29 01 2019

Wyższy Urząd Górniczy

          Departament

Warunków Pracy i Szkolenia                                                          

  Katowice, dnia 6 lutego 2019 r

 INFORMACJA Nr 6/2019/EW

o wypadku zbiorowym (jeden wypadek ciężki i dwadzieścia pięć powodujące czasową niezdolność do pracy) oraz tąpnięciu spowodowanymi wstrząsem górotworu o energii 3,1 × 10⁸J, który miał miejsce w dniu 29 stycznia 2019 r. o godzinie 13⁵³, w polu eksploatacyjnym RU-VII/2 oddziału G-2 w KGHM POLSKA MIEDŹ SA O/ZG „Rudna” w Polkowicach

 Wypadek zbiorowy (jeden wypadek ciężki i dwadzieścia pięć powodujące czasową niezdolność do pracy) oraz tąpnięcie, spowodowane wstrząsem górotworu o energii 3,1×10⁸J, miały miejsce w wiązce upadowych U-5÷U-10 oddziału G-9, wyrobiskach pola eksploatacyjnego RU-XVII/2 oddziału G-2 oraz w polu RU-XII/2 oddziału G-1.

Pole RU-XVII/2 zlokalizowane jest w centralnej części obszaru górniczego Rudna, pomiędzy wiązkami chodników T,W-236 i T,W-243 na głębokości 1050 m ppt. Eksploatację zaprojektowaną po rozciągłości złoża, w kierunku upadowych U-5÷U-8, prowadzono systemami komorowo-filarowymi z podsadzką hydrauliczną dla złóż średnich i grubych – J-3S/PH lub RG-8.

W rejonie pola miąższość złoża jest zróżnicowana i waha się od 5,5 m do 12,0 m. Złoże o rozciągłości NW-SE, zapada pod kątem 2-6° w kierunku NE. Ze względu na brak podzielności w dolomicie smugowanym strop wyrobisk w polu RU-XVII/2 prowadzony był po stropie łupka dolomitycznego, dolomitu smugowanego lub w dolomicie wapnistym.

W obrębie pola RU-XVII/2 występują uskoki o stromo nachylonych płaszczyznach uskokowych (pod kątem 60-90°), biegu NW-SE i zrzutach od 0,2 m do 1,7 m na NE lub SW. W stropie wyrobisk występują różnokierunkowo zorientowane spękania pionowe i nachylone, wypełnione kalcytem, gipsem, anhydrytem lub substancją ilastą, wśród których dominują dwa główne kierunki: NE-SW (25°) i NW-SE (305°).

Pole RU-XVII/2 usytuowane jest w rejonie XVII kopalni Rudna, zaliczonym do II stopnia zagrożenia tąpaniami. Średnia wytrzymałość na ściskanie wynosi: dla skał stropowych około 120,4 MPa, furty złożowej 70,5 MPa, skał spągowych około 22,4 MPa. Wyrobiska pola zabezpieczane były obudową kotwową wklejaną na całej długości o długości żerdzi 2,6 m w siatce kotwienia 1,5 × 1,5 m. Jako obudowę dodatkową stosowano kotwy linowo-cementowe o długości 7 m, drewniane stojaki i stosy podporowe oraz stojaki hydrauliczne typu Hydrotech.

Dla robót eksploatacyjnych pola RU-XVII/2 opracowane były: projekt techniczny eksploatacji oraz szczegółowy projekt eksploatacji, zatwierdzone przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego. Rozcinka calizny prowadzona była w pierwszej warstwie, wyrobiskami o szerokości około 7 m przy stropie i wysokości do 5 m. Zasadnicze wymiary filarów w osiach pasów i komór wynosiły 15×30 m. W polu wyznaczona została krocząca strefa szczególnego zagrożenia tąpaniami, obejmująca wyrobiska pomiędzy zrobami pola RU-XVII/1 a chodnikiem T-236c, od wyciętego na całej długości drugiego pasa przycaliznowego, do pc.1a/T-236 (włącznie). W strefie tej jednocześnie mogło przebywać maksymalnie 12 osób. W polu RU-XVII/2 dla robót rozcinkowych obowiązywały rygory uwzględniające stosowanie dodatkowych metod aktywnej profilaktyki tąpaniowej. Obowiązywał rygor grupowego strzelania wszystkich dostępnych przodków. Strzelania grupowe (przy uruchomieniu frontu i po każdym uzyskaniu 30 m postępu frontu) łączono ze strzelaniem w przynajmniej pięciu przodkach dodatkowych otworów odprężających o długości co najmniej 10 m. Z uwagi na występujące uskoki wygasające, na bieżąco z postępem komór strzelano dodatkowe otwory odprężające w spągu, na długości ostatniego zabioru. Grupowe strzelanie przodków prowadzono z częstotliwością maksymalnie jeden raz na tydzień, na ostatniej zmianie roboczej tygodnia. Minimalny czas wyczekiwania po grupowym strzelaniu wynosił 12 godzin w granicach pola RU-XVII/1 i RU-XVII/2 oraz w promieniu 150 m od miejsc wykonanego strzelania. Po innych robotach strzałowych obowiązywał dwugodzinny czas wyczekiwania w strefie szczególnego zagrożenia tąpaniami oraz poza strefą, w promieniu 150 m od miejsc wykonanych strzelań. Utrzymywano odległość między linią rozcinki calizny a linią likwidacji od 70 m do 200 m.

Roboty eksploatacyjne w polu RU-XII/2 prowadzone były pomiędzy zrobami pola RU-XII/1, a wiązką chodników T,W-333 na głębokości 1035 m ppt, w kierunku północno-zachodnim, po rozciągłości złoża do upadowych U-5÷U-10 systemem komorowo-filarowym RG-6 z likwidacją dolnej warstwy podsadzką suchą. W rejonie pola miąższość złoża jest zróżnicowana i waha od 3,0 do 9,5 m. Warstwy złożowe rozciągają się na linii NW-SE i zapadają monoklinalnie ku NE pod kątem 2-3°. W polu RU-XII/2 występują uskoki normalne o biegu NW-SE, NE-SW o zrzutach od 0,2 do 3,5 m na NE, SW lub NW. W stropie wyrobisk występują spękania pionowe i nachylone, wtórnie wypełnionych kalcytem, gipsem, anhydrytem lub substancją ilastą. Spękania występują w dwóch głównych kierunkach NW-SE (max.305°) oraz NE-SW (max.30°).

Pole RU-XII/2 usytuowane jest w rejonie XII kopalni „Rudna”, który zostało zaliczone do II stopnia zagrożenia tąpaniami. Średnia wytrzymałość na ściskanie wynosi: dla skał stropowych około 109,9 MPa, furty złożowej 57,9 MPa, skał spągowych około 25,3 MPa. Wyrobiska pola zabezpieczano obudową kotwową wklejaną na całej długości o długości żerdzi minimum 2,6 m dla wyrobisk o wysokości powyżej 7,0 m oraz długości żerdzi minimum 1,8 m dla wyrobisk o wysokości do 7,0 m, w siatce kotwienia 1,5 × 1,5 m. Jako obudowę dodatkową stosowano kotwy linowo-cementowe o długości 7 m, drewniane stojaki i stosy podporowe oraz stojaki hydrauliczne typu Hydrotech. Dla robót eksploatacyjnych pola RU-XII/2 opracowane były projekt techniczny eksploatacji oraz szczegółowy projekt eksploatacji, zatwierdzone przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego. Rozcinka calizny prowadzona była w pierwszej warstwie wyrobiskami o szerokości około 7 m przy stropie i wysokości do 5 m. Zasadnicze wymiary filarów w osiach pasów i komór wynosiły 15×30 m. W polu wyznaczona została strefa szczególnego zagrożenia tąpaniami, obejmująca caliznę i filary pomiędzy p-ką19/U-9, chodnikiem W-333a i p-ką38/U-10, od drugiego wyciętego pasa przycaliznowego do upadowej U-9 włącznie. W strefie tej jednocześnie mogło przebywać do 15 osób. W polu obowiązywał rygor grupowego strzelania co najmniej 4 przodków. Po wszystkich robotach strzałowych wykonanych w polu RU-XII/1 i RU-XII/2 obowiązywał dwugodzinny czas wyczekiwania w strefie szczególnego zagrożenia tąpaniami oraz w promieniu 150 m od miejsc wykonanego strzelania.

W dniu 29.01.2019 r. o godz. 13⁵³ w polu RU-XVII/2 oddziału G-2 wystąpił wstrząs górotworu o energii 3,1×10⁸J, którego ognisko zlokalizowane zostało w rejonie projektowanego skrzyżowania wyrobiska K-29 i P-37, na wybiegu pola RU-XVII/2.

W wyniku oddziaływania skutków wstrząsu wypadkom uległo dwudziestu sześciu pracowników. Przyczyną wypadków było dynamiczne oddziaływanie skutków wstrząsu na poszkodowanych przebywających w wyrobiskach pola eksploatacyjnego RU-XVII/2, RU-XII/2 oraz w upadowych U-5 ÷U-10.

Akcja ratownicza polegała na penetracji rejonu objętego skutkami wstrząsu; ręcznym przebieraniu urobku przez zastępy ratownicze w celu uwolnienia ośmiu pracowników uwięzionych przez gruzowisko skalne. Uwolnienie ostatniego pracownika wymagało mechanicznego oraz ręcznego przebrania ok. 60 mb gruzowiska w chodniku T-343, w kierunku przecinki nr 3. Pozostali pracownicy samodzielnie, lub przy pomocy współpracowników i ratowników górniczych wycofali się z rejonu zagrożenia. Akcja ratownicza prowadzona była przez około 25 godzin.

W dniu 31.01.2019 r. na zm. I WSP Dyrektor OUG we Wrocławiu przeprowadził komisyjne oględziny wyrobisk oddziału G-1, G-2 oraz G-9, w dostępnych wyrobiskach stwierdzając:

• obsypania wraz z urobieniami ociosów na głębokość do 1,0 m oraz lokalne wypiętrzenie spągu w rejonie upadowych U-5 ÷U-10 od chodnika W-343 do wysokości przecinki 13, upadowch U‑5b÷U-5c oraz przecinki 24 upadowych U-9÷U-10,
• obsypania wraz z urobieniami ociosów na głębokość do 1,0 m oraz lokalne wypiętrzenie spągu od komory K-11 do wiązki chodników W-336÷T-336a, w zakresie od pasa przycaliznowego do czół przodków,
• obsypania ociosów w zakresie komór od K-9 do wiązki chodników W-336÷T-336a pomiędzy pierwszym a drugim pasem przycaliznowym,
• opad warstw stropu na wysokość do 1,0 m w rejonie skrzyżowania P-22/W-333 i pasa P‑20/W‑333.

Ponadto, w wyrobiskach oddziałów G-1, G-2 i G-9 odnotowano objęte skutkami wstrząsu:

• pozostawione samojezdne maszyny górnicze: dwóch ładowarek łyżkowych ŁK-3 typ LKP-0903; dwóch ŁK 4 typ LKP 1601B oraz dwóch LH517L; trzech wozów odstawczych WOS typ CB4P-24K; pięciu kotwiarek SWKf typ Roof Master 1.8 oraz jednej SWKf typ Roof Master 1.7; dwóch pojazdów SWTS typ SWT-Team 10 oraz jednego SWTM SWT TEAM 14; SG typ WIG 2,0; dwóch wozów wiercących SWW Face Master 1.7; ŁK-1 typ LKP-0403; dwóch wozów do obrywki SWB typ 2N/Z oraz SWS-4C i SWS-E;
• przenośnik taśmowy nr kopalniany U-7/L-1 typu Legmet B-1200, zabudowany w upadowej U‑7 oraz oddziałowych punktów wysypu urobku zlokalizowanych w rejonie skrzyżowań upadowej U-7 z chodnikami T-336a i T-343;
• kopalniane rozdzielnie elektryczne: r.D.1.1.8 nr zakładowym 70, zabudowana we wnęce komory K-5 z pasa P-1, na przedłużeniu przecinki 13 wiązki upadowych U-5c÷U-6b; RD-2.3 zabudowana w przecince 19, pomiędzy upadowymi U-5 i U-6 oraz stacje transformatorowe INS nr-y zakładowe: 66 - zabudowana we wnęce P-22 z chodnika T-333, 90 – zabudowana w upadowej U-10 pomiędzy K-30 i przecinką 32, ST-52 - zabudowana w wyrobisku pomiędzy chodnikami W 243 i T-243.

Na podstawie oceny skutków wstrząsu, zjawisko zakwalifikowano jako tąpnięcie.

Przyczyną tąpnięcia był samoistny wstrząs górotworu o energii 3,1×10⁸J.

Po przeprowadzonych oględzinach, Dyrektor OUG we Wrocławiu wydał decyzję, którą wstrzymał ruch zakładu górniczego KGHM Polska Miedź S.A. Oddział Zakłady Górnicze „Rudna” w Polkowicach, w części:

I. Wyrobisk objętych skutkami wstrząsu w filarze upadowych łączących rejon szybów RG i szybu R‑VII, tj. upadowych U-5 ÷U-10, od chodnika W-343 do wysokości przecinki 13, upadowych
U-5b÷U-5c oraz przecinki 24 upadowych U-9÷U-10 rejonu GG-1, do czasu:

• przeprowadzenia przez kopalniane zespoły ds. zwalczania zagrożeń, w składzie poszerzonym o specjalistów nieujętych w powołanych składach zespołów, analizy możliwości bezpiecznego usuwania skutków wstrząsu w rejonie upadowych w/w wyrobisk i zaopiniowania zaproponowanego harmonogramu, etapizacji i sposobu postępowania podczas usuwania skutków wstrząsu;
• usunięcia skutków wstrząsu, w tym odbudowania zniszczonej infrastruktury oraz uwolnienia i wyprowadzenia maszyn pozostawionych w wyrobiskach, na zasadach ustalonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego, w oparciu o przeprowadzone analizy, z uwzględnieniem wykonania kontroli kolejnych odcinków udrażnianych wyrobisk i ich obudowy oraz doprowadzenia stanu wyrobisk do zgodności z wymogami przepisów.

1. Prowadzenia rozcinki złoża w polu eksploatacyjnym RU-XII/2 oddziału G-1 oraz prowadzenia robót górniczych w polu RU-XII/1 oddziału G-1, do czasu:

• usunięcia skutków wstrząsu oraz wyprowadzenia maszyn pozostawionych w wyrobiskach na zasadach ustalonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego, w oparciu o przeprowadzone analizy z uwzględnieniem wykonania kontroli kolejnych odcinków udrażnianych wyrobisk w rejonie pól RU-XII/2 i RU-XII/1 i ich obudowy oraz doprowadzenia ich do zgodności z ustaleniami projektów technicznych;
• dokonania przez kopalniany zespół ds. rozpoznawania i zwalczania tąpań i zawałów analizy szczegółowych projektów eksploatacji w polach eksploatacyjnych RU-XII/2 i RU‑XII/1 oddziału G-1, w kontekście dostosowania profilaktyki tąpaniowej oraz obowiązujących zasad i rygorów prowadzenia robót do panujących warunków górniczo-geologicznych.

2. Drążenia wiązki wyrobisk K-15 do K-18 z wyrobiska P-1 oddziału G-2, od wiązki upadowych U-5c:U-6b w kierunku pola eksploatacyjnego RU-XI/1, do czasu usunięcia skutków wstrząsu na drogach komunikacyjnych do w/w wyrobisk, na zasadach określonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego oraz przeprowadzenia kontroli stanu wiązki wyrobisk K-15 do K-18 i ich obudowy.

3. Pól eksploatacyjnych RU-XVII/2 i RU-XVII/1 oddziału G-2 do czasu uzyskania dostępu do wyrobisk eksploatacyjnych w/w pól i przeprowadzenia oględzin skutków wstrząsu przez Dyrektora Okręgowego Urzędu Górniczego we Wrocławiu.

II. Ruch samojezdnych maszyn górniczych: dwóch ładowarek łyżkowych ŁK-3 typ LKP-0903; dwóch ŁK 4 typ LKP 1601B oraz dwóch LH517L; trzech wozów odstawczych WOS typ
CB4P-24K; pięciu kotwiarek SWKf typ Roof Master 1.8 oraz jednej SWKf typ Roof Master 1.7; dwóch pojazdów SWTS typ SWT-Team 10 oraz jednego SWTM SWT TEAM 14; SG typ WIG 2,0; dwóch wozów wiercących SWW Face Master 1.7; ŁK-1 typ LKP-0403; dwóch wozów do obrywki SWB  typ 2N/Z oraz SWS-4C i SWS-E, do czasu sprawdzenia ich stanu technicznego, usunięcia uszkodzeń i doprowadzenia do stanu zgodnego z dokumentacją techniczno-ruchową oraz uzyskania zezwolenia kierownika ruchu zakładu górniczego na ponowne oddanie do ruchu.

III. Ruch przenośnika taśmowego nr kopalniany U-7/L-1 typu Legmet B-1200, zabudowanego w upadowej U-7 oraz oddziałowych punktów wysypu urobku, zlokalizowanych w rejonie skrzyżowań upadowej U-7 z chodnikiem T-336a i T-343 do czasu usunięcia ich uszkodzeń i doprowadzenia do stanu zgodnego z dokumentacją techniczno-ruchową oraz uzyskania zezwolenia kierownika ruchu zakładu górniczego na ponowne oddanie do ruchu.

IV. Ruch kopalnianych rozdzielni elektrycznych:

• RD.1.1.8 o nr zakładowym 70, zabudowanej we wnęce komory K-5 z pasa P-1 na przedłużeniu przecinki 13 wiązki upadowych U-5c÷U-6b,
• RD-2.3 zabudowanej w przecince 19 pomiędzy upadowymi U-5 i U-6,

oraz stacji transformatorowych INS nr-y zakładowe: 66 - zabudowanej we wnęce P-22 z chodnika T-333, 90 – zabudowanej w upadowej U-10 pomiędzy K-30 i przecinką 32, ST-52 - zabudowanej w wyrobisku pomiędzy chodnikami W-243 i T-243, do czasu usunięcia ich uszkodzeń i doprowadzenia do stanu technicznego zgodnego z dokumentacją techniczno-ruchową oraz uzyskania zezwolenia kierownika ruchu na oddanie do ruchu.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG we Wrocławiu.