23.02.2008

Wyższy Urząd Górniczy
Departament Warunków Pracy

Katowice, dnia 3.03.3008 r.

I N F O R M A C J A Nr 10/2008/EW

w sprawie tąpnięcia, zaistniałego w dniu 23.02.2008 r. ok. godziny 19³⁰ w KHW S.A. KWK „Staszic” w Katowicach, w rejonie ściany I w pokładzie 501, pole wschodnie, na poziomie 720 m.

W dniu 23.02.2008 r. o godzinach 19³⁰ i 19³² wystąpiły wstrząsy o energiach 8 x 10⁶J i 2 x 10⁷J, które zostały zlokalizowane odpowiednio w odległościach około 30 m i 110 m przed frontem ściany I, prowadzonej w przystropowej warstwie pokładu 501 na poziomie 720 m, w polu wschodnim. Pokład 501 w polu wschodnim, o miąższości od 4 m do 6,3 m i nachyleniu ok. 4^o, zaliczony został do IV kategorii zagrożenia metanowego, III stopnia zagrożenia tąpaniami, klasy B zagrożenia wybuchem pyłu węglowego, I stopnia zagrożenia wodnego i III grupy skłonności węgla do samozapalenia. Nad pokładem 501 zalegają łupki piaszczyste i ilaste o grubości około 12 m, nad którymi występują warstwy piaskowca o grubości do 39 m. W spągu występują łupki ilaste o grubości do 3,7 m, a poniżej węgiel pokładu 510 o grubości około 10 m. Powyżej pokładu 501 wytworzone zostały krawędzie eksploatacyjne pokładów rudzkich, usytuowane skośnie do frontu ściany.

Pokład 501 w tym rejonie eksploatowany był ścianami I i III systemem ścianowym podłużnym z zawałem stropu i przewietrzany był jednym niezależnym prądem powietrza. W ścianie I o długości około 210 m i wysokości około 3,5 m zastosowana była obudowa zmechanizowana typu Glinik 17/37-POz. Przed ścianą I, równolegle do jej frontu, zlokalizowane były pochylnia odstawcza oraz przekop ASEA (przekop ten wykonany był w pokładzie 510 na wybiegu ściany I). Front ściany I znajdował się w odległości 49 m od pochylni odstawczej w pokładzie 501 (jednocześnie 25 m od projektowanej linii zatrzymania) oraz 59 m od przekopu ASEA.
W wyrobiskach przyścianowych oraz w przekopie ASEA i pochylni odstawczej wyznaczone zostały strefy szczególnego zagrożenia tąpaniami (wyłączono ruch załogi podczas zmian wydobywczych).

W dniu 23.02.2008 r. o godzinie 21³⁰ Kierownik Ruchu Zakładu Górniczego przekazał do OUG w Katowicach informację o wystąpieniu wysokoenergetycznych wstrząsów w ww. rejonie. Z informacji wynikało, że wstrząsy spowodowały skutki w przekopie ASEA i pochylni odstawczej na odcinkach wyłączonych z ruchu załogi. Ponadto poinformowano, że po wystąpieniu wstrząsów z zagrożonego rejonu wyprowadzono 30 pracowników, którzy nie ulegli wypadkom.

W dniach od 24 do 26 lutego b.r. w rejonie ściany I utrzymywała się wysoka aktywność sejsmiczna i sejsmoakustyczna. W dniu 27 lutego, w związku ze spadkiem aktywności górotworu, komisja powołana przez Dyrektora OUG w Katowicach przeprowadziła oględziny wyrobisk w rejonie ściany I i III.

Komisja stwierdziła, że w przekopie ASEA i pochylni odstawczej wystąpiły skutki, kwalifikujące zaliczenie zjawiska jako tąpnięcie.

W przekopie ASEA stwierdzono: wypiętrzenie spągu na całej szerokości wyrobiska powodujące, że odcinkami występował prześwit o wysokości około 0,5 m i szerokości około 1 m, znaczne zdeformowanie obudowy, zniszczenie opinki stropu i ociosów oraz opad skał do wyrobiska.

W pochylni odstawczej stwierdzono: znaczne deformacje odrzwi obudowy, zniszczenie opinki stropu i ociosów, opad skał do wyrobiska, wypiętrzenie spągu do 1,5 m, uszkodzenia obudowy wzmacniającej, zaniżenie wysokości do 0,4 m.

Dotychczasowe badania dokumentów i wyniki oględzin upoważniają do stwierdzenia, że przyczyną tąpnięcia były wstrząsy górotworu o energiach E = 8 x 10⁶J i 2 x 10⁷J (zlokalizowane około 30 m i 110 m przed frontem ściany I), które wystąpiły na skutek rozładowania naprężeń zgromadzonych w warstwach piaskowców zalegających nad pokładem 501.

W związku z zaistniałym tąpnięciem Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego w Katowicach nakazał:

W dniu 23.02.2008 r.:

Wstrzymać ruch zakładu górniczego, w części dotyczącej robót górniczych w pokładzie 501 na poziomie 720 m, w rejonie ścian I i III do czasu przeprowadzenia oględzin miejsca skutków wstrząsów wysokoenergetycznych.
Podjąć działania organizacyjno-techniczne w zakresie:
W oparciu o wyniki analiz stanu zagrożeń naturalnych w zagrożonym rejonie, o których mowa w punkcie 2b, podejmować niezbędne działania profilaktyczne, zapewniające utrzymanie rejonu III w stanie bezpiecznym i funkcjonalnym. Kierownik Ruchu Zakładu Górniczego, na podstawie kopalnianego zespołu ds. tąpań, winien określać oraz odpowiednio dokumentować zakres i sposób wykonania powyższych prac.

W dniu 27.02.2008 r.:

Wstrzymać ruch zakładu górniczego w części dotyczącej dalszej eksploatacji pokładu 501 ścianami I i III na poziomie 720 m oraz zaprojektować likwidację ściany I, przekopu ASEA i pochylni odstawczej, w strefie pola wybiegu ściany I, a także ustalić warunki wznowienia eksploatacji ścianą III na zasadach określonych przez połączone kopalniane zespoły ds. zagrożeń tąpaniami oraz wentylacyjno – metanowo – pożarowych w składzie poszerzonym o specjalistów.
Przed ponownym wznowieniem robót górniczych w rejonie zaistniałego tąpnięcia, w sąsiedztwie ściany I w pokładzie 501 na poziomie 720 m, uzyskać opinię kopalnianego zespołu ds. tąpań, w składzie poszerzonym o specjalistów, w aspekcie możliwości dalszego bezpiecznego prowadzenia prac, która uwzględni w szczególności:
Uzyskać zezwolenie Dyrektora OUG w Katowicach na wznowienie robót górniczych, mających na celu bezpieczne zlikwidowanie ściany I oraz ponowne oddanie do ruchu ściany III w pokładzie 501, uwzględniając opinię połączonych kopalnianych zespołów ds. zagrożeń tąpaniami oraz wentylacyjno – metanowo – pożarowych w składzie poszerzonym o specjalistów.
Prowadzić usuwanie skutków tąpnięcia, w oparciu o technologię (lub technologie) zatwierdzoną przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego, uwzględniając opinię Kopalnianego Zespołu ds. Tąpań, poszerzonego o specjalistów, o którym mowa w punkcie 2 decyzji.
Prace profilaktyczne, mające na celu utrzymanie w stanie bezpiecznym i funkcjonalnym ścianę III w pokładzie 501 wraz z wyrobiskami przyległymi do czasu przywrócenia optymalnego sposobu przewietrzania jej rejonu, prowadzić na podstawie stosownej dokumentacji prac profilaktycznych, zaopiniowanej przez specjalistów w zakresie zagrożeń tąpaniami oraz wentylacyjno – metanowo – pożarowych oraz zatwierdzonej przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego.
Z okolicznościami zaistniałego tąpnięcia i podjętymi działaniami zapobiegawczymi, zapoznać zainteresowanych pracowników zatrudnionych w ruchu zakładu górniczego.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG w Katowicach.