19 11 2020

Wyższy Urząd Górniczy
Departament
Warunków Pracy i Szkolenia
Katowice, dnia  2 lutego 2021 r.

INFORMACJA Nr 51/2020/EW

o wypadku zbiorowym (dwa wypadki powodujące czasową niezdolność do pracy) i odprężeniu spowodowanymi wstrząsem górotworu o energii 9,8×10⁷J, do którego doszło w dniu 19 listopada 2020 r., w polu RU‑XXI/2 oddziału G-3 w O/ZG „Rudna”.

 W dniu 19 listopada 2020 r. o godzinie 10²⁷, w polu eksploatacyjnym RU-XXI/2 oddziału G-3 KGHM POLSKA MIEDŹ SA O/ZG „Rudna” w Polkowicach, wystąpił samoistny wstrząs górotworu o energii 9,8×10⁷J, którego ognisko zlokalizowane zostało w caliźnie na wysokości komory K‑123 i pasa P-79. Pole RU-XXI/2 zlokalizowane było w wschodniej części obszaru górniczego Rudna, na głębokości 1130 m. Od NE ograniczone było zrobami nieeksploatowanego pola RU‑XXI/1, od SE - wiązką chodników T-351, od SE - filarem ochronnym dla zapory i zbiornika odpadów poflotacyjnych „Żelazny Most”, zaś od NW - upadowymi N‑1÷N‑3. W polu eksploatacyjnym prowadzone były wyłącznie roboty likwidacyjne zgodnie z założeniami systemu eksploatacji komorowo-filarowego z upodatnieniem złoża i dodatkową ochroną stropu R-UO (w złożu o miąższości do 7 m) lub z likwidacją dolnej warstwy podsadzką suchą RG-6 (w złożu o miąższości powyżej 7 m). Oddział prowadził również roboty przygotowawcze dla pola RU‑XXI/2 w wiązce chodników T-351 z wnękami w caliznę oraz w wiązce K-106÷K-107.

W rejonie pola RU-XXI/2 złoże, o miąższości od 2,0 m do 10,5 m zbudowane jest z drobnoziarnistych piaskowców białego spągowca i dolnocechsztyńskich łupków miedzionośnych. Złoże o rozciągłości NW-SE zapada pod kątem około 2-4° w kierunku NE. Stropy wyrobisk górniczych prowadzone były po stropie dolomitu ilastego, którego miąższość wynosi do 0,4 m. Powyżej dolomitu ilastego występuje dolomit smugowany o miąższości 1,8 m, na którym zalega dolomit wapnisty o wyraźnej podzielności na płyty o grubościach 0,1÷0,6 m. Spąg wyrobisk stanowią piaskowce kwarcowe białego spągowca (10÷18 m) o spoiwie ilastym. Poniżej występują czerwone piaskowce kwarcowe czerwonego spągowca. Pole RU-XXI/2 charakteryzuje się bardzo słabym zaangażowaniem tektonicznym. W wyrobiskach konturujących pole stwierdzono nieliczne uskoki o biegu NW-SE i zrzutach nieprzekraczających 2 m. W obrębie warstw dolomitowych występują sporadyczne, różnie zorientowane spękania pionowe i nachylone wypełnione anhydrytem, gipsem, kalcytem lub substancją ilastą. Dominują dwa główne kierunki spękań: NW-SE (295°) oraz NE-SW (25°).

Pole RU-XXI/2 zaliczone zostało do drugiego stopnia zagrożenia tąpaniami oraz do pierwszego stopnia zagrożenia wodnego. Wyrobiska pola oraz wyrobiska przygotowawcze dla pola XXI/2 zabezpieczone były obudową kotwową wklejaną na całej długości, o długości żerdzi 1,8 m lub 2,6 m (w zależności od miąższości złoża) w siatce kotwienia 1,5 m × 1,5 m. Jako obudowa dodatkowa stosowane były drewniane stojaki i stosy podporowe, stojaki hydrauliczne typu Hydrotech oraz kotwy linowo-spoiwowe o długości 7 m. Dla robót likwidacyjnych prowadzonych przez oddział G-3 w polu RU-XXI/2 opracowane były projekty: techniczny eksploatacji oraz szczegółowy projekt eksploatacji. Dla robót przygotowawczych opracowany został Projekt techniczny robót górniczych. Wykonywanie robót przygotowawczych dla pola RU‑XXI/2.

Dnia 19 listopada 2020 r. o godzinie 10²⁷, w polu RU-XXI/2 wystąpił samoistny wstrząs górotworu o energii 9,8×10⁷ J, którego ognisko zlokalizowane zostało na wysokości komory K‑123 i pasa P-79. W strefie zagrożenia znajdowało się 20 pracowników. W wyniku dynamicznego oddziaływania skutków wstrząsu wypadkom powodującym czasową niezdolność do pracy uległo dwóch pracowników. Rozpoczęto akcję ratowniczą i wezwano pogotowie ratownicze z JRGH Sobin. Pracownicy samodzielnie lub z pomocą współpracowników wycofali się z rejonu zagrożenia. Przybyłe zastępy ratownicze zapewniły pomoc przedmedyczną poszkodowanym. Poszkodowani wytransportowani zostali na powierzchnię i przewiezieni do szpitala powiatowego w Głogowie.

Po przeprowadzeniu oględzin wyrobisk oddziału G-3 w rejonie XXI kopalni w dniu 20 listopada 2020 r. na zm. I, stwierdzono skutki wstrząsu w postaci:

• obsypania, z lokalnym urobieniem do 0,5 m, ociosów w chodniku T-351b wraz z wnękami w caliznę, na odcinku od pasa P-58 do P-64,
• obsypania, z lokalnymi urobieniami do 0,2 m ociosów w chodniku T-351b wraz z wnękami w caliznę - na odcinku od pasa P-65 do P-86, w chodniku T-351b’ - od pasa P-74 do czoła przodka, w komorach K-123, K-124, K-125 - od pasa P-86 do czół przodków, w komorze K-107 - od pasa P‑59 do P-72.

W wyrobiskach oddziału G-3 przy polu eksploatacyjnym RU-XXI/2 pozostawionych zostało osiem samojezdnych maszyn górniczych, w tym cztery objęte skutkami wstrząsu. Przodek wnęki P-62 z chodnika T-351b był załadowany materiałem wybuchowym.

Na podstawie oceny skutków wstrząsu zjawisko zakwalifikowano jako odprężenie.

Przyczyną wypadku zbiorowego było dynamiczne oddziaływanie wysokoenergetycznego wstrząsu górotworu na wyrobiska i zatrudnionych w nich pracowników.

Bezpośrednią przyczyną odprężenia był samoistny wstrząs górotworu o energii 9,8x107 J. Do wystąpienia wysokoenergetycznego wstrząsu mogły się przyczynić:

• znaczna głębokość eksploatacji wynosząca ponad 1100 m,
• sąsiedztwo rozległych zrobów pól RU-XXI/1 i G-4/8,
• występowanie w stropie sztywnych warstw węglanowych o łącznej miąższości około 60 m.

Po przeprowadzonych oględzinach Dyrektor OUG we Wrocławiu wydał decyzję, którą wstrzymał ruch zakładu górniczego KGHM Polska Miedź S.A. Oddział Zakłady Górnicze „Rudna” w Polkowicach, w części dotyczącej drążenia wyrobisk przy polu RU-XXI/2 oddziału G‑3, tj. chodnik T-351b’ z przecinki Pk-17 do przecinki Pk-13 wraz z wnękami pasów z chodnika T-351b (P-63 do P-43), do czasu:

1. Usunięcia zagrożenia od załadowanych środkami strzałowymi otworów w przodku wnęki P‑62 z chodnika T-351b, na zasadach ustalonych przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego.
2. Przeprowadzenia kontroli stanu wyrobisk objętych skutkami wstrząsu i ich obudowy oraz doprowadzenia ich do stanu zgodności z ustaleniami projektu technicznego oraz usunięcia skutków odprężenia na zasadach ustalonych przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego.
3. Dokonania, przez Kopalniany Zespół ds. Rozpoznawania i Zwalczania Tąpań i Zawałów, analizy i oceny sytuacji geologiczno-górniczej oraz profilaktyki zagrożenia tąpaniami w polu RU-XXI/2 oraz przyległych do pola wyrobisk oddziału G-3, z uwzględnieniem mechanizmu wstrząsu i aktywności sejsmicznej zaistniałej tuż po nim, zasięgu i charakteru skutków zaistniałego odprężenia oraz ustalenia zasad i rygorów dla dalszego prowadzenia robót górniczych w rejonie oddziału G-3 ze szczególnym uwzględnieniem dróg komunikacyjnych przy caliznach.

Ponadto Dyrektor OUG we Wrocławiu wstrzymał ruch wytransportowanych z rejonu objętego skutkami samojezdnych maszyn górniczych: kotwiarki WCKL, wozu do obrywki SWB, kotwiarki i wozu strzałowego SWS - do czasu sprawdzenia ich stanu technicznego, usunięcia uszkodzeń i doprowadzenia do stanu zgodnego z dokumentacją techniczno-ruchową oraz uzyskania zezwolenia Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego na ponowne oddanie do ruchu.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG we Wrocławiu.