19.04.2013

Wyższy Urząd Górniczy
Departament Warunków Pracy

Katowice, dnia 7.05.2013 r.

I N F O R M A C J A Nr 25/2013/EW

o wypadku zbiorowym, zaistniałym w dniu 19.04.2013 r. około godz. 2³⁰ w Muzeum Górnictwa Węglowego Zabytkowa Kopalnia Węgla Kamiennego „GUIDO” w Zabrzu w Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej w Zabrzu.
Wypadkowi zbiorowemu uległo 11 pracowników Chorzowskiego Przedsiębiorstwa Robót Górniczych Sp. z o.o. w Chorzowie oraz 2 pracowników firmy PROMUR w Gliwicach.

Wypadek zbiorowy zaistniał w Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej w odległości około 1212 m od wylotu sztolni przy ulicy Karola Miarki. Główna Kluczowa Sztolnia Dziedziczna wykonana została w XIX wieku na głębokości od 2,0 m do 30,0 m z nachyleniem 0,9‰ w obudowie: łukowej murowej z surowego lub ciosanego kamienia, z cegieł na zaprawie wapiennej oraz bez obudowy, na wysokość od 3,2 m do 3,6 m i szerokość od 1,6 m do 4,0 m. W latach 50 - tych ubiegłego stulecia wszystkie połączenia do Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej zostały otamowane. Od roku 2000 rozpoczęto prace zmierzające do udostępnienia sztolni dla celów turystycznych na odcinku o długości 2,5 km od szybu „Zabrze II-Carnall” do wylotu przy ulicy Karola Miarki.

Do dnia 18.04.2013 r. od wylotu przy ulicy Karola Miarki, udrożniono i wyczyszczono Główną Kluczową Sztolnię Dziedziczną na odcinku 1295 m. Roboty wykonywali pracownicy Chorzowskiego Przedsiębiorstwa Robót Górniczych Sp. z o.o. w Chorzowie (CHPRG Sp. z o.o. w Chorzowie). Urobek ładowano ręcznie do taczek i transportowano do wylotu ze sztolni. Odtwarzane wyrobisko przewietrzano wentylacją opływową, a powietrze w ilości około 80 m³/min odprowadzano do szybu „Wyzwolenie”, przy którym w kanale wentylacyjnym zabudowano wentylator typu WLE 605 AM/SK z lutniociągiem poprowadzonym do podszybia na poziomie 40 m.

W dniu 18.04.2013 r. na zmianie „C”, sztygar zmianowy oddziału CHPRG Sp. z o.o. w Chorzowie skierował 2 pracowników firmy PROMUR w Gliwicach do czyszczenia obudowy sztolni w odległości 1212 m od jej wylotu oraz 2 własnych pracowników do jej odwadniania. Pracownicy firmy PROMUR do czyszczenia obudowy sztolni wykorzystywali urządzenie czyszczące produkcji firmy DiBO Inc. w Belgii, wyposażone w silnik spalinowy typu Honda GX390 nieprzewidziane do stosowania w wyrobiskach podziemnych. W dniu 19.04.2013 r., około godziny 4⁰⁰, w sztolni przebywał sztygar zmianowy firmy CHPRG Sp. z o. o. w Chorzowie i 2 pracowników firmy PROMUR. Zatrudnieni na powierzchni pracownicy przy odwadnianiu, usłyszeli sygnał alarmowy urządzenia łączności typu SAS-96/W. Pracownikom z powierzchni nie udało się nawiązać łączności z pracownikami przebywającymi w sztolni. W tym czasie w rejon wylotu sztolni przyszło 12 pracowników i sztygar oddziału CHPRG Sp. z o.o. w Chorzowie zatrudnieni na zmianie „A” rozpoczynającej się o godz. 6⁰⁰. Sztygar i pracownicy ze zmiany rannej oraz dwaj pracownicy zatrudnieni do odwadniania weszli do sztolni w celu odszukania 3 pracowników, z którymi nie było łączności. Jednocześnie wezwano zastępy Okręgowej Stacji Ratownictwa Górniczego w Zabrzu. O godzinie 6²⁰ ratownicy OSRG w Zabrzu penetrujący sztolnię, w odległości 100 m od jej wylotu stwierdzili wzrost stężenia CO do 220ppm oraz zauważyli 7 wycofujących się pracowników niosących osobę na noszach. Zastępy ratownicze na kolejnych odcinkach penetrowanej sztolni stwierdziły wzrost stężenia CO do 1000ppm oraz zastój przepływu powietrza. Ratownicy na noszach wytransportowali 2 pracowników, a pozostali 3 wyszli z wyrobiska o własnych siłach. Do godziny 8²⁴ zakończono ewakuację 18 pracowników ze sztolni, w tym 10 wycofało się o własnych siłach, a 3 wytransportowano na noszach. Podczas wycofywania użytych zostało 8 tlenowych ucieczkowych aparatów typu SR-60T. Pracowników z objawami zatrucia tlenkiem węgla przetransportowano do 4 szpitali. Po przeprowadzonych badaniach 7 pracowników skierowanych zostało do domu, natomiast 11 poszkodowanych pozostało w szpitalach. Prawdopodobnie zaburzenie wentylacji wyrobiska w połączeniu z pracą silnika spalinowego urządzenia myjącego, spowodowały powstanie w sztolni atmosfery nienadającej się do oddychania. W dniach 22 i 23.04.2013 r., w Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej prowadzono prace na zasadach akcji ratowniczej, mające na celu umożliwienie przeprowadzenia oględzin miejsca zdarzenia oraz dostępnych jej połączeń z powierzchnią. Akcja nadzorowana była przez pracowników OUG w Gliwicach.

Przyczyną wypadku zbiorowego było przebywanie pracowników w atmosferze nienadającej się do oddychania, powstałej w Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej.

Prawdopodobną przyczyną powstania atmosfery nienadającej do oddychania było zaburzenie wentylacji wyrobiska w połączeniu z pracą silnika spalinowego urządzenia myjącego, nieprzewidzianego do stosowania w wyrobiskach podziemnych.
W związku z zaistniałym wdarciem wypadkiem zbiorowym, Dyrektor OUG w Gliwicach wydał decyzje:
w dniu 24.04.2013 r. po przeprowadzonych oględzinach:

wstrzymał ruch zakładu prowadzącego roboty podziemne z zastosowaniem techniki górniczej w celach ochrony zabytków i adaptacji wyrobisk górniczych dla potrzeb ruchu turystycznego, w części dotyczącej prowadzenia robót związanych z odtwarzaniem Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej, do czasu:
- sprawdzenia prawidłowości rozwiązań technicznych, zastosowanych w Zabytkowej Kopalni Węgla Kamiennego „GUIDO” w Zabrzu przy odtwarzaniu Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej i uzyskania w tym zakresie opinii wyspecjalizowanej jednostki,
- zabudowy w wyrobiskach w rejonie odtwarzanej Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej urządzeń do pomiaru składu i parametrów powietrza, monitorujące skład oraz prędkość powietrza,
- weryfikacji projektu technicznego robót związanych z odtwarzaniem Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej, z uwzględnieniem środków organizacyjnych i technicznych wykluczających powstanie atmosfery nienadającej się do oddychania w rejonie prowadzonych robót,
- usunięcia z Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej urządzenia czyszczącego produkcji firmy DiBO Inc. w Belgii, wyposażonego w silnik spalinowy typu Honda GX390, które nie zostało przewidziane do stosowania w wyrobiskach podziemnych.
nakazał ustalić zakres i zasady stosowania wczesnego wykrywania pożarów endogenicznych w rejonie Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej, Sztolni Południowej i Północnej oraz chodnika podstawowego w pokładzie 510 Pochhammer.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG w Gliwicach.