25.02.2011.2

Wyższy Urząd Górniczy
Departament Warunków Pracy

Katowice, dnia 7.03.2011 r.

I N F O R M A C J A Nr 13/2011/EW

w sprawie wypadku ciężkiego, zaistniałego w dniu 25.02.2011 r., ok. godz. 10⁴⁰ w Kopalni Węgla Brunatnego „Konin” w Kleczewie SA, na odkrywce Jóźwin, któremu uległ pracownik oddziału JM-1, mistrz rzemieślnik wykonujący prace mechaniczne w przodku - przodowy, lat 48, zatrudniony w zakładzie górniczym 29 lat.

Wypadek zaistniał podczas prac remontowych prowadzonych na koparce łańcuchowej na podwoziu gąsienicowym ERs 710/1 znajdującej się na III poziomie nadkładowym. Koparka ERs 710/1 odkrywała pokład węgla, a urobiony nadkład przekazywany był na przenośnik taśmowy nadkładowy P-43. Organem urabiającym koparki ERs 710/1 jest poruszający się w wysięgniku łańcuch z 27 czerpakami o pojemności jednego czerpaka 710 litrów. Wypadek wydarzył się podczas prac związanych z wymianą łańcucha czerpakowego. Koparka ustawiona była pojazdami równolegle do w/w przenośnika. Równolegle do przenośnika, w kierunku stacji napędowej przenośnika P-43 ustawiony był również wysięgnik urabiający. Odległości wysięgnika od przenośnika wynosiła ok. 11 metrów. Wysięgnik urabiający składał się z trzech, połączonych z sobą przegubowo, członów nr 1, nr 2 i nr 3 (plantownik), ustawionych poziomo ok.1 m nad powierzchnią terenu. Teren wokół koparki był wyrównany, zmarznięty i suchy. Do wymiany łańcucha urabiającego przystąpiono w dniu 24.02.2011 r. W dniu tym częściowo wyciągnięto zużyty łańcuch czerpakowy z konstrukcji koparki. W dniu następnym, kontynuowano wymianę łańcucha urabiającego. Elementy łańcucha urabiającego, które miały być wymieniane, były pospinane w odcinkach po 7 szt. czerpaków i ułożone na wyplantowanym placu przy koparce.

W dniu 25.02.2011 r. na I zmianie przy wymianie łańcucha czerpakowego zatrudnionych było 8 pracowników, w tym przodowy i sztygar zmianowy oddziału mechanicznego.

Około godziny 7⁴⁵ brygada remontowa wraz z przodowym i sztygarem zmianowym przybyli pod koparkę. Przodowy ustalił podział obowiązków dla poszczególnych pracowników w swojej brygadzie. Około godz. 9⁴⁵ na miejsce wymiany łańcucha czerpakowego przyjechała spycharka TD-25. Wymiana łańcucha czerpakowego odbywała się przy użyciu spycharki, która za pomocą stalowego cięgna linowego wciągała odcinki łańcucha czerpakowego, na wysięgnik urabiający koparki. Cięgno linowe składało się z trzech zawiesi linowych połączonych szeregowy, wykonanych z lin stalowych o średnicy 30 mm. Zawiesia linowe zakończone były pętlami. Jedno zawiesie miało pętle wykonane poprzez zaplecenie liny, a w dwóch pozostałych pętle wykonane były przy użyciu tulei zaciskowych. Poszczególne zawiesia połączone były pomiędzy sobą poprzez pętle wzajemnie przez siebie przechodzące. Cięgno linowe zamocowane było jednym końcem do łańcucha czerpakowego. Dalej cięgno przechodziło przez wał poligonowy napędzający łańcuch czerpakowy i wchodziło do rynny, z której poprowadzone było wzdłuż członu urabiającego nr1. Pomiędzy konstrukcją członów urabiających nr 1 i nr 2 cięgno wychodziło na zewnątrz. Prowadzenie łączonych zawiesi linowych w ten sposób powodowało tarcie liny o konstrukcję wysięgnika i powstawanie na konstrukcji ostrych krawędzi, które uszkadzały mechanicznie zarówno liny i tuleje zaciskowe. Wychodzące z konstrukcji zawiesie linowe połączone było z 15 metrowym odcinkiem zawiesia linowego poprzez pętle wzajemnie przez siebie przechodzące. Drugi koniec zawiesia zamocowany był do sprzęgu spycharki TD 25. Zawiesie zamocowane do spycharki posiadało na końcach pętle wykonane za pomocą tulei zaciskowych. Podczas wykonywania tych czynności, pracownicy znajdowali się w strefie zagrożenia, w zasięgu działania liny, pomiędzy wysięgnikiem urabiającym, a przenośnikiem taśmowym.

Około godz. 10⁴⁵ podczas wciągania łańcucha czerpakowego pętla zawiesia zaczepionego do spycharki wyślizgnęła się z tulei zaciskowej i uderzyła w nogi przodowego, który stał w odległości ok. 3 metrów od napiętej przez spycharkę liny. Przodowy na skutek uderzenia liną, przewrócił się, spadł mu kask ochronny i głową uderzył o zmrożoną ziemię.

Współpracownicy, którzy zauważyli leżącego na boku przodowego, natychmiast zaalarmowali całą obsługę. Sztygar zmianowy wstrzymał dalsze prace, a operator koparki powiadomił dyspozytora kopalni, który wezwał na miejsce wypadku zakładową karetkę pogotowia. Do czasu przybycia karetki pracownicy udzielali poszkodowanemu pierwszej pomocy. W chwili przybycia karetki, po ok. 10 min. od chwili zgłoszenia, poszkodowany leżał na ziemi, był przytomny, chociaż kontakt z nim był utrudniony. Pracownicy pomogli przenieść go na noszach do karetki skąd został odwieziony do szpitala w Koninie.

Bezpośrednią przyczyną wypadku był upadek poszkodowanego spowodowany podcięciem jego nóg przez biczującą linę, i uderzenie głową o zmrożoną ziemię.

Przyczynami pośrednimi były stosowanie niebezpiecznych metod pracy, nie przestrzeganie instrukcji „Użytkowania i kontroli zawiesi linowych” oraz niewłaściwa organizacja pracy, a w szczególności przebywanie pracowników w strefie zagrożenia.

W związku z zaistniałym wypadkiem Dyrektor OUG w Poznaniu nakazał :

Wstrzymać ruchu zakładu górniczego w części dotyczącej wstrzymania prac związanych z wymianą łańcuchów czerpakowych na koparkach łańcuchowych do czasu opracowania bezpiecznej technologii wymiany łańcuchów czerpakowych.
Opracować instrukcję bezpiecznego wykonywania prac związanych z wymianą łańcucha czerpakowego na koparkach typu: ERs-710, Rs-560 i Rs-400, z uwzględnieniem stref zagrożenia.
Zweryfikować dokument bezpieczeństwa i oceny ryzyka zawodowego na okoliczność zaistniałego wypadku.
Zapoznać z przyczynami i okolicznościami zaistniałego wypadku pracowników zatrudnionych w ruchu zakładu górniczego.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG w Poznaniu.