24 02 2017 2

Wyższy Urząd Górniczy

Departament Górnictwa

Otworowego i Wiertnictwa

Katowice, dnia 3 marca 2017 r.

INFORMACJA Nr 9/2017/EW

o tąpnięciu i wypadku zbiorowym (sześć wypadków lekkich) spowodowanymi wstrząsem górotworu o energii 5,3 x 10⁶J, który miał miejsce w dniu 24 lutego 2017 r. o godzinie 4⁰⁹, w polu eksploatacyjnym SI-XXV/2 oddziału G-14, w KGHM Polska Miedź S.A. Oddział Zakłady Górnicze „Rudna” w Polkowicach

Złoże rud miedzi w rejonie tąpnięcia zbudowane jest z jasnoszarego piaskowca czerwonego spągowca oraz dolnocechsztyńskich łupków i dolomitów o średnicy miąższości około 2,3 m. Złoże o rozciągłości NW-SE i zapada pod kątem 2-5° w kierunku NE. Rejon jest słabo zaangażowany tektonicznie. Pole SI-XXV/2 znajduje się w XXV rejonie kopalni Rudna, zaliczonym do drugiego stopnia zagrożenia tąpaniami i pierwszego stopnia zagrożenia wodnego. Dla klasyfikacji tąpaniowej w rejonie XXV skały stropu zaliczono do klasy III a skały spągu do klasy II. Średnia wytrzymałość na ściskanie wynosiła dla skał stropowych 142,8 MPa, furty złożowej 77,9 MPa, a dla skał spągowych 38,0 MPa. Eksploatację w polu SI-XXV/2 zaprojektowano w północno-wschodniej części OG „Sieroszowice”, pomiędzy wiązkami upadowych H-8÷H-9 oraz H-6a÷H-7a. Postęp frontu prowadzony był po wzniosie, od strony wiązki chodników T-150a÷W-150, w kierunku południowo-zachodnim. Roboty prowadzono na głębokości 1120 m, systemem komorowo-filarowym z upodatnieniem złoża i dodatkową ochroną stropu R-UO. Długość frontu eksploatacyjnego wynosiła 440 m z otwarciem przestrzeni roboczej od 70 m do 160 m. Dla robót eksploatacyjnych opracowane były: projekt techniczny eksploatacji oraz projekt szczegółowy z listopada 2016 r., zatwierdzone przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego. Rozcinkę calizny prowadzono komorami i pasami o szerokości około 7 m przy stropie i wysokości zgodnej z furtą eksploatacyjną (ok. 3,2 m). Zasadnicze wymiary w osiach komór i pasów wynosiły 14 x 16,5 m, między komorami K-2÷K-11, 14 x 15,5 m, między komorami K-11÷K-17 oraz 14 x 14 m między komorami K-17÷K-24. Podczas prowadzonych robót obowiązywała strefa szczególnego zagrożenia tąpaniami, obejmująca wyrobiska i część złoża pomiędzy zrobami pola SI-XXV/1 i komorą K-24 (włącznie) od pasa P-18 włącznie do wysokości pasa P-40. W strefie tej jednocześnie mogło przebywać do 12 osób. W trakcie wykonywania rozcinki, w strefie szczególnego zagrożenia tąpaniami, obowiązywał rygor grupowego strzelania co najmniej 5 przodków, z czasem wyczekiwania po robotach strzałowych wynoszącym 1,5 godziny oraz 1 godzinę w pozostałej części frontu. Okresowo, z częstotliwością nie mniejszą niż 1 raz na miesiąc, wykonywano grupowe strzelanie zwiększonej ilości przodków wzdłuż całego frontu, przy czym co najmniej 4 przodki dobierano w części frontu zawartej między komorą K-1÷K-11, szczegółowa lokalizacja tych strzelań ustalana była przez KRZG, na podstawie opinii Kopalnianego Zespołu ds. Zwalczania Tąpań i Zawałów, a po strzelaniach tych obowiązywał 6 godzinny czas wyczekiwania w strefie roboczej pola SI-XXV/2 oraz w odległości do 150 m od miejsca wykonanego strzelania. KRZG ustalił również szczegółowe zasady prowadzenia robót strzałowych w pozostałych partiach pola SI-XXV/2. Dla doboru obudowy skały stropowe zliczono do klasy trzeciej dla długości kotew 1,6 m i do klasy IV dla długości 1,8 m. Strop wyrobisk eksploatacyjnych zabezpieczany był obudową kotwiową wklejaną o długości żerdzi 1,8 m w siatce kotwienia 1,5 x 1,5 m.

W dniu 24.02.2017 r. o godzinie 4⁰⁹ w polu SI-XXV/2 oddziału G-14, wystąpił wstrząs górotworu o energii 5,3 x 10⁶J, którego epicentrum zlokalizowano w rejonie lewego skrzydła frontu na skrzyżowaniu komory K-33 z pasem P-29.

Wstrząs spowodował tąpnięcie o następujących skutkach:

urobienie, na głębokość do 1,0 m ociosów w komorze K-1 z pasa P-29 oraz prawego ociosu
i naroża w komorze K-2 z pasa P-29, w tym przysypanie rumoszem skalnym samojezdnego wozu wiertniczego SWW nr 241 w komorze K-1,
obsypanie: ociosów w pasie P-29 między komorami K-1 i K-2, w komorze K-3 między pasami P-27 i P-28, w komorach K-4 i K-5 z pasa P-28; prawego ociosu w komorze K-3 z pasa P-28; i czół przodków komór K-3 i K-5,
opadnięcie elementów sygnalizatorów rozwarstwienia warstw stropowych na skrzyżowaniach: K-3/P-28 jeden element, K-4/P-28 trzy elementy.

W wyniku oddziaływania skutków wstrząsu wypadkom lekkim uległo sześciu pracowników przebywających w wyrobiskach pola SI-XXV/2, w tym dwóch: sztygar zmianowy i górnik, którzy znajdowali się w komorze K-1 między pasami P-29 i P-30.

Po tąpnięciu pracownicy wycofali się ze strefy zagrożenia, natomiast wezwane zastępy ratownicze z JRGH w Lubinie prowadziły akcję ratowniczą, polegającą na uwalnianiu częściowo przysypanych rumoszem skalnym dwóch pracowników w komorze K-1 - sztygara i górnika. Akcję ratowniczą zakończono po trzech godzinach, o godz. 7^09. W wyrobiskach pola SI-XXV/2 pozostawione zostały samojezdne maszyny górnicze: dwie wiertnice i dwie kotwiarki. Ponadto załadowane materiałem wybuchowym były otwory strzałowe w przodkach na prawym skrzydle frontu, nieobjętym skutkami tąpnięcia.

Przyczyną tąpnięcia był samoistny wstrząs górotworu o energii 5,3 x 10⁶J.

Przyczyną wypadków było dynamiczne oddziaływanie skutków tąpnięcia na poszkodowanych.

W związku z zaistniałym zdarzeniem, Dyrektor OUG we Wrocławiu wydał decyzję, którą wstrzymał:

Ruch zakładu górniczego KGHM Polska Miedź S.A. Oddział Zakłady Górnicze „Rudna” w Polkowicach, w części dotyczącej prowadzenia eksploatacji w polu SI‑XXV/2 oddziału G 14, do czasu:
- usunięcia skutków tąpnięcia, w zakresie i na zasadach ustalonych przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego, w tym wyprowadzenia uwięzionych w wyrobiskach maszyn samojezdnych,
- przeprowadzenia kontroli stanu wyrobisk i ich obudowy,
- dokonania przez Zespół ds. Tąpań i Zawałów KGHM Polska Miedź SA:
  - analizy i oceny sytuacji geologiczno-górniczej,
  - stanu zagrożenia tąpaniami i przyjętej profilaktyki tąpaniowej w polu SI‑XXV/2 z uwzględnieniem zaistniałego tąpnięcia;
  - ustalenia zasad dalszego prowadzenia ruchu w tym rejonie.

Ruch samojezdnych maszyn górniczych uwięzionych w wyrobiskach pola SI‑XXV/2, tj. samojezdnego wozu wiertniczego o numerze kopalnianym 223 oraz samojezdnych wozów kotwiących o numerach zakładowych 274 i 276, do czasu usunięcia ich uszkodzeń zaistniałych w związku z tąpnięciem, doprowadzenia ich do stanu zgodnego z dokumentacją techniczno-ruchową oraz uzyskania zezwolenia Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego na ponowne oddanie ich do ruchu.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG we Wrocławiu.