27.12.2012

Wyższy Urząd Górniczy
Departament Warunków Pracy

Katowice, dnia 8.01.2013 r.

I N F O R M A C J A Nr 79/2012/EW

w sprawie awarii koparki Rs-560/3 zaistniałej w dniu 27 grudnia 2012 roku ok. godziny 12²⁰ , w Kopalni Węgla Brunatnego „Konin”, na odkrywce „Tomisławice”, należącej do spółki PAK Kopalnia Węgla Brunatnego „Konin” S.A. w Kleczewie.

W dniu 27.12.2012 r. na zmianie I, na okrywce "Tomisławice", prowadzono prace związane z czyszczeniem stropu węgla na III poziomie zdejmowania nadkładu. Na poziomie tym pracowały dwie koparki: łańcuchowa typu Rs-560 i kołowa typu KWL 250 L, które współpracowały z przenośnikiem taśmowym nadkładowym TP-31. Koparka Rs-560/3 pracowała po lewej stronie przenośnika TP-31, w rejonie stacji zwrotnej.

W rejonie pracy koparki panowały trudne warunki eksploatacyjne z uwagi na występujące na stropie węgla zawodnienie i warstwa 0,5 m błota.

Koparka Rs-560/3 produkcji NRD (rok budowy 1968, nr fabryczny 743) została przebudowana i zmodernizowana w okresie 21.09.2009 r. ÷ 31.03.2011 r. Do ruchu została dopuszczona na podstawie zezwolenia kierownika ruchu zakładu górniczego KWB „Konin” z dnia 06.09.2011 r. Koparka posiada trzypunktowe podparcie dźwigara podwozia w kształcie trójkąta równobocznego o długości boku 9,5 m. Mechanizm jazdy składa się z trzech par pojazdów gąsienicowych. Dwie pary pojazdów o nr 1-2 i 5-6 (ustawione w jednej linii za sobą) były sterowane, umożliwiając wykonanie skrętu koparki, natomiast trzecia para o nr 3-4 została na sztywno połączona z podwoziem koparki. Pojazdy gąsienicowe posiadają własne napędy o mocy 55 kW, każdy.

W dniu zdarzenia, obsługę koparki na I zmianie, stanowił czteroosobowy zespół pracowników, w skład którego wchodzili: przodowy, operator koparki, ślusarz i elektryk. Do godz. 12⁰⁰ koparka prowadziła prace związane z czyszczeniem stropu węgla po lewej przenośnika TP-31, w rejonie jego stacji zwrotnej.

Ok. godz. 12⁰⁵ przystąpiono do wykonywania manewru objazdu stacji zwrotnej przenośnika TP-31. Operator koparki obrócił się wysięgnikiem urabiającym w kierunku zamierzonej jazdy, z podniesionym wysięgnikiem urabiającym do pozycji, w której stopa rynny łańcucha czerpakowego była na wysokości ok. 1,5 m. W rzucie na płaszczyznę poziomą położenie wysięgnika urabiającego w stosunku do wysięgnika załadowczego wynosiło ok. 90^o.

W czasie wykonywania tego manewru obsługa koparki kontrolowała pracę układów jazdy koparki: przodowy z podestu w rejonie pomieszczenia smarowni od strony pary pojazdów 5-6 i 3-4, ślusarz na stopniu schodów od strony pary pojazdów 1-2, natomiast elektryk z podestu przenośnika załadowczego koparki obserwował układanie się przewodu 6 kV i przewodu od blokady pomiędzy koparką, a przenośnikiem TP-31. Po objeździe stacji zwrotnej przenośnika taśmowego TP-31, operator docelowo miał przejechać na odległość ok. 250 m, w rejon stacji zwrotnej nowo budowanego przenośnika odstawy węgla TW-4, z jednoczesnym porządkowaniem przed sobą terenu stropu węgla, z odstawą urobku na przenośnik TW-4.

Ok. godz. 12²⁰ w czasie wykonywania manewru objazdu stacji zwrotnej przenośnika TP-31 ślusarz zauważył podnoszenie się ku górze końców pary pojazdów sterujących 1-2. Widząc stan zagrożenia dla maszyny ślusarz powiadomił przodowego, który wydał polecenie operatorowi koparki aby zatrzymał koparkę. Operator koparki wyłączył napędy pojazdów koparki oraz zasilanie elektryczne 6 kV. Następnie obsługa koparki bezpiecznie opuściła maszynę, przechodząc po podeście wysięgnika załadowczego koparki i zeszli po drabinie na poziom terenu w rejonie stacji zwrotnej TP-31.

Wskutek utraty stateczności koparki Rs-560/3 oraz jej pochylenia się w stronę pojazdów gąsienicowych nr 5-6 (w kierunku jazdy), konstrukcja przeciwwagi wysięgnika załadowczego po stronie skrzyni balastowej (poz. nr 8 na szkicu), uległa skręceniu w płaszczyźnie poziomej w kierunku wysięgnika urabiającego i opadła w dół, uderzając końcówką skrzyni balastowej o podest koparki, w miejscu zabudowanego agregatu hydraulicznego. Konstrukcja koparki wsparła się na wysięgniku urabiającym (rynnie łańcucha czerpakowego), natomiast wysięgnik załadowczy oparł się na konstrukcji stacji zwrotnej przenośnika TP-31. Pochylenie konstrukcji koparki spowodowało, że przeciwwaga wysiegnika urabiającego została uniesiona pod kątem ok. 25⁰ od poziomu, a para pojazdów gąsienicowych nr 1-2 została podniesiona do góry. Nie stwierdzono uszkodzenia olinowania koparki - olinowanie wysięgnika urabiającego nie wykazuje oznak wyluzowania, natomiast liny wysięgnika załadowczego mają widoczne lekkie wyluzowanie.

W dniu 28.12.2012 r. kierownik ruchu zakładu górniczego powołał komisję w celu ustalenia przyczyn awarii koparki Rs-560/3 i oszacowania strat.

Prawdopodobną przyczyną awarii były trudne warunki terenowe – zawodnienie podłoża po którym poruszała się koparka. Nie wyklucza się również przyczyn techniczno-materiałowych elementów konstrukcyjnych koparki, decydujących o statyce maszyny.

Po przeprowadzonej wizji lokalnej na miejscu zaistniałej awarii koparki, Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego w Poznaniu wydał decyzję nakazującą:

1. Zabezpieczyć miejsce awarii koparki Rs-560/3 na odkrywce „Tomisławice” przed dostępem osób nieupoważnionych do czasu ustalenia przyczyn i okoliczności awarii oraz opracowania technologii usuwania jej skutków.
2. Kierownikowi ruchu zakładu górniczego opracowanie harmonogramu usuwania skutków i naprawy koparki Rs-560/3 w terminie do 14.01.2013 r. Opracowany harmonogram bezzwłocznie przesłać do Dyrektora Okręgowego Urzędu Górniczego w Poznaniu.
3. Zapoznać załogę zakładu górniczego z okolicznościami i przyczynami zaistniałej awarii.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG Poznań.