16 03 2020

Wyższy Urząd Górniczy
Departament
Warunków Pracy i Szkolenia                                             
Katowice, dnia 10 grudnia 2020 r.

INFORMACJA Nr 4/2020śm./EW 

 w sprawie zawału oraz wypadku zbiorowego, zaistniałych w dniu 16 marca 2020 r. o godzinie 10³³ w Węglokoks Kraj Sp. z o. o. Kopalnia Węgla Kamiennego „Bobrek-Piekary” Ruch Bobrek w Bytomiu, w przekopie nadosadnikowym na poziomie 840 m.

Zawał i wypadek zbiorowy, w tym jeden śmiertelny oraz dwa wypadki powodujące czasową niezdolność do pracy, zaistniały w przekopie nadosadnikowym w rejonie skrzyżowania z osadnikiem 8 na poziomie 840 m. Wyrobisko poziome, niemetanowe, nietąpiące, niezagrożone wyrzutami gazów i skał oraz niezagrożone klimatycznie zaliczone zostało do I stopnia zagrożenia wodnego oraz do klasy A zagrożenia wybuchem pyłu węglowego. Przekop nadosadnikowy wykonany został w 1985 r. w obudowie ŁP8/V25/A z rozstawem odrzwi co 0,8 m. Odrzwia obudowy stabilizowane były rozporami stalowymi dwustronnego działania, a opinkę stropu i ociosów stanowiły okładziny żelbetowe. W przekopie nadosadnikowym na poziomie 840 m w stropie bezpośrednim wyrobiska zalegały kolejno warstwy: łupek piaszczysty o grubości 4,0 m, warstwa węgla o grubości 0,60 m i piaskowiec o grubości 20 m. W spągu wyrobiska zalegał łupek piaszczysty o grubości 36 m. W przekopie nadosadnikowym zabudowanych było sześć rurociągów stalowych,  w tym pięć o średnicy 150 mm i jeden o średnicy 250 mm, które podwieszone były do obudowy chodnikowej łańcuchami technicznymi. Rurociągami tymi poprzez rozgałęzienia i dołączone do nich odcinki rur doprowadzano wodę do osadników o numerach: 5, 7 i 8 wykonanych pomiędzy przekopem nadosadnikowym a przekopem podosadnikowym na poziomie 840 m. Przekop nadosadnikowy przewietrzany był prądem powietrza wytwarzanym przez wentylator główny, doprowadzanym poprzez osadniki z przekopu podosadnikowego, który następnie oprowadzany był wyrobiskami na poziomy: 620 m i 726 m. W dniu 16 marca 2020 r. na zmianie „A2” rozpoczynającej się o godzinie 6³⁰, do przekopu nadosadnikowego skierowano 6 ślusarzy oddziału szybowego MPSz-1 do prowadzenia prac przy rurociągach o średnicy 150 mm, zabudowanych w tym wyrobisku. Prace te polegały na wymianie dwóch kolejnych rur na jednym z rurociągów w rejonie osadnika 8 oraz na udrożnieniu wylotu drugiego z nich, celem umożliwienia odprowadzania wody do tego osadnika. W czasie prowadzenia prac wymienione zostały dwie rury w rurociągu o średnicy 150 mm, a następnie trzej ślusarze przystąpili do demontażu kołnierza zaślepiającego, zabudowanego na drugim z rurociągów, na skrzyżowaniu przekopu nadosadnikowego z osadnikiem 8. Podczas tych prac o godzinie 10³³  na skrzyżowaniu przekopu nadosadnikowego z osadnikiem 8 oraz w przekopie nadosadnikowym na długości około 2 m na północ od osadnika 8, wystąpił zawał skał stropowych sięgający do wysokości około 6,0 m, wskutek utraty stabilności i podporności skorodowanej obudowy chodnikowej. Opadający rumosz skalny przysypał trzech ślusarzy demontujących kołnierz zaślepiający. Dwóch ślusarzy samodzielnie uwolniło się spod zawału, trzeci pozostał pod zawałem. O zdarzeniu natychmiast powiadomili dyspozytora kopalni pozostali pracownicy, którzy znajdowali się w wyrobisku. O godzinie 10⁴⁴ dyspozytor kopalni rozpoczął akcję ratowniczą mającą na celu uwolnienie zasypanego ślusarza. Uwolnieni ślusarze po wyjeździe na powierzchnię zostali przewiezieni do Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego nr 4 w Bytomiu, gdzie stwierdzono u nich potłuczenia ogólne i liczne otarcia skóry, a następnie zostali odwiezieni do domu. Akcja ratowania ślusarza prowadzona była przez zastępy ratownicze kopalni oraz CSRG S.A. w Bytomiu. Do godziny 16⁴⁸ utrzymywany był kontakt głosowy z zasypanym ślusarzem. O godzinie 21⁰⁹ ratownicy dotarli do zasypanego ślusarza, który nie dawał oznak życia i był przygnieciony rurociągiem o średnicy 150 mm. Po uwolnieniu poszkodowanego, o godzinie 21⁴⁷ przebywający na miejscu wypadku lekarz stwierdził jego zgon. Przyczyną zgonu były: uraz wielonarządowy oraz ostra niewydolność krążeniowo-oddechowa.

Po zakończeniu akcji ratowniczej rejon zaistniałego zawału i wypadku zbiorowego został zabezpieczony przez zabudowę dwóch organów wykonanych ze stojaków drewnianych i desek, na których umieszczono informację „Zakaz wejścia”.

Przyczyną zawału w przekopie nadosadnikowym, w rejonie skrzyżowania z osadnikiem 8 na poziomie 840 m była utrata stabilności i podporności skorodowanej obudowy chodnikowej w rejonie skrzyżowania przekopu nadosadnikowego z osadnikiem 8.

Przyczyna ta była następstwem:

1. uderzenia młotem w stalową zaślepkę na rurze zawieszonej do obudowy skrzyżowania przekopu nadosadnikowego z osadnikiem 8,
2. znacznego skorodowania elementów obudowy w rejonie skrzyżowania przekopu nadosadnikowego z osadnikiem 8, gdzie perforacji uległy łuki ociosowe oraz skorodowane były łuki  stropnicowe i rozpory stabilizujące odrzwia,
3. brak wzmocnienia skorodowanej obudowy skrzyżowania przekopu nadosadnikowego z osadnikiem 8,
4. brak skutecznej kontroli stanu technicznego obudowy przekopu nadosadnikowego i osadnikiem 8 przez wyznaczone osoby dozoru ruchu.

Przyczyną wypadku zbiorowego (1 wypadek śmiertelny i 2 wypadki powodujące czasową niezdolność do pracy) było zasypanie ślusarzy gruzowiskiem skalnym w wyniku zawału przekopu nadosadnikowego w rejonie skrzyżowania z osadnikiem 8.

W związku z zaistniałym zawałem i wypadkiem zbiorowym, Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego w Gliwicach wstrzymał ruch zakładu górniczego w części dotyczącej przechodzenia i przebywania ludzi na skrzyżowaniu przekopu nadosadnikowego z osadnikiem 8 oraz w przekopie nadosadnikowym, na długości około 2 m na północ od osadnika 8 na poziomie 840 m, tj. odcinku wyrobiska objętym skutkami zawału, do czasu zabezpieczenia obudowy na tym odcinku i usunięcia skutków zawału wyrobisk, w oparciu o szczegółowe ustalenia zatwierdzone przez kierownika ruchu zakładu górniczego,

oraz nakazał:

1. Podjąć działania organizacyjno-techniczne niezbędne dla kontroli i utrzymania prawidłowego składu powietrza w wyrobiskach, na stan przewietrzania których miał wpływ zaistniały zawał, w oparciu o opracowane w tym celu szczegółowe zasady przewietrzania, zatwierdzone przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
2. Zinwentaryzować i zabezpieczyć do dalszych badań elementy obudowy skrzyżowania przekopu nadosadnikowego z osadnikiem 8 oraz przekopu nadosadnikowego, wytransportowane podczas usuwania skutków zawału.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG w Gliwicach.