24 11 2018

Wyższy Urząd Górniczy                                                  

          Departament

Warunków Pracy i Szkolenia     

 Katowice, dnia  30  listopada 2018 r.

INFORMACJA Nr 78/2018/EW

w sprawie awarii wyłączenia z ruchu stacji wentylatorów głównych przy szybie „Północnym”, zaistniałej w dniu 24 listopada 2018 r. o  godzinie 9¹⁵ w Spółce Restrukturyzacji Kopalń S.A. w Bytomiu Oddział Kopalnia Węgla Kamiennego „Makoszowy” w Zabrzu.

W zakładzie górniczym SRK S.A. w Bytomiu Oddział Kopalnia Węgla Kamiennego „Makoszowy” w Zabrzu wyrobiska przewietrzane są prądami powietrza wytwarzanymi przez wentylatory zabudowane w stacjach wentylatorów głównych przy szybach „Północnym” i „Południowym”. Stacja wentylatorów głównych przy szybie „Północnym” przewietrza wyrobiska na poziomach 530, 660 i 850 m. Stację zasilano z rozdzielni 6 kV RP6/23 i wyposażono w dwa wentylatory typu WPK-5.0, napędzane silnikami synchronicznymi 6 kV typu GYe1616t o mocy 1600 kW. Silniki wentylatorów wyposażono w układ pomiaru temperatury uzwojeń z sześcioma czujnikami temperatury, z czego trzy stanowiły rezerwę, a obwody wzbudzenia zasilono z wzbudnic maszynowych prądu stałego typu PCBb-84c.

Okresowe kontrole urządzeń stacji wentylatorów głównych przy szybie „Północnym” wykonywane są przez służby kopalniane zgodnie z Instrukcją Bezpiecznego Wykonywania Pracy nr 28/2017/TM dla pracowników zatrudnionych przy przeprowadzaniu okresowych kontroli wentylatorów głównych i ich urządzeń pomocniczych na szybie wentylacyjnym „Północny” w KWK „Makoszowy”, zatwierdzoną przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego w maju 2018 r.

W Planie Ratownictwa Kierownik Ruchu Zakładu Górniczego, określił dopuszczalny czas awaryjnej przerwy w pracy wentylatora głównego i braku możliwości uruchomienia wentylatora rezerwowego oraz zasady postępowania w przypadku przekroczenia tego czasu.

W dniu 24 listopada 2018 r. na zmianie A w stacji wentylatorów głównych przy szybie „Północnym” pracował wentylator nr 2, natomiast wentylator nr 1 pozostawał w rezerwie. O godz. 9¹⁵ nastąpiło awaryjne wyłączenie z ruchu wentylatora nr 2, spowodowane zanikiem prądu wzbudzenia silnika synchronicznego napędzającego wentylator. W związku z zaistniałą sytuacją o godzinie 9²⁵ pracownik obsługi uruchomił wentylator rezerwowy nr 1. Po 16 minutach od jego uruchomienia tj. o godzinie 9⁴¹ nastąpiło awaryjne wyłączenie z ruchu wentylatora nr 1 w wyniku przekroczenia dopuszczalnej temperatury uzwojeń silnika napędowego. Podjęte przez obsługę kolejne próby załączenia do ruchu wentylatora nr 2 nie powiodły się ze względu na awaryjne wyłączenia spowodowane zanikiem prądu wzbudzenia silnika wentylatora. W związku z powyższym przystąpiono do oględzin wzbudnicy maszynowej zasilającej obwód wzbudzenia silnika synchronicznego wentylatora nr 2. W wyniku oględzin stwierdzono nieprawidłowe przyleganie szczotek do komutatora wzbudnicy. Po wykonaniu niezbędnych czynności naprawczych, w tym wymianie dwóch (z dwunastu) szczotek wzbudnicy, o godzinie 10⁵⁸ wentylator nr 2 załączono do ruchu. W czasie prowadzenia prac przy wzbudnicy silnika wentylatora nr 2, o godzinie 10⁴⁰ podjęto nieudaną próbę załączenia do ruchu wentylatora nr 1, który po 12 minutach pracy ponownie został awaryjnie wyłączony w wyniku przekroczenia dopuszczalnej temperatury uzwojeń silnika wentylatora. Po wykonaniu niezbędnych czynności sprawdzających układu pomiarowego temperatury uzwojeń silnika ustalono, że uszkodzeniu uległ jeden z czujników temperatury. Po odłączeniu uszkodzonego czujnika i podłączeniu do układu pomiarowego rezerwowego czujnika temperatury uzwojeń silnika, o godzinie 11⁵⁶ wentylator nr 1 załączono do ruchu, bez włączania go do sieci wentylacyjnej. Po 25 minutach prawidłowej pracy, o godzinie 12²¹ wentylator wyłączono i pozostawiono w rezerwie.

W związku z wyłączeniem z ruchu stacji wentylatorów głównych przy szybie „Północnym”, od godziny 9¹⁵ do godziny 10⁵⁸ (1 godzina 43 minuty), dyspozytor ruchu zakładu górniczego, zgodnie z ustaleniami zawartymi w Planie Ratownictwa, wycofał z zagrożonych rejonów, w kierunku szybu wdechowego I, a następnie na powierzchnię łącznie 10 osób zatrudnionych na zmianie „A” rozpoczynającej się o godzinie 6³⁰. Wyprowadzanie załogi z zagrożonych rejonów przeprowadzono bez użycia sprzętu ochronnego dróg oddechowych.

W wyniku awarii nie nastąpił wzrost zagrożeń naturalnych. Na żadnym z czujników zainstalowanych w wyrobiskach nie zanotowano przekroczenia dopuszczalnych stężeń gazów kopalnianych.

W czasie trwania awarii nie zgłoszono zdarzeń wypadkowych, a pozostałe maszyny, urządzenia i instalacje na powierzchni oraz w wyrobiskach, w tym stacja wentylatorów głównych przy szybie „Południowym” pracowały bez zakłóceń.

Przyczyną awarii było nieprawidłowe przyleganie szczotek do komutatora wzbudnicy maszynowej zasilającej obwód wzbudzenia silnika 6 kV napędzającego wentylatora nr 2 oraz uszkodzenie czujnika układu pomiarowego temperatury uzwojeń silnika 6 kV wentylatora nr 1.

Ustalono ponadto, że w zakresie urządzeń elektrycznych wentylatorów głównych przy szybie „Północnym”:

• ostatnią kontrolę miesięczną urządzeń wentylatorów nr 1 i nr 2 przeprowadziły służby kopalniane z wynikiem pozytywnym w dniu 24 października 2018 r.,
• ostatnią kontrolę półroczną urządzeń wentylatorów nr 1 i nr 2 przeprowadziły służby kopalniane z wynikiem pozytywnym w dniu 28 września 2018 r.,
• ostatnie badania urządzenia elektroenergetycznych wentylatora nr 2 między innymi w zakresie: szafy rozruchowej, wyłącznika mocy i zabezpieczeń wraz z gotowością do rozruchu, przeprowadziła sekcja OPA S.A. w Zabrzu z wynikiem pozytywnym w dniu 23 października 2018 r.,
• ostatnie badania urządzenia elektroenergetycznych wentylatora nr 1 między innymi w zakresie: szafy rozruchowej, wyłącznika mocy i zabezpieczeń wraz z gotowością do rozruchu, przeprowadziła sekcja OPA S.A. w Zabrzu z wynikiem pozytywnym w dniu 16 listopada 2018 r.,
• ostatnie badania silnika elektrycznego wentylatora nr 2 wraz z oględzinami między innymi pierścieni ślizgowych, szczotek i szczotkotrzymaczy, przeprowadziła sekcja OPA S.A. w Zabrzu z wynikiem pozytywnym w dniu 23 października 2018 r.,
• ostatnie badania silnika elektrycznego wentylatora nr 1 wraz z oględzinami między innymi pierścieni ślizgowych, szczotek i szczotkotrzymaczy, przeprowadziła sekcja OPA S.A. w Zabrzu z wynikiem pozytywnym w dniu 16 listopada 2018 r.,

W związku z zaistniałym zdarzeniem Dyrektor Specjalistycznego Urzędu Górniczego nie wydał decyzji.

Informację opracowano na podstawie danych z SUG.