19.12.2011

Wyższy Urząd Górniczy
Departament Warunków Pracy
OWP-26/gem-15/2011

Katowice, dnia 28.12.2011 r.

I N F O R M A C J A Nr 26/2011/EW

w sprawie wypadku śmiertelnego, zaistniałego w dniu 19.12.2011 r., około godziny 8¹⁵ w Kopalni Węgla Brunatnego „Konin” w Kleczewie S.A. na odkrywce „Jóźwin”, któremu uległ monter konstrukcji stalowych zatrudniony w firmie obcej FUGO S.A. w Koninie, lat 43.

Wypadek zaistniał w czasie wykonywania prac związanych z naprawą gwarancyjną napędu koła czerpakowego koparki SRs-1800/2 wykonywaną przez FUGO S.A. w Koninie. Koparka SRs-1800/2 jest koparką wieloczerpakową, kołową, urabiającą II piętro nadkładowe.
W dniu 01.12.2011 na koparce SRs-1800/2 stwierdzono uszkodzenie w zespole napędowym mechanizmu urabiania. Uszkodzeniu uległo złącze śrubowe połączenia membrany małej z wałem wyjściowym przekładni napędu koła czerpakowego.

Od dnia 05.12.2011 r. pracownicy FUGO S.A. prowadzili remont koparki. Przy remoncie pracownicy korzystali z podnośnika koszowego, zamontowanego na samochodzie marki „Mercedes”, wynajętego przez FUGO S.A. od Zakładu Usługowego „Janiak”. Podnośnik koszowy obsługiwał operator - pracownik w/w zakładu usługowego.

W dniu 19.12.2011 r. na zmianie pierwszej, trwającej od godz. 6⁰⁰ do 14⁰⁰, pracownicy firmy FUGO mieli zamontować nową membranę na wale przekładni napędu koła czerpakowego. Około godz. 7⁰⁰ pięcioosobowa brygada, wraz z operatorem podnośnika koszowego, przybyła na tymczasowy plac remontowy koparki SRs-1800/2.

W celu zamontowania membrany, ważącej około 80 kg, zamocowano ją w pozycji pionowej, za pomocą liny konopnej, do boku kosza podnośnika. Następnie operator podnośnika uruchomił jego silnik i na głównym pulpicie sterowniczym przełączył sterowanie podnośnika na sterowanie miejscowe znajdujące się w koszu. Dwóch monterów, z których jeden posiadał uprawnienia, sterując koszem podjechało do czopa wału tak, że osie otworu membrany i wału pokryły się (na wysokość ok. 4,8 m od poziomu terenu) i wsunęli membranę na koniec wału. Następnie usunęli zabezpieczenie z liny konopnej i wspólnie przesunęli membranę, wzdłuż wału do czopa przekładni, na odległość ok.1,6 m.

Po wykonaniu tej operacji obniżyli kosz do poziomu terenu w celu pobrania śrub technologicznych M20 i narzędzi. Po ponownym wejściu pracowników do kosza, mieli oni podjechać do wstawionej wcześniej membrany na wał przekładni napędu koła czerpakowego, po czym skręcić membranę z czopem wału przekładni, za pomocą śrub M20, w celu rozwiercenia wspólnych otworów w czopie wału przekładni i membranie, a następnie skręcić je śrubami pasowanymi.

W trakcie ponoszenia kosza, jeden z monterów stał po prawej stronie kosza, a po lewej stronie, przy wejściu do kosza, stał drugi monter, który obsługiwał pulpit sterowniczy, znajdujący się w lewym rogu kosza, po stronie ramienia wysięgnika.
Około godz. 8¹⁵ kosz, z nie wyjaśnionych przyczyn, przemieścił się w niekontrolowany sposób powyżej poziomu roboczego, co spowodowało, że monter, który stał po lewej stronie kosza, został dociśnięty, na wysokości klatki piersiowej, do wału przez górną krawędź kosza i pulpit sterowniczy. Drugi z monterów, znajdujący się w koszu po lewej stronie, został oddzielony wałem od uwięzionego pracownika. Monterzy zaczęli wzywać pomocy. Operator podnośnika koszowego, podjął próbę przełączenia sterowania podnośnika na sterowanie z głównego pulpitu (znajdującego się na boku konstrukcji samochodu), lecz nie mógł go przełączyć, jak również nie mógł odjechać podnośnikiem w celu uwolnienia zakleszczonego poszkodowanego. Najprawdopodobniej dociskające się plecy poszkodowanego do pulpitu sterowniczego spowodowały zablokowanie się układu sterowania.

Próby rozbicia młotem ścian kosza, odciąganie z wykorzystaniem wciągników łańcuchowych nie dawały oczekiwanych rezultatów. Dopiero użycie palnika gazowego i przepalenie dźwigni przegubu podtrzymującego kosz powodowało jego obniżenie i uwolnienie poszkodowanego po ok. 30 minutach uwięzienia. Uwolniony poszkodowany był nieprzytomny, a do czasu przybycia pomocy medycznej, był reanimowany przez współpracowników i osoby z obsługi koparki. W czasie uwalniania poszkodowanego wezwano pogotowie ratunkowe, które przybyło na miejsce wypadku około godz. 8⁴⁰ . Ratownicy medyczni prowadzili dalsze czynności reanimacyjne i około godz. 9³⁰ poszkodowany został przewieziony karetką pogotowia do szpitala w Koninie, gdzie w wyniku doznanych urazów zmarł ok. godz. 16¹⁵.

Przyczyną wypadku było dociśnięcie poszkodowanego przez kosz podnośnika hydraulicznego do wału koła czerpakowego koparki SRs-1800/2.

W czasie przeprowadzonych badań na zawartość alkoholu, pracowników brygady remontowej, stwierdzono, że operator podnośnika koszowego z firmy Zakład Usługowy „Janiak” posiadał w wydychanym powietrzu 0,7 promila alkoholu.

W związku z zaistniałym wypadkiem Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego w Poznaniu nakazał:

1. Sprawdzenie prawidłowości stosowanych rozwiązań technicznych sterowania mechanizmem podnoszenia kosza podnośnika koszowego, zamontowanego na samochodzie marki Mercedes nr rej. PKN9KA7. W tym celu należy zabezpieczyć urządzenie z podnośnikiem koszowym przed dostępem osób nieupoważnionych do czasu przeprowadzenia niezbędnych badań.
2. Przedstawienie Dyrektorowi Okręgowego Urzędu Górniczego w Poznaniu wyników z wykonanych czynności sprawdzających określonych w pkt. 1 – w terminie do dnia 31 stycznia 2012 r.
   Sprawdzenie polegać ma na wykonaniu ekspertyzy w zakresie określenia przyczyny:
   - niekontrolowanego przemieszczania się kosza podnośnika,
   - braku możliwości zablokowania położenia kosza,
   - braku możliwości awaryjnego opuszczenia kosza.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG w Poznaniu.