26 04 2019

Wyższy Urząd Górniczy

          Departament

Warunków Pracy i Szkolenia                                                 

      Katowice, dnia 6 maja 2019 r.

INFORMACJA Nr 22/2019/EW

o zapaleniu metanu, zaistniałym w dniu 26 kwietnia 2019 r. około godziny 21¹⁰ w Jastrzębskiej Spółce Węglowej S.A. KWK „Budryk” w Ornontowicach, w chodniku B-13 w pokładzie 401, drążonym przez oddział GRP–2.

Zapalenie metanu miało miejsce w przodku drążonego chodnika B-13 w pokładzie 401 na poziomie 1050 m.

Pokład 401 o grubości od 1,85 m do 2,6 m i nachyleniu do około 9°, w parceli drążonego chodnika B-13 zaliczony został do IV kategorii zagrożenia metanowego, I stopnia zagrożenia tąpaniami, klasy B zagrożenia wybuchem pyłu węglowego i I stopnia zagrożenia wodnego. Chodnik B-13 w pokładzie 401 zaliczony był do stopnia „c” niebezpieczeństwa wybuchu metanu. W rejonie drążonego wyrobiska metanonośność pokładu 401 dochodziła do 5,622 m³CH₄/Mg_csw. W stropie pokładu 401 zalegała warstwa łupka ilastego z lokalnymi przerostami łupków piaszczystych lub piaskowców, o łącznej grubości do około 15,0 m, a w spągu warstwa piaskowca o grubości do 15,8 m. Warstwy piaskowca zalegające w sąsiedztwie pokładu 401 posiadały dużą skłonność do iskrzenia zapalającego metan przy urabianiu mechanicznym. Obudowę chodnika B-13 stanowiły odrzwia typu ŁPP11/V32/4/A, budowane w odstępach 0,75 m i stabilizowane rozporami dwustronnego działania, a opinkę stanowiły siatki łańcuchowo-węzłowe w stropie oraz siatki zaczepowe na ociosach. Wyrobisko przewietrzane było wentylacją lutniową kombinowaną z zastosowaniem wentylatora typu ELMECH WLE-1255 współpracującego z lutniociągiem elastycznym o średnicy 1200 mm zakończonym lutnią wirową typu WIR-700P, którymi doprowadzano powietrze w ilości około 650 m³/min. Dodatkowo w przodku chodnika B-13 zabudowany był lutniociąg ssący o średnicy 600mm wyposażony w urządzenie odpylające typu UO-630.

Chodnik B-13 drążony był na wschód z pochylni B-2 transportowej w pokładzie 401, przy użyciu kombajnu chodnikowego typu AM-75-Ex-S. Kombajn ten wyposażony był między innymi w układ wodny zraszania: wewnętrzny zintegrowany z głowicami urabiającymi oraz zewnętrzny. Do dnia 23 kwietnia 2019 r. chodnik B-13 w pokładzie 401 wydrążono na odcinku 266 m, przy docelowej długości 1365 m.

W dniu 23 kwietnia 2019 r. około godziny 10⁴⁰ w chodniku B-13 w pokładzie 401, doszło do zapalenia metanu podczas urabiania kombajnem typu AM-75-Ex-S, z niesprawnym układem zraszania wewnętrznego, skał o dużej skłonności do iskrzenia zapalającego metan, występujących w przyspągowej części przodka. W wyniku przeprowadzonych oględzin miejsca zapalenia metanu, Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego w Gliwicach wstrzymał drążenie Chodnika B-13 w pokładzie 401 między innymi do czasu:

• udrożnienia dysz zraszających wodnych zabudowanych na lewym wrębniku głowicy urabiającej kombajnu,
• zweryfikowania projektu technicznego „drążenia Chodnika B-13 w pokł. 401”, zatwierdzonego w dniu 26 lutego 2019 r. przez kierownika ruchu zakładu górniczego, w szczególności w zakresie zwalczania zagrożenia metanowego oraz przeanalizowania przedmiotowego projektu po zweryfikowaniu, przez kopalniane zespoły do spraw zagrożeń w składzie poszerzonym o specjalistów.

W dniu 25 kwietnia 2019 r. odbyło się posiedzenie „Kopalnianego Zespołu ds. Rozpoznawania i Zwalczania Zagrożenia Metanowego, Wyrzutami Gazów i Skał, Zagrożenia Pożarowego, Zagrożenia Wybuchem Pyłu Węglowego, Zagrożenia Klimatycznego z udziałem specjalistów”, podczas którego między innymi jako przyczyny zapalenia metanu wskazano niesprawny układ zraszania kombajnu oraz wzmożoną desorpcję metanu i jego szczelinowy wypływ z czoła przodka. Ponadto zweryfikowano projekt techniczny drążenia Chodnika B-13 w pokładzie 401 wprowadzając dodatkowe rygory, w tym:

• zabudowanie na wysięgniku głowicy urabiającej kombajnu dodatkowego urządzenia zraszającego z zaworem uruchamianym ze stanowiska kombajnisty, umożliwiającego skierowanie strumienia wody w miejsce urabiania skał iskrzących,
• do czasu zabudowy dodatkowego urządzenia zraszającego lub w przypadku jego nieprawidłowej pracy możliwość urabiania skał iskrzących tylko za pomocą MW.

W dniu 26 kwietnia 2019 r. po usunięciu nieprawidłowości stwierdzonych podczas oględzin miejsca zapalania metanu i wprowadzeniu dodatkowych rygorów, wznowiono drążenie chodnika B-13 w pokładzie 401, przy użyciu kombajnu chodnikowego typu AM-75-Ex-S.

Tego dnia na zmianie „B” rozpoczynającej się o godzinie 14⁰⁰, sztygar zmianowy oddziału GRP-2 skierował 17 pracowników do drążenia chodnika B-13 w pokładzie 401 oraz do obsługi maszyn i urządzeń. Po wydrążeniu 2,25 m wyrobiska, o godzinie 21¹⁰, podczas urabiania piaskowca występującego przy spągu po północnej stronie przodka, doszło do zapalenia metanu uwolnionego ze szczeliny. Płomień palącego się metanu, 3 gaśnicami proszkowymi, ugasili pracownicy zatrudnieni w rejonie przodka. Czujniki gazometrii automatycznej zabudowane w rejonie chodnika B-13 w pokładzie 401 nie zarejestrowały przekroczeń progowych zawartości gazów bezpośrednio przed, w chwili jak i po zdarzeniu.

Po ugaszeniu palącego się metanu, 17 pracowników zatrudnionych w chodniku B-13 wycofało się bez użycia aparatów ucieczkowych do przewietrzanej przepływowym prądem powietrza pochylni transportowej B-1 w pokładzie 401. Żaden z pracowników nie zgłosił wypadku.

Prawdopodobną przyczyną zapalenia metanu uwolnionego ze szczeliny w przodku chodnika B-13 w pokładzie 401, było iskrzenie spowodowane mechanicznym urabianiem piaskowca o dużej skłonności do iskrzenia zapalającego metan.

W związku z zaistniałym zapaleniem metanu Dyrektor OUG w Gliwicach w dniu 27 kwietnia 2019 r. wydał decyzję wstrzymującą ruch zakładu górniczego w części dotyczącej drążenia chodnika B–13 w pokładzie 401, do czasu:

• ponownego zweryfikowania projektu technicznego „drążenia Chodnika B-13 w pokł. 401” wraz z Kartą zmian nr 1/TW/2019, zatwierdzonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego odpowiednio w dniach 26 lutego 2019 r. i 26 kwietnia 2019 r., w zakresie zwalczania zagrożenia metanowego oraz ustalenia zasad drążenia Chodnika B-13 w pokładzie 401 eliminujących możliwości zapalenia się metanu, przy uwzględnieniu szczelinowego wypływu metanu w rejonie przodka wyrobiska,
• przeanalizowania zweryfikowanego projektu technicznego „drążenia Chodnika B-13 w pokł. 401” wraz z Kartą zmian nr 1/TW/2019, zatwierdzonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego odpowiednio w dniach 26 lutego 2019 r. i 26 kwietnia 2019 r., przez kopalniane zespoły do spraw zagrożeń w składzie poszerzonym o specjalistów,

oraz nakazał na podstawie ustaleń kierownika ruchu zakładu górniczego, podjąć działania w celu zabezpieczenia Chodnika B-13 w pokładzie 401, do czasu rozpoczęcia ponownego jego drążenia, z uwzględnieniem zagrożenia wynikającego ze szczelinowego wypływu metanu w przodku wyrobiska.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG w Gliwicach.