23.04.2007-1
Wyższy Urząd Górniczy
Departament Warunków Pracy
OWP-8/gg-02/2007
Katowice, dnia 8.05.2007 r.
I N F O R M A C J A Nr 8/2007śm./EW
w sprawie zawału i wypadku zbiorowego (pięć wypadków, w tym dwa śmiertelne), zaistniałych w dniu 23.04.2007 r. ok. godz. 2210 w KHW S.A. KWK „Staszic” w Katowicach, którym ulegli:
- ratownik górniczy – lat 35, pracujący w górnictwie 16 lat - wypadek śmiertelny,
- górnik oddziału PZL– lat 45, pracujący w górnictwie 28 lat - wypadek śmiertelny,
- górnik oddziału PZL – lat 44, pracujący w górnictwie 27 lat - wypadek lekki,
- ratownik górniczy – lat 34, pracujący w górnictwie 16 lat - wypadek lekki,
- sztygar zmianowy oddziału PRP-2 – lat 35, pracujący w górnictwie 16 lat - wypadek lekki.
Zawał i wypadek zbiorowy zaistniały na skrzyżowaniu dowierzchni 3a z rozcinką ściany 01a w pokładzie 510/II w-wa środkowa, w polu AB na poziomie 830 m. Pokład 510 w polu AB, o grubości ok. 10 m, zaliczony został do IV kategorii zagrożenia metanowego, III i I stopnia zagrożenia tąpaniami, klasy B zagrożenia wybuchem pyłu węglowego i I stopnia zagrożenia wodnego. W stropie pokładu zalegała warstwa łupku ilastego o grubości ok. 7,0 m. Przystropowa warstwa pokładu wybrana została systemem ścianowym z zawałem stropu w 2002 r. W warstwie środkowej prowadzono roboty przygotowawcze, w warunkach I stopnia zagrożenia tąpaniami, bezpośrednio pod zrobami zawałowymi, lokalnie z pozostawieniem ochronnej półki węglowej o grubości do 1,0 m. Do dnia 23.04.2007 r. wykonano przy użyciu kombajnu chodnikowego AM-50zW; 654,5 m dowierzchni 3a, z której rozpoczęto drążenie rozcinki ściany 01a, uzyskując postęp ok. 17 m. Dowierzchnia 3a wykonana została w obudowie typu ŁP12/V-29/4A z rozstawem odrzwi co 0,75 m, stabilizowanych rozporami rurowymi typu KR-25/29 w ilości 12 sztuk. Opinka stropu i ociosów wykonana była z siatek okładzinowych typu LW. W osi wyrobiska zabudowany był podciąg stalowy z profilu V-25, łączony z każdą stropnicą odrzwi. Rozcinka ściany 01a na długości 2 m od skrzyżowania z dowierzchnią 3a, wykonana została
w obudowie typu ŁP12/V-29/4A z rozstawem odrzwi co 0,75 m, a na kolejnych 15 m w obudowie ŁPKO 8/8/V-29 z rozstawem odrzwi co 0,75 m, stabilizowanych rozporami typu KR-25/29.
W dniu 15.03.2007 r., w trakcie drążenia rozcinki ściany 01a, wystąpił gwałtowny wypływ mieszaniny wodno-popiołowo-iłowo-piaskowej, stosowanej w ramach profilaktyki pożarowej i likwidacji wyrobisk, w czasie eksploatacji w warstwie przystropowej. Wskutek wypływu zalana została rozcinka ściany 01a, na wysokość do ok. 2,0 m od spągu, łącznie ze skrzyżowaniem z dowierzchnią 3a. Kombajn i pozostałe urządzenia elektryczne w wyrobisku, w tym również na skrzyżowaniu, zostały unieruchomione. Po wypompowaniu wody i uruchomieniu urządzeń, w celu niedopuszczenia do zalania wyrobiska w przyszłości, postanowiono w dowierzchni 3a wykonać ujęcie wody do efektywnego pompowania, poprzez wykonanie pobierki spągu węglowego przy użyciu kombajnu chodnikowego. Stosownie do zakresu pobierki spągu w dowierzchni 3a, zaprojektowano również odpowiednio pobierkę w rozcince ściany 01a, dla zapewnienia właściwego nachylenia spągu. Pobierkę rozpoczęto od ok. 60 metra od skrzyżowania w kierunku na upad, zwiększając wielkość pobierki do ok. 1,0m w rejonie skrzyżowania z rozcinką ściany 01a. Na odcinku wykonanej pobierki, łuki ociosowe obudowy chodnikowej wydłużano elementami prostymi o długości do 1,5 m z kształtownika „V-29”, łączonymi z obudową zasadniczą strzemionami typu SDG-29 i SDD-29.
W dniu 23.04.2007 r., na zmianie „C”, rozpoczynającej się o godzinie 1800, w rejonie skrzyżowania dowierzchni 3a z rozcinką ściany 01a, zatrudnionych było 12 pracowników oddziałów robót przygotowawczych i likwidacyjno-zbrojeniowych do prac konserwacyjno-remontowych. Ponadto do dowierzchni 3a skierowany został zastęp ratowniczy do prac związanych z wykonaniem ujęcia wody na skrzyżowaniu z rozcinką ściany 01a. Roboty dozorował sztygar zmianowy oddziału robót przygotowawczych. Około godziny 2000 kombajnista wycofał kombajn znajdujący się na skrzyżowaniu z rozcinką ściany 01a, w kierunku dowierzchni 3a, a następnie przystąpił do urabiania przyspągowej części północnego ociosu rozcinki, na ok. dwumetrowym odcinku przyległym do skrzyżowania. Po urobieniu ociosu wycofał kombajn, a dwaj pracownicy wydłużyli łuki ociosowe odrzwi prostymi odcinkami kształtownika typu „V”. Po wykonaniu tych czynności, rozpoczęto ponowne wprowadzanie kombajnu do rozcinki. W tym czasie, w trakcie manewrowania kombajnem na skrzyżowaniu, w sześciometrowym odcinku za skrzyżowaniem, zatrudnionych było 5 pracowników, w tym dwóch ratowników zatrudnionych rejonie do robót związanych z ujęciem wody. Około godziny 2210, w momencie ustawienia kombajnu przy północnym ociosie rozcinki ściany 01a, równolegle do jej osi, nastąpił zawał skał stropowych dowierzchni 3a. Zawał objął swoim zasięgiem dowierzchnię 3a na odcinku od 4m powyżej do 6m poniżej skrzyżowania z rozcinką ściany 01a wraz ze znajdującym się na skrzyżowaniu kombajnem oraz ok. 2 metrowy odcinek rozcinki ściany 01a przyległy do dowierzchni 3a. Zawał spowodowany został załamaniem się stropnic obudowy i przemieszczeniem do wyrobiska jej elementów, które przygniotły pracowników zatrudnionych w dowierzchni 3a za skrzyżowaniem z rozcinką ściany. W wyniku podjętej akcji ratowniczej, w jej początkowej fazie, uwolniono spod zawału dwóch poszkodowanych, którzy doznali lekkich obrażeń. Do godziny 709 dnia 24.04.2007r. wydobyto kolejnych trzech poszkodowanych, z których dwóch odniosło śmiertelne obrażenia.
Według wstępnych ustaleń przyczyną zawału skał stropowych była utrata stabilności i podporności obudowy w rejonie skrzyżowania dowierzchni 3a z rozcinką ściany 01a, wskutek niewłaściwego dostosowania obudowy do warunków geologiczno – górniczych z uwagi na podebranie obudowy kombajnem w wyniku prowadzonych prac spągowych.
Przyczyną wypadku zbiorowego było przygniecenie pracowników elementami załamującej się obudowy, wskutek przekroczenia wytrzymałości obudowy skrzyżowania, w związku z wystąpieniem zawału skał stropowych.
W związku z zaistniałym zawałem i wypadkiem zbiorowym oraz przebywaniem pracowników w miejscu niedozwolonym i niebezpiecznym, Dyrektor OUG w Katowicach nakazał:
W dniu 24.04.2007 r.:
1. Ustalić i wdrożyć zakres prac zabezpieczających, niezbędnych do wykonania przed przeprowadzeniem oględzin dla ustalenia przyczyn i okoliczności zaistniałego zawału i wypadku zbiorowego w rejonie skrzyżowania dowierzchni 3a z rozcinką ściany 01a w pokładzie 510/II w-wa (środkowa), uwzględniając:
- bezpieczny sposób wykonania robót, które będą realizowane pod nadzorem osób dozoru wyższego górniczego, w sposób określony przez KRZG,
- prowadzenie szczegółowej inwentaryzacji i dokumentowanie wszystkich prac oraz odpowiednie oznakowanie zastosowanych elementów obudowy.
2. O zakończeniu prac zabezpieczających niezwłocznie powiadomić dyrektora OUG w Katowicach.
W dniu 25.04.2007 r.:
1. Wstrzymać ruch zakładu górniczego, w części dotyczącej dalszego prowadzenia robót górniczych i ruchu załogi, w strefie zagrożenia powstałego w związku z zawałem skał stropowych w dowierzchni 3a, w rejonie skrzyżowania z rozcinką ściany 01a w pokładzie 510/II w-wa (środkowa), za wyjątkiem prac zabezpieczających i pompowania wody lub mających na celu wyjaśnić przyczyny i okoliczności zaistniałego zawału, na warunkach określonych przez KRZG,
2. Ponownie przeanalizować warunki górniczo – geologiczne, w świetle zaistniałego zawału skał stropowych i wypadku zbiorowego w dowierzchni 3a na skrzyżowaniu z rozcinką ściany 3a w pokładzie 510/II w-wa (środkowa), w aspekcie możliwości prowadzenia robót górniczych w strefie oddziaływania zawału, uwzględniając w szczególności:
a) zawodnienie górotworu,
b) własności fizykomechaniczne skał,
c ) zaszłości eksploatacyjne,
d) przekroje i zastosowane elementy składowane odrzwi obudowy, biorąc pod uwagę podporność, stabilność i stateczność.
Powyższą analizę należy zaopiniować przez właściwe połączone kopalniane zespoły opiniodawcze ds. zagrożeń naturalnych.
3. W przypadku gdy, w oparciu o powyższą analizę, kierownik ruchu zakładu górniczego uzna, że jest możliwość bezpiecznego prowadzenia robót górniczych w przedmiotowym rejonie, przed rozpoczęciem robót należy uzyskać:
a) pozytywną opinię właściwych połączonych zespołów opiniodawczych w składzie poszerzonym o specjalistów,
b) zezwolenie dyrektora OUG w Katowicach.
4. Ponownie przeanalizować, a następnie stosownie do przeprowadzonej analizy, zweryfikować sposoby projektowania obudowy wyrobisk, w szczególności w aspekcie odpowiedniego uwzględnienia:
a) możliwości zawodnienia skał,
b) stosowania dodatkowych elementów obudowy, nieprzewidzianych przez producenta odrzwi.
5. Przeprowadzić nadzwyczajną szczegółową kontrolę stanu obudowy we wszystkich wyrobiskach korytarzowych, a w szczególności na odcinkach wykonanych pod zrobami lub wyrobiskami w nadległych warstwach grubego pokładu. W przypadkach wątpliwych dokonać niezbędnych przebudów lub wzmocnień obudowy zasadniczej, wg szczegółowych ustaleń kierownika działu robót górniczych, zatwierdzonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
6. Z okolicznościami zawału i wypadku zbiorowego zapoznać zainteresowanych pracowników zatrudnionych w ruchu zakładu górniczego.