24 10 2019

Wyższy Urząd Górniczy

          Departament

Warunków Pracy i Szkolenia                                                

 Katowice, dnia 26 października 2020 r.

INFORMACJA Nr 69/2019/EW

o niebezpiecznym zdarzeniu - osuwisku gruntów zwałowych, zaistniałym w dniu 24 października 2019 r. około godz. 9⁵⁰ w likwidowanym odkrywkowym zakładzie górniczym węgla brunatnego PAK KWB Adamów S.A.,  Odkrywka Koźmin pole centralne południowe,  należącym do przedsiębiorcy  PAK KWB Adamów S.A., Warenka 23, 62-700 Turek.

Do wystąpienia osuwiska doszło w rejonie likwidowanej oznaczonej części zakładu górniczego Koźmin pole centralne południowe w części południowo - zachodniej zbiornika poeksploatacyjnego. Zgodnie z obowiązującym planem ruchu likwidowanego zakładu górniczego  Koźmin pole centralne południowe,  zakończono etap skarpowania  oraz formowania czaszy przyszłego zbiornika poeksploatacyjnego. Odkrywka była w trakcie planowanego napełniania wodą z odwodnienia wgłębnego -  przyszłego zbiornika poeksploatacyjnego.

W dniu 24 października 2019 r. na zmianie pierwszej trwającej od godziny 6⁰⁰ do godziny 14⁰⁰ w czasie kontroli  codziennej napełnianego zbiornika poeksploatacyjnego  osoba dozoru oddziału górniczego około godziny 9⁵⁰ w rejonie zachodniego zbocza napełnianego zbiornika końcowego Koźmin pole centralne południowe stwierdziła w odległości około 40 - 50 metrów od rejonu wygrodzonego placu postoju stacji napędowych osuwisko powstałe w gruntach zwałowych na długości około 500 metrów. Z uwagi na duże zamglenie  do godzin południowych  nie zbliżano się do krawędzi osuwiska. Osoba dozoru powiadomiła kierownika ruchu zakładu górniczego o zaistniałym zdarzeniu oraz poleciła niezwłocznie oznakować i zabezpieczyć rejon powstałego osuwiska. Kierownik ruchu zakładu górniczego wstrzymał ruch zakładu górniczego odkrywki Koźmin w likwidacji w zakresie osuwiska powstałego na skarpie południowo-zachodniej w polu centralnym południowym do czasu ustalenia przyczyn powstania osuwiska  i określenia warunków prowadzenia ruchu. Jednocześnie określił zakaz poruszania się sprzętem technologicznym w odległości mniejszej niż 30 metrów od krawędzi osuwiska oraz zakazał zbliżania się ludzi do krawędzi skarp na odległość mniejszą niż 20 metrów.  Służby miernicze ze strony przedsiębiorcy w dniu 24 października br. dokonały obmiaru szacunkowego zaistniałego osuwiska. Na podstawie dokumentacji stwierdzono, iż osuwisko zaistniałe w części południowo - zachodniej zbiornika poeksploatacyjnego Koźmin pole centralne południowe  wystąpiło na długości około 650 metrów. Kubaturę oszacowano na 113 000 m³.  O zdarzeniu poinformowano telefonicznie OUG w Poznaniu w dniu 25 października 2019 r. około godziny 9⁰⁰. Na podstawie oględzin przeprowadzonych przez pracownika OUG w Poznaniu w dniu 25 października br. stwierdzono, że  zaistniałe osuwisko  swoim zasięgiem objęło grunty zwałowe zbudowane z mieszaniny piasków różnoziarnistych w niewielkim udziałem mułków głównie w części  zachodniej i południowo - zachodniej likwidowanej odkrywki Koźmin pole centralne południowe. Osuwisko wystąpiło na długości około 650 metrów, i swoim zasięgiem objęło około 40 - 100 m szerokości wyprofilowanej skarpy czaszy przyszłego zbiornika wodnego.  Płaszczyzna poślizgu widocznego osuwiska w górnej części (poziom zero) pokrywała się z granicą gruntów  rodzimych  wyznaczających kontur pierwszego pietra nadkładowego. Zrzut osuwiska oszacowano od 10 do 15 metrów, średnio 13 metrów w części suchej. Pozostała część znajdowała się w części zawodnionej likwidowanego wyrobiska. Kąt ustabilizowanej skarpy (płaszczyzny zrzutowej) od strony wschodniej wyznaczały grunty rodzime o kącie od 45 do 60 stopni.  Stopa osuwiska  niewidoczna z uwagi na zawodnienie wyrobiska poeksploatacyjnego. Masa gruntu zwałowego, która uległa ruchom masowym w 95% znajdowała się pod wodą. Fragmentarycznie widoczne były przy podstawie skarpy pozostałości przemieszczonych gruntów zwałowych.

Od strony południowo wschodniej (południowo - zachodni narożnik zbiornika) w rejonie niezamieszkałych zabudowań na długości około 50 metrów wzdłuż górnej krawędzi osuwiska, na szerokości  do 8 metrów stwierdzono występowanie  czterech widocznych systemów  równoległych wtórnych spękań gruntu, świadczących o nie zakończonych procesach osuwiskowych w tej części likwidowanej odkrywki. W dniu zdarzenia w likwidowanym wyrobisku nie były prowadzone żadne roboty górnicze.  W chwili wystąpienia niebezpiecznego zdarzenia  w odkrywce nie pracowały maszyny oraz nie znajdowali się  pracownicy zakładu górniczego.

W związku z zaistniałym niebezpiecznym zdarzeniem stwarzającym zagrożenie dla ruchu likwidowanego zakładu górniczego oraz pracowników Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego w Poznaniu w dniu 28 października 2019 r., wydał decyzję nakazującą 

• zlecenie ekspertyzy w zakresie określenia warunków geotechnicznych na etapie dalszego napełniania zbiornika końcowego Koźmin Pole centralne południowe w aspekcie stateczności gruntów zwałowych i rodzimych w części zachodniej oraz południowo-zachodniej zbiornika poeksploatacyjnego Koźmin pole centralne południowe.
• opracowanie dokumentacji rekultywacji, uwzględniającej  technologię bezpiecznego wykonywania robót górniczych w rejonie osuwiska w aspekcie wniosków,  wynikających z opinii służb mierniczo-geologicznych przedsiębiorcy oraz  wyników  ekspertyzy w zakresie parametrów geotechnicznych zachodniej oraz południowo zachodniej części likwidowanej odkrywki Koźmin Pole centralne południowe.

Przyczyna zaistniałego osuwiska była nagła i niekontrolowana utrata lokalnej stateczności gruntów zwałowych czego skutkiem był spływ mas nadkładowych do wyrobiska zawodnionego na odcinku około 650 m.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG w Poznaniu.