którym kąt nachylenia stropu piaskowca dochodzi do 25^o. W obrębie warstw dolomitycznych występują nieliczne spękania pionowe i nachylone, wypełnione kalcytem lub substancją ilastą oraz ślizgi tektoniczne o średnim nachyleniu 30⁰.

Eksploatacja złoża w polu prowadzona była frontem o długości około 440 m, w kierunku północno-zachodnim, pomiędzy strefami roboczymi pól SI XVI/6 oraz SI-XVI/8, od wiązki upadowych E-1÷E-4, systemem komorowo-filarowym z ugięciem stropu J UG-PS. Rozcinka calizny na filary w wymiarach 8 x 12 m, z usytuowaniem dłuższej osi prostopadle do linii projektowanych pasów, prowadzona była wyrobiskami o szerokości około 7 m przy stropie i wysokości zgodnej z ustaloną furtą eksploatacyjną wynoszącą ok. 2,2 m. Otwarcie przestrzeni roboczej utrzymywane było powyżej 38 m. Górotwór w polu zaliczony został do drugiego stopnia zagrożenia tąpaniami, do pierwszego stopnia zagrożenia wodnego oraz drugiego stopnia zagrożenia klimatycznego. Średnia wytrzymałość na ściskanie wynosi: dla skał stropowych około 122,2 MPa, furty złożowej 100,3 MPa, a dla skał spągowych około 27,4 MPa. Wyrobiska pola zabezpieczane były obudową kotwową o długości żerdzi 1,8 m, wklejaną na całej długości, w siatce kotwienia 1,5 m x 1,5 m, wg ustaleń Projektu technicznego obudowy kotwowej dla pola. Jako obudowa dodatkowa stosowane były kotwy rozprężne łączone OB25 o długości 3,5 m (w siatce ustalanej każdorazowo przez Kierownika Działu Górniczego), drewniane stojaki i stosy podporowe oraz stojaki hydrauliczne typu Hydrotech. Dla robót eksploatacyjnych pola opracowane zostały Projekty techniczne eksploatacji oraz Szczegółowy projekt eksploatacji, które zostały zatwierdzone przez kierownika ruchu zakładu górniczego. W polu wyznaczona została strefa szczególnego zagrożenia tąpaniami (dalej ,,strefa”) z ograniczeniem zatrudnienia do 10 osób. W ramach aktywnej profilaktyki tąpaniowej w polu realizowano rygor grupowego strzelania co najmniej pięciu przodków, z włączeniem przodków w polu od pasów P-36÷P-38 drążonych w ramach prowadzonego odtworzenia frontu w caliźnie do rygorów strzelania sąsiedniego pola SI-XVI/6. Po robotach strzałowych w polu obowiązywał 6-godzinny czas wyczekiwania.

Dnia 15 lipca 2023 r. o godzinie 10⁴⁴ w polu wystąpił samoistny wstrząs górotworu o energii 4,7 × 10⁶J, którego ognisko zostało zlokalizowane w rejonie skrzyżowania komory K 53 z pasem P-36. W strefie zagrożenia znalazło się ośmiu pracowników. W wyniku oddziaływania skutków wstrząsu wypadkom powodującym czasową niezdolność do pracy uległo czterech pracowników. Wezwano zastępy Górniczego Pogotowia Ratowniczego z Jednostki Ratownictwa Górniczo-Hutniczego w Sobinie. Poszkodowani samodzielnie lub przy udziale współpracowników wycofali się z rejonu zagrożenia i zostali wydani na powierzchnię szybem SG-1. Akcji ratowniczej z udziałem zastępów ratowniczych nie prowadzono. Działania ratownicze ograniczyły się do udzielenia pierwszej pomocy poszkodowanym oraz przetransportowanie ich na powierzchnię.

Po przeprowadzeniu oględzin miejsca zdarzenia na zm. I WSP w dniu 17 lipca 2023 r. w wyrobiskach pola stwierdzono skutki wstrząsu w postaci:

obsypania (do 0,5 m) ociosów w komorach od K-56 do K-48 w zakresie od czół przodków do pierwszego pasa przycaliznowego, bez urobień czół przodków,
wypiętrzenia spągów (do 0,5 m) obejmujące wyżej wymienione komory do pierwszego pasa przycaliznowego oraz lokalnie przestrzeń roboczą do drugiego pasa w komorach K-54 i K-53 (od 0,3 m do 0,5 m),
urobienia wschodniego narożnika filara wydzielanego komorą K-52 z pasa P-35 na głębokość do 0,8 m,
opadu zaburzonych warstw stropowych przy zachodnim ociosie komory K-50 z pasa P-35, na wysokość 0,5 m, o powierzchni około 8 m².

W wyrobiskach pola stwierdzono pięć pozostawionych samojezdnych maszyn górniczych, z czego trzy objęte skutkami wstrząsu: samojezdny wóz wiercący SWW nr zakładowy 297 na skrzyżowaniu komory K-56 z pasem P-35, samojezdny wóz wiercący SWW nr zakładowy 296 w komorze K-54 z pasa P-35 oraz samojezdny wóz kotwiący SWK nr zakładowy 321 w komorze K-52 z pasa P-35. Ponadto na odcinku od komory K-47 do komory K-34 (włącznie) z pasa P-33 występowały przekroczenia dopuszczalnych stężeń siarkowodoru.

Na podstawie oceny skutków wstrząsu zjawisko zostało zakwalifikowane jako odprężenie.

Przyczyną odprężenia był samoistny wstrząs górotworu o energii 4,7 × 10⁶J.

Do wystąpienia wstrząsu przyczyniły się:

załamanie się sztywnych warstw stropowych nad eskploatowaną przestrzenią pod wpływem zmniejszania podparcia na linii rozcinki calizny i dynamiczne dociążenie wydzielonych filarów eksploatacyjnych,
znaczna głębokość prowadzonej eksploatacji wynoszącej około 1100 m.

Przyczyną wypadków było oddziaływanie dynamicznych skutków wstrząsu na pracowników przebywających w wyrobiskach pola, w tym na operatora znajdującego się w samojezdnym wozie wiercącym.

W związku ze zdarzeniem, Dyrektor OUG we Wrocławiu wstrzymał:

Ruch zakładu górniczego KGHM Polska Miedź S.A. O/ZG „Polkowice-Sieroszowice” w Kaźmierzowie, w części dotyczącej prowadzenia robót rozcinkowych w polu SI-XVI/7 oddziału G 62, do czasu:
1. Przeprowadzenia kontroli wyrobisk pola oraz ich obudowy i doprowadzenia ich stanu do zgodności z ustaleniami projektu technicznego oraz usunięcia skutków wstrząsu, w szczególności z uwzględnieniem przywrócenia właściwych warunków przewietrzania wyrobisk oraz wyprowadzenia maszyn pozostawionych w wyrobiskach, na zasadach ustalonych przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego,
2. Dokonania przez Zespół ZG „Polkowice-Sieroszowice” ds. Rozpoznawania i Zwalczania Tąpań i Zawałów analizy szczegółowego projektu eksploatacji w polu SI-XVI/7 oddziału górniczego G-62, ze szczególnym uwzględnieniem dostosowania profilaktyki tąpaniowej oraz obowiązujących zasad i rygorów prowadzenia robót do zaistniałych warunków geologiczno-górniczych z uwzględnieniem zaistniałego wstrząsu wysokoenergetycznego i jego skutków.
3. Ustalenia dalszego sposobu i zasad prowadzenia eksploatacji w polu SI-XVI/7 oddziału G-62, z uwzględnieniem wyników dokonanej analizy oraz zaleceń wyrażonych w opinii zespołu Przedsiębiorcy KGHM „Polska Miedź” S.A. właściwego ds. rozpoznawania i zwalczania zagrożenia tąpaniami dla przedłożonego do zaopiniowania szczegółowego projektu eksploatacji.
Ruch wytransportowanych z rejonu objętego skutkami wstrząsu samojezdnych maszyn górniczych: samojezdnego wozu wiercącego SWW nr zakładowy 297 i 296 oraz samojezdnego wozu kotwiącego SWK nr zakładowy 321, do czasu sprawdzenia ich stanu technicznego, usunięcia uszkodzeń i doprowadzenia do stanu zgodnego z dokumentacją techniczno-ruchową oraz uzyskania zezwolenia Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego na ponowne oddanie do ruchu.
Ruch zakładu górniczego KGHM Polska Miedź S.A. O/ZG „Polkowice-Sieroszowice” w Kaźmierzowie, w części dotyczącej wyrobisk górniczych na odcinku od komory K-47 do komory K-34 z pasa P-33 pola SI-XVI/7 oddziału G-62, z powodu przekroczenia dopuszczalnego stężenia siarkowodoru, do czasu zapewnienia wymaganego, dopuszczalnego stężenia gazów w wyrobisku oraz naprawy uszkodzonych tam izolacyjnych zabudowanych w polu, zgodnie z ustaleniami Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego w tym zakresie.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG we Wrocławiu.