20 09 2019

Wyższy Urząd Górniczy

          Departament

Warunków Pracy i Szkolenia                                              

  Katowice, dnia 11 lutego 2020 r.

INFORMACJA Nr 64/2019/EW

o niebezpiecznym zdarzenia – osuwisku mas skalnych, do którego doszło w dniu 20.09.2019  r. o godzinie 10³⁰, w odkrywkowym zakładzie górniczym „Radków I” w Radkowie, pow. kłodzki, województwo dolnośląskie, należącym do przedsiębiorcy Borowskie Kopalnie Granitu i Piaskowca „Skalimex” Spółka z o.o. sp. k., Kostrza, ul. Borowska 9, 58-150 Strzegom.

Zdarzenie niebezpieczne, tj. osuwisko mas skalnych, miało miejsce w odkrywkowym zakładzie górniczym „Radków I”, w wyrobisku stokowym, w którym prowadzona była eksploatacja piaskowca celem pozyskiwania bloków i brył skalnych. Wyrobisko zakładu górniczego w większości zostało zaliczone przez KRZG do I stopnia zagrożenia osuwiskowego. Do II stopnia zagrożenia osuwiskowego zaliczona została część skarpy nasypowej w północnej części kopalni – w miejscu niezwiązanym z przedmiotowym zdarzeniem.

Złoże piaskowca „Radków” charakteryzuje się budową słupową. Słupy piaskowca o wysokości do około 70 m posiadają płaszczyzny podzielności zbliżone do pionowych o różnych azymutach. Pomiędzy tymi płaszczyznami znajdują się szczeliny wtórnie wypełnione materiałem  piaszczystym lub rumoszem skalnym. Dodatkowo w złożu występuje cios pokładowy o orientacji 208^o–230^o i upadzie 11^o–15^o. Do eksploatacji złoża wykorzystywana była naturalna podzielność piaskowca urabianego robotami strzałowymi metodą długich otworów strzałowych włomowych tak, by wyodrębnić i odspoić z niego słupy [monolity/ciosy o znacznej objętości i tonażu], które w wyniku odstrzału obalały się na spąg poziomu eksploatacyjnego. Otwory strzałowe wiercone były w dolnej partii słupa, w dwóch płaszczyznach zbliżających się do siebie. Odspojone i obalone ciosy były dzielone na mniejsze bloki metodą klinowania ręcznego, mechaniczne lub przy użyciu materiałów pęczniejących. Po raz ostatni roboty strzałowe zostały przeprowadzone w dniu 12.12.2017 r.

W dniu 20.09.2019 r., o godzinie 10³⁰, osoba dozoru nadzorująca zmianę zauważyła osuwisko w północno-zachodniej części wyrobiska polegające na tym, że w górnej części ściany eksploatacyjnej o wysokości około 70 m powiększyła się szczelina pomiędzy słupem piaskowca a calizną. Ponadto na stropie złoża (poziom 654 m n.p.m.) zidentyfikowano szczeliny o przebiegu równoległym do wyrobiska, o szerokości do około 30 cm i nieznanej głębokości.

Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego we Wrocławiu został powiadomiony o osuwisku pocztą elektroniczną w dniu 02.10.2019 r. o godzinie 5:46.

W trakcie oględzin miejsca zdarzenia w dniach 3 i 4. 10.2019 r., rejon osuwiska od strony górnej i dolnej krawędzi był wygrodzony taśmą ostrzegawczą PCV i oznakowany tablicami zakazującymi wstępu. Osuwisko objęło fragment zbocza od górnej krawędzi (ok. 654 m n.p.m.) do usypu urobku i materiału skalnego zalegającego na poziomie ok. 593 m n.p.m. Słup piaskowca wydzielony był płaszczyznami/szczelinami o orientacji NW-SE i SW-NE, nachyleniu ok. 80-85˚ i szerokości od kilkunastu cm do ok. 2 m. Miejscami ze szczelin wysypywał się drobny materiał piaszczysty. Odchylony słup spękany był w sposób powodujący jego podcięcie w ok. ¼ wysokości licząc od spągu. W kierunku na zachód od słupa widoczne były kolejne dwa monolity podkreślone spękaniami o orientacji pionowej i zbliżonej do poziomej o szerokości kilkunastu cm. Od strony północno-zachodniej do słupa przylegała „przylepa” (rodzaj nawisu skalnego) o szerokości ok. 1 m. Przy górnej krawędzi wyrobiska widoczne były szczeliny o przebiegu równoległym do wyrobiska, głębokości kilku metrów i rozwarciu do ok. 40 cm. Szczeliny na krańcach zbliżały się do krawędzi wyrobiska. Układ szczelin spowodował obniżenie powierzchni terenu w pobliżu górnej krawędzi wyrobiska o ok. 0,4 – 1 m na powierzchni ok. 15 x 20 m, oraz naruszenie granicy obszaru górniczego sięgające do 10 m.

W dniu zdarzenia w wyrobisku nie były prowadzone żadne roboty. W wyniku osuwiska nikt nie odniósł obrażeń. W związku z zaistniałym niebezpiecznym zdarzeniem stwarzającym bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa ludzi i środowiska – Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego we Wrocławiu wydał w dniu 04.10.2019 r., decyzję znak WRO.90.60.2019.D, wstrzymującą ruch zakładu górniczego „Radków I” w części dotyczącej zachodniej części wyrobiska czasu:

1. szczegółowego rozpoznania stanu zagrożenia osuwiskowego na zachodniej ścianie zbocza eksploatacyjnego, poziom 593/654 m n.p.m. oraz określenia parametrów geotechnicznych w aspekcie stateczności zbocza, na zasadach ustalonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego, w celu zweryfikowania granic zagrożonych rejonów, stref i stanowisk,
2. ustalenia, przez kierownika ruchu zakładu górniczego – na podstawie opinii ekspertów z zakresu geologii i geotechniki – bezpiecznych zasad prowadzenia robót górniczych,
3. ustalenia, przez kierownika ruchu zakładu górniczego, bezpiecznych zasad prowadzenia niezbędnych robót w obrębie osuwiska.

Przyczyna niebezpiecznego zdarzenia:

odsunięcie się od calizny monolitycznego słupa piaskowca o wysokości do około 70 m i jego  odchylenie w kierunku wyrobiska.

Do zdarzenia przyczyniło się:

wykonanie w 2017 r. w rejonie zdarzenia robót strzałowych otworami strzałowymi dla podwrębienia monolitów (słupów), niezgodnie z ustaleniami planu ruchu poprzez jednoczesne odpalenie dwóch serii otworów strzałowych, które spowodowało powstanie dodatkowych płaszczyzn podzielności w przyległym ociosie ściany oraz znaczne osłabienie naturalnych, istniejących w górotworze płaszczyzn podzielności słupowej.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG we Wrocławiu.