17 06 2020

Wyższy Urząd Górniczy
Departament
Warunków Pracy i Szkolenia
Katowice, dnia 15 padziernika 2020 r.

INFORMACJA Nr 18/2020/EW

o niebezpiecznym zdarzeniu powstałym w związku z wykonywaniem robót strzałowych - rozrzucie odłamków skalnych poza strefę rozrzutu ustaloną w planie ruchu zakładu górniczego, zaistniałym w dniu 17.06.2020 r. o godz. 9²⁵ w odkrywkowym zakładzie górniczym Kopalnia „Łagów IV” w Łagowie, należącym do przedsiębiorcy „Murpol” Zbigniew Murias z siedzibą w Woli Cichej 150, 36-060 Głogów Małopolski.

Zdarzenie miało miejsce we wschodnim rejonie wyrobiska górniczego, w którym prowadzono eksploatację wapieni dewońskich ze złoża „Łagów IV” jednym poziomem eksploatacyjnym do rzędnej + 295 m n.p.m., z postępem robót na kierunku południowo-wschodnim przy użyciu środków strzałowych.

Roboty strzałowe wykonywano metodą strzelania ładunkami MW (emulsyjnymi) w długich otworach pionowych, we wschodniej części wyrobiska, w obrębie 2 piętra ściany wschodniej o rzędnej + 295 m n.p.m. i wysokości ściany około 13 m - na podstawie planu ruchu odkrywkowego zakładu górniczego, sporządzonego na okres od 1.09.2019 r. do 31.08.2025 r.

W dniu 17.06.2020 r. o godz. 9²⁵ odpalono serię ładunków MW w 18 otworach odwierconych w trzech rzędach. W 3 otworach zastosowano ładunek dzielony na dwie części, w pozostałych otworach zastosowano ładunek ciągły.

W wyniku robót strzałowych nastąpiło przemieszczenie odłamków poza wyznaczoną w planie ruchu zakładu górniczego i przez rzeczoznawcę ds. ruchu zakładu górniczego strefę rozrzutu odłamków skalnych.

Odłamki skalne poleciały w kierunku zachodnim - spadając na drogę dojazdową do masarni oraz na północny pas drogowy drogi krajowej nr 74.

Uderzenie odłamka skalnego w drogę dojazdową do masarni spowodowało zagłębienie w nawierzchni asfaltowej o wymiarach 5x3 cm i głębokości około 0,5 cm. Miejsce uderzenia znajdowało się w terenie górniczym „Łagów IVA” - w odległości 520,3 m od miejsca odstrzału i jednocześnie 40,0 m poza określoną w planie ruchu zakładu górniczego strefę rozrzutu odłamków skalnych. W wyniku uderzenia w asfalt odłamek rozpadł się, a jego fragmenty potoczyły się na odległość od 5 m do kilkudziesięciu metrów w kierunku zachodnim i południowo-zachodnim. Odłamek wapienia o wymiarach 6,5x5,5x4,5 m zatrzymał się w odległości około 3,6 m od wschodniej ściany budynku masarni.

Uderzenie odłamka skalnego w drogę krajową nr 74 spowodowało wyrwę w nawierzchni asfaltowej o wymiarach 8x28 cm i głębokości dochodzącej do 1,5 cm. Miejsce uderzenia znajdowało się 155 m poza terenem górniczym „Łagów IVA” - w odległości 727,3 m od miejsca odstrzału i jednocześnie 262,3 m poza określoną w planie ruchu zakładu górniczego strefę rozrzutu odłamków skalnych. Po uderzeniu w asfalt odłamek skalny rozpadł się, a powstałe odłamki o średnicy do 10 cm potoczyły się w rejon bramy wjazdowej na teren posesji Powiatowego Zarządu Dróg - Obwód Drogowy Łagów oraz do przydrożnego rowu.

Zdarzenie nie skutkowało zaistnieniem wypadku, ani uszkodzeniem maszyn, urządzeń i obiektów zakładu górniczego. Nie było osób poszkodowanych.

W dniu 17.06.2020 r. w następstwie oględzin miejsca zdarzenia Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego w Kielcach wydał decyzję wstrzymującą ruch odkrywkowego zakładu górniczego Kopalnia „Łagów IV” w części dotyczącej urabiania kopaliny za pomocą materiałów wybuchowych do czasu:

• ustalenia przyczyn i okoliczności niebezpiecznego zdarzenia - rozrzutu odłamków skalnych poza wyznaczoną planie ruchu zakładu górniczego strefę rozrzutu odłamków skalnych, przez komisję powołaną przez przedsiębiorcę,
• zweryfikowania przez rzeczoznawcę do spraw ruchu zakładu górniczego, ekspertyz strzałowych w zakresie: przyjętych parametrów robót strzałowych, ze szczególnym uwzględnieniem występujących warunków geologiczno-górniczych,
• zweryfikowania dokumentacji strzałowej dla strzelania ładunkami w długich otworach pionowych, uwzględniając ustalenia rzeczoznawcy do spraw ruchu zakładu górniczego,
• dostosowania prowadzenia robót strzałowych do występujących warunków geologiczno-górniczych, w sposób określony przez kierownika ruchu zakładu górniczego - zapewniający bezpieczeństwo powszechne, w tym bezpieczeństwo dla przyległych do zakładu górniczego terenów i obiektów.

W oparciu o badania oraz ekspertyzę uznano, że przyczyną niebezpiecznego zdarzenia przemieszczenia odłamków skalnych poza strefę rozrzutu ustaloną w planie ruchu zakładu górniczego i przez rzeczoznawcę ds. ruchu zakładu górniczego było znaczne miejscowe przekroczenie niezbędnej do urobienia calizny ilości energii MW i wyrzucenie fragmentów skały z siłą dużo większą od zaprojektowanej i przeciętnej dla dotychczas przyjmowanych warunków robót strzałowych.
Przyczyna ta wynikała z:

• niedostosowania parametrów wiertniczo-strzałowych do występujących zaburzeń geologicznych, tj. do lokalnie występującego leja krasowego oraz osłabienia górotworu w urabianej zabierce,
• występowania w zabierce leja krasowego wypełnionego rumoszem skalnym i przerostami gliniastymi,
• kumulacji wielkości ładunku MW w występujących licznie nieciągłościach struktury skalnej,
• zmniejszenia wielkości zabioru z 3,9 m do 1,49 m z powodu możliwego połączenia się lub znacznego zbliżenia ładunków MW umieszczonych w dolnym członie dwóch sąsiednich otworów strzałowych,
• zastosowania pompowanego emulsyjnego materiału wybuchowego o dużej koncentracji energii w otworach strzałowych, w których podczas wiercenia stwierdzono zaburzenia geologiczne.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG w Kielcach.