21 10 2017

Wyższy Urząd Górniczy                                                           

            Departament

Warunków Pracy i Szkolenia

 Katowice, dnia 30 października 2017 r.

INFORMACJA Nr 54/2017/EW

w sprawie tąpnięcia zaistniałego w wyniku wstrząsu górotworu o energii 3x10⁷J, który wystąpił w dniu 21.10.2017 r. o godz. 1¹⁹ w PGG sp. z o.o. Oddział KWK Murcki – Staszic w Katowicach, w rejonie ściany 3b-S w pokładzie 510 na poziomie 900 m.

 Ściana 3b-S była prowadzona w III warstwie (przystropowej) pokładu 510, w polu „S”, na poziomie 900 m. Pokład 510 o miąższości od 8,9 m, do 10,7 m i upadzie do 6^o, w rejonie ściany 3b-S, zaliczony został do IV kategorii zagrożenia metanowego i II stopnia zagrożenia tąpaniami. Eksploatację pokładu 510 ścianą 3b-S, wyposażoną w 87 szt. sekcji obudowy zmechanizowanej typu Glinik 17/37-POz, rozpoczęto w grudniu 2016 r. i prowadzono na wysokość do 3,0 m, systemem poprzecznym z zawałem stropu i była przewietrzana systemem na „U”. Ściana usytuowana była pomiędzy upadową IV’b-S, stanowiącą wyrobisko odstawczo-transportowe – doprowadzające powietrze do ściany, a upadową Vb-S, odprowadzającą powietrze ze ściany do chodnika odstawczo badawczego. Do dnia 21.10.2017 r. ściana uzyskała średni postęp 536 m, a jej front znajdował się w odległości 944 m od planowanej linii zatrzymania. W dniu 20.10.2017 r., na zmianie rozpoczynającej się o godzinie 18⁰⁰, w rejon ściany skierowanych zostało 20 pracowników z oddziału górniczego KG-3, w celu prowadzenia wydobycia. Około godziny 0²⁸ w dniu 21.10.2017 r. ukończono urabianie i wszyscy pracownicy udali się na wyjazd. O godzinie 1¹⁹, przed przybyciem do rejonu ściany, pracowników z kolejnej zmiany, wystąpił wstrząs górotworu o energii 3x10⁷J, którego epicentrum zostało zlokalizowane w odległości około 85 m przed frontem ściany i około 20 m na północ od upadowej IV’b-S. Po wystąpieniu  wstrząsu, w rejonie ściany czujniki metanometrii automatycznej zarejestrowały gwałtowny wzrost stężeń metanu do maksymalnej wartości około 9%. Rejon ściany został zabezpieczony przed wejściem osób postronnych.

W dniu 23.10.2017 r. przeprowadzono oględziny rejonu. Stwierdzono, że wstrząs spowodował  tąpniecie w upadowej IV’b–S. Pierwsze skutki wstrząsu widoczne były w odległości około 150 m przed frontem ściany 3b-S, w postaci wypiętrzenia spągu do wysokości około 1,0 m. Na odcinku o długości około 25 m, zlokalizowanym w odległości od 75 m do 50 m przed frontem ściany wysokość wyrobiska wynosiła  od 2,0 m do 0,4 m. Dalej odcinek upadowej IV’b-S  był niedostępny. Około godziny 11⁰⁰, na analizatorze tlenku węgla zabudowanym w upadowej Vb-S, w odległości 50 m przed frontem ściany – w prądzie powietrza odprowadzanym ze ściany 3b-S – zarejestrowano gwałtowny wzrost zawartości tego gazu do 113 ppm. Osoby przeprowadzające oględziny zostały wycofane z rejonu przez dyspozytora ruchu. W zakładzie górniczym rozpoczęto akcję przeciwpożarową, którą prowadzono do godziny 10⁰³ w dniu 24.10.2017 r. Oględziny uzupełniające, przeprowadzone w dniu 24.10.2017 r. wykazały, że upadowa IV’b-S utraciła funkcjonalność na odcinku około 25 m, zlokalizowanym w odległości od 24 m do 49 m przed frontem ściany, z uwagi na wypiętrzenie spągu i zmniejszenie gabarytów wyrobiska (minimalny prześwit około 0,4 m). Sumarycznie skutki tąpnięcia występowały w upadowej IV’b-S na długości około 150 m, licząc od skrzyżowania ze ścianą 3b-S.

Według wstępnych ustaleń przyczyną tąpnięcia był wysokoenergetyczny wstrząs o energii 3x10⁷J, spowodowany gwałtownym wyładowaniem energii sprężystej górotworu.

W związku z zaistniałym zdarzeniem Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego w Katowicach nakazał:

I. Wstrzymać ruch zakładu górniczego w części dotyczącej wykonywania prac w rejonie ściany 3b–S w pokładzie 510 na poziomie 900 m w polu S, do czasu przeprowadzenia oględzin miejsca zaistniałego wstrząsu.

II. Przeprowadzić analizę stanu zagrożenia metanowo-wentylacyjno-pożarowego oraz tąpaniami w rejonie ściany 3b-S w pokładzie 510 warstwa III w polu S, na poziomie 900 m, przez kopalniany zespół do rozpoznawania i zwalczania zagrożeń, ze szczególnym uwzględnieniem przyczyn zaistniałego wstrząsu, w aspekcie określenia niezbędnych warunków bezpieczeństwa umożliwiających dokonanie oględzin w przedmiotowym rejonie.

III. Podjąć działania organizacyjno-techniczne w okresie wstrzymania prac w rejonie ściany 3b-S w pokładzie 510, polegające na:

-  skutecznym zabezpieczeniu dostępu do rejonu ściany 3b-S w pokładzie 510, w polu S,

- ustaleniu zasad ciągłego monitorowania i analizowania stanu zagrożeń tąpaniami oraz metanowo-wentylacyjno-pożarowego w tym rejonie.

IV. Wstrzymać ruch zakładu górniczego w części dotyczącej dalszej eksploatacji pokładu 510 ścianą 3b-S w polu S na poziomie 900 m, do czasu:

1. Usunięcia skutków zaistniałego tąpnięcia, w sposób i na zasadach określonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego, na podstawie opinii Komisji do spraw Zagrożeń w Podziemnych Zakładach Górniczych Wydobywających Węgiel Kamienny, z uwzględnieniem pełnego monitoringu stanu zagrożenia tąpaniami.
2. Skierowania wniosku do Komisji do spraw Zagrożeń w Podziemnych Zakładach Górniczych Wydobywających Węgiel Kamienny, o przeprowadzenie analizy stosowanych rozwiązań organizacyjno-technicznych, przewidzianych w projekcie technicznym oraz innych możliwych do zastosowania środków profilaktycznych, w celu zapewnienia bezpieczeństwa załogi oraz ruchu zakładu górniczego w warunkach rzeczywistego zagrożenia tąpaniami, występującego podczas prowadzenia eksploatacji ściany 3b-S w pokładzie 510 i na podstawie jej opinii, określić warunki dalszej bezpiecznej eksploatacji pokładu 510 ścianą 3b-S.
3. Dokonania odbioru technicznego maszyn, urządzeń i instalacji zastosowanych w rejonie ściany 3b-S w pokładzie 510, przez komisję w składzie ustalonym przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

V. Zapoznać załogę zakładu górniczego z okolicznościami i przyczynami zaistniałego zdarzenia.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG w Katowicach.