23 03 2020

Wyższy Urząd Górniczy

          Departament

Warunków Pracy i Szkolenia                                               

   Katowice, dnia 25 listopada 2020 r.

INFORMACJA Nr 7/2020/EW

w sprawie tąpnięcia oraz wypadku zbiorowego (5 wypadków powodujących czasową niezdolność do pracy), zaistniałych w dniu 23 marca 2020r. o godzinie 17⁵⁶ w wyniku wstrząsu górotworu o energii 5x10⁶ J w Polskiej Grupie Górniczej S. A. Oddział KWK Ruda Ruch Bielszowice w Rudzie Śląskiej.

Tąpnięcie zaistniało w rejonie skrzyżowania przekopu południowego poziom 1000 m z pochylnią odstawczą w pokładzie 504wd. Wskutek tąpnięcia wypadkowi uległo 5 pracowników przebywających w rejonie skrzyżowania pochylni odstawczej w pokładzie 504wd z przecinką wentylacyjną II na poziomie 1000 m.

Pokład 504 o grubości 5,2 - 6,1 m i nachyleniu od 7° do 14°, zaliczony został do IV kategorii zagrożenia metanowego, II stopnia zagrożenia tąpaniami, klasy B zagrożenia wybuchem pyłu węglowego oraz I stopnia zagrożenia wodnego. Przekop południowy poziom 1000 m w rejonie skrzyżowania z pochylnią odstawczą w pokładzie 504wd objęty został granicami pola IV kategorii zagrożenia metanowego.

W dniu 21 marca 2020 r. w rejonie skrzyżowania przekopu południowego poziom 1000 m z pochylnią odstawczą w pokładzie 504wd, w zachodnim ociosie tego przekopu rozpoczęto wykonywanie wnęki technologicznej. W tym miejscu przekop południowy poziom 1000 m wykonany został w obudowie typu ŁP10/V29/4/A z rozstawem odrzwi co 0,5 m i znajdował się w obszarze ustanowionego filara ochronnego dla przekopów wydrążonych na poziomach 840 m i 1000 m. Wnękę wykonywano w węglu pokładu 504 z użyciem MW, na podstawie metryki strzałowej, która przewidywała jednorazowe odpalanie maksymalnie 9 kg materiału wybuchowego. Wnękę wykonywano w obudowie ze stropnic stalowych z kształtownika o profilu V29, wspartych od zachodu na stojakach stalowych typu SVt i od wschodu mocowanych do podciągu stalowego połączonego ze stropnicami obudowy przekopu południowego poziom 1000 m. Odrzwia obudowy wnęki technologicznej stawiano co 1 m i stabilizowano rozporami dwustronnego działania budowanymi w odstępach do 1,2 m. Urobek z wnęki ładowano ręcznie na przenośnik taśmowy typu PPT-1200 PATENTUS w przekopie południowym poziom 1000 m. Do dnia 23 marca 2020r. wnękę technologiczną wydrążono na długości 4,0 m.

W tym dniu na zmianie „B”, rozpoczynającej się o godzinie 12³⁰, sztygar zmianowy oddziału GRP2-B skierował do drążenia wnęki technologicznej 4 górników, w tym górnika strzałowego. Po wywierceniu 10 otworów strzałowych i załadowaniu do nich łącznie 6 kg MW typu Emulinit PM, górnik strzałowy odpalił ładunki MW. Po odpaleniu wystąpił wstrząs górotworu o energii 5x10⁶ J, zlokalizowany w rejonie skrzyżowania przekopu południowego poziom 1000 m z pochylnią odstawczą w pokładzie 504wd, to jest w bezpośrednim sąsiedztwie miejsca wykonanych robót strzałowych. Wstrząs spowodował tąpnięcie, którego skutki objęły 5 pracowników. Wypadkom uległo 4 pracowników w przecince wentylacyjnej II przy skrzyżowaniu z pochylnią odstawczą w pokładzie 504wd, gdzie wyznaczony był posterunek obstawy robót strzałowych oraz 1 pracownik oddziału G1-B przechodzący pochylnią odstawczą w pokładzie 504wd w sąsiedztwie skrzyżowania z przecinką wentylacyjną II. Czujniki metanometrii automatycznej i tlenku węgla zabudowane w wyrobiskach w rejonie zaistniałego tąpnięcia nie zarejestrowały wzrostów zawartości gazów przy maksymalnej zawartości metanu wynoszącej 0,3%. Powiadomiony przez sztygara zmianowego oddziału GRP2-B dyspozytor ruchu skierował dyżurujący zastęp ratowników do przekopu południowo-równoległego poz. 1000 m.

Po zaistniałym tąpnięciu 3 poszkodowanych z przecinki wentylacyjnej II wycofało się o własnych siłach do przekopu południowo-równoległego poz. 1000 m, gdzie udzielono im pierwszej pomocy. Pracownik oddziału G1-B, który doznał złamania podudzia prawego wytransportowany został z pochylni odstawczej w pokładzie 504wd na noszach przez ratowników zastępu dyżurującego do przekopu południowo-równoległego poziom 1000 m. Poszkodowani 4 pracownicy przewiezieni zostali z przekopu południowo-równoległego poz. 1000 m pociągiem kopalnianej kolei podziemnej pod szyb III na poziomie 1000 m. Po wyjeździe na powierzchnię wszyscy poszkodowani zostali skierowani do kopalnianego punktu pierwszej pomocy, gdzie zbadał ich lekarz dyżurny. Poszkodowany, który doznał złamania podudzia został przewieziony karetką pogotowia ratunkowego, a pozostali 3 poszkodowani sanitarką kopalnianą do szpitala miejskiego w Rudzie Śląskiej. Po przeprowadzonych badaniach lekarskich 3 poszkodowanych skierowanych zostało do domu. W dniu 24 marca 2020 r. do działu BHP kopalni zgłosił pracownik (piąty), który oświadczył, że w związku zaistniałym tąpnięciem również uległ wypadkowi.

Skutki tąpnięcia objęły rejon skrzyżowania przekopu południowego poz. 1000 m z pochylnią odstawczą w pokładzie 504wd i wystąpiły w przekopie południowym poz. 1000 m na odcinku od 1270 m do 1360 m, tj. 90 m oraz w pochylni odstawczej w pokładzie 504wd na odcinku około 10 m od przekopu południowego poz. 1000 m. W przekopie południowym poz. 1000 m wypiętrzony został spąg lokalnie do około 1,5 m, przerwane łuki ociosowe lub stropnicowe obudowy, przemieszczone stojaki drewniane i stalowe wzmacniające odrzwia obudowy, przemieszczona konstrukcja przenośnika taśmowego, zniszczone 2 pyłowe zapory przeciwwybuchowe oraz rozerwane 2 rurociągi technologiczne. W pochylni odstawczej w pokładzie 504wd, na odcinku od 5,8 m do 9,6 m, tj. 3,8 m, w wyniku tąpnięcia uszkodzone i zdeformowane zostały odrzwia obudowy, zerwana część rozpór stabilizujących odrzwia, zniszczona opinka i nastąpił opad skał stropowych ze stropu na wysokość około 2,0 m. Zniszczeniu uległy także zabudowane w tym wyrobisku 2 odrzwia murowe rejonowej tamy bezpieczeństwa.

Przyczyną tąpnięcia był wstrząs górotworu o energii 5x10⁶ J zaistniały wskutek rozładowania energii skumulowanej w górotworze, w czasie odpalania ładunków materiału wybuchowego we wnęce technologicznej w przekopie południowym poziom 1000 m.

Przyczyną wypadku zbiorowego było dynamiczne oddziaływanie skutków wstrząsu górotworu o energii 5x10⁶  J na pracowników przebywających w rejonie skrzyżowania pochylni odstawczej w pokładzie 504wd z przecinką wentylacyjną II w pokładzie 504wd.

W związku z zaistniałym tąpnięciem i wypadkiem zbiorowym, Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego w Gliwicach wydał 2 decyzje:

W dniu 23 marca 2020 r., którą:

I. Wstrzymał ruch zakładu górniczego w części dotyczącej robót związanych z wykonywaniem wnęki technologicznej w przekopie południowym na poziomie 1000 m przy pochylni odstawczej w pokładzie 504 do czasu:

1. przeprowadzenia oględzin w rejonie tych wyrobisk po zaistniałym wstrząsie o energii 5x10⁶  J,
2. przeanalizowania możliwości oraz ustalenia warunków bezpiecznego wznowienia tych robót przez zespół do spraw zagrożeń naturalnych i ich zatwierdzenia przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

II. Nakazał:

1. zabezpieczyć, do czasu przeprowadzenia oględzin, dojścia do rejonu zaistniałego w dniu 23 marca 2020 r. o godzinie 17⁵⁶ wstrząsu o energii 5x10⁶ J w rejonie skrzyżowania przekopu południowego poziom 1000 m z pochylnią odstawczą w pokładzie 504, w oparciu o ustalenia pozytywnie zaopiniowane przez zespół do spraw zagrożeń naturalnych i zatwierdzone przez kierownika ruchu zakładu górniczego,
2. ustalić warunki i zasady umożliwiające bezpieczne przeprowadzenie oględzin rejonu zaistniałego w dniu 23 marca 2020 r. o godzinie 17⁵⁶ wstrząsu o energii 5x10⁶ J w rejonie skrzyżowania przekopu południowego poziom 1000 m z pochylnią odstawczą w pokładzie 504, pozytywnie zaopiniowane przez zespół do spraw zagrożeń naturalnych i zatwierdzone przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

W dniu 24 marca 2020 r., po przeprowadzeniu oględzin wyrobisk, którą:

1. Wstrzymał ruch zakładu górniczego w części dotyczącej wykonywania wszelkich prac, w tym ruchu załogi w rejonie skrzyżowania przekopu południowego poziom 1000 m z pochylnią odstawczą w pokładzie 504 do czasu szczegółowego przeanalizowania stanu rzeczywistego i potencjalnego zagrożenia tąpaniami w tym rejonie oraz określenia warunków umożliwiających bezpieczne wykonywanie robót związanych z przywracaniem funkcjonalności wyrobiska.oraz
2. Nakazał:

1. prace związane z przywracaniem funkcjonalności wyrobisk oraz usuwaniem skutków zaistniałego tąpnięcia prowadzić w oparciu o szczegółowe ustalenia kierownika ruchu zakładu górniczego pozytywnie zaopiniowane przez zespół do spraw zagrożeń naturalnych oraz uwzględniające stałą kontrolę tych zagrożeń. Do wydania tych ustaleń, zabezpieczyć dojścia do rejonu skrzyżowania przekopu południowego poziom 1000m z pochylnią odstawczą w pokładzie 504, w którym zaistniało tąpnięcie. Do czasu przywrócenia funkcjonalności wyrobisk utrzymywać zabezpieczenia dojść do rejonu skrzyżowania przekopu południowego poziom 1000 m z pochylnią odstawczą w pokładzie 504 od strony przekopu południowego poziom 1000 m oraz od strony pochylni odstawczej w pokładzie 504, 1000 m z pochylnią odstawczą w pokładzie 504 od strony przekopu południowego poziom 1000 m oraz od strony pochylni odstawczej w pokładzie 504,
2. przed wznowieniem eksploatacji pokładu 504wg ścianą 005 oraz planowanym uruchomieniem eksploatacji pokładu 507 ścianą 314:

1. przeanalizować przez zespół do spraw zagrożeń naturalnych dotychczasowe warunki prowadzenia robót w rejonie ściany 005 w pokładzie 504wg z uwzględnieniem weryfikacji stosowanych metod prognozy zagrożenia tąpaniami, zasad profilaktyki oraz maksymalnego ograniczenia w wyrobiskach utrzymywanych przed frontem tej ściany oraz przekopie południowym poziom 1000 m i południowo-równoległym poziom 1000 m, lokalizacji stałych stanowisk pracy i przechodzenia pracowników, w szczególności podczas prowadzenia urabiania w ścianie 005,
2. zweryfikować warunki prowadzenia robót górniczych w rejonie planowanej do uruchomienia ściany 314 w pokładzie 507 z uwzględnieniem niekorzystnego wpływu na stan zagrożenia tąpaniami, występujących w rejonie planowanej eksploatacji sieci krawędzi, strefy uskoków Diagonalnego i Kłodnickiego oraz przyczyn wstrząsu zaistniałego w dniu 23 marca 2020 r. w rejonie skrzyżowania przekopu południowego poziom 1000 m z pochylnią odstawczą w pokładzie 504.

 Informację opracowano na podstawie danych z OUG w Gliwicach.