29 08 2019

Wyższy Urząd Górniczy

          Departament

Warunków Pracy i Szkolenia                                                            

 Katowice, dnia 3 grudnia 2019 r.

INFORMACJA Nr 55/2019/EW

o wypadku zbiorowym (jeden wypadek ciężki i osiem wypadków powodujących czasową niezdolność do pracy) i odprężeniu spowodowanymi wstrząsem górotworu o energii 3,6 x 10⁷J, który miał miejsce w dniu 29 sierpnia 2019 r., w polu eksploatacyjnym RU-XI/1 oddziału G-2 w KGHM POLSKA MIEDŹ SA O/ZG „Rudna” w Polkowicach.

W dniu 29 sierpnia 2019 r. o godzinie 2⁵⁰, w polu eksploatacyjnym RU-XI/1, wystąpił samoistny wstrząs górotworu o energii 3,6 x 10⁷J, którego ognisko zlokalizowano w komorze K-16 z pasa P-23. Pole RU–XI/1 zlokalizowane jest w centralnej części obszaru górniczego Rudna, na głębokości 1020 m. Od NE ograniczone jest zrobami pola RU-XVII/1 i RUXVII/2, od SE ograniczone jest wiązką upadowych Up. 5b-10, od SW chodnikiem T-233b, zaś od NW zrobami pola G-3/2 i RU-XII/1. W polu stosowany był system eksploatacji komorowo-filarowy z ugięciem stropu dla rejonów o szczególnie trudnych warunkach geologiczno-górniczych „R-UO/H”.

W rejonie pola RU-XI/1 złoże, o miąższości od 3,3 m do 7,0 m zbudowane jest z jasnoszarych piaskowców czerwonego spągowca i dolnocechsztyńskich łupków miedzionośnych i dolomitów. Złoże posiada rozciągłość NW-SE i zapada pod kątem około 2-4° w kierunku NE. Stropy wyrobisk górniczych prowadzone były po stropie łupka, dolomitu ilastego lub dolomitu smugowanego. Powyżej dolomitu smugowanego występuje dolomit wapnisty, którego miąższość wynosi do 0,6 m. Całkowita miąższość serii węglanowo-łupkowej w polu waha się od 52 m do 60 m. Spąg wyrobisk stanowią jasnoszare piaskowce czerwonego spągowca. Poniżej szarych piaskowców, występują czerwone piaskowce o miąższości około 300 m. W obrębie pola stwierdzano występowanie uskoków o dominującym biegu NW-SE i zrzutach od 0,2 do 3,9 m. Są to uskoki normalne o stromych płaszczyznach. W obrębie warstw dolomitowych występują różnie zorientowane spękania pionowe i nachylone wypełnione anhydrytem, gipsem, kalcytem lub substancją ilastą. Dominują dwa główne kierunki spękań: NE-SE (315°) oraz NW-SW (35°).

Pole RU-XI/1 usytuowane jest w rejonie XI kopalni O/ZG ,,Rudna”, zaliczonym do drugiego stopnia zagrożenia tąpaniami oraz do pierwszego stopnia zagrożenia wodnego. Ze względu na zagrożenie tąpaniami skały stropu zaliczono do klasy drugiej, a spągu do klasy trzeciej. Średnia wytrzymałość na ściskanie wynosi: dla skał stropowych około 124,6 MPa, furty złożowej 90,3 MPa, a dla skał spągowych około 28,5 MPa. Wyrobiska pola zabezpieczone były obudową kotwową wklejaną na całej długości, o długości żerdzi 1,8 m w siatce kotwienia 1,5 m x 1,5 m, wg ustaleń Projektu technicznego obudowy kotwowej dla pola RU-XI/1. Jako obudowę dodatkową stosowano drewniane stojaki i stosy podporowe, stojaki hydrauliczne typu Hydrotech oraz kotwy linowo-spoiwowe o długość 7 m. Dla robót eksploatacyjnych pola RU-XI/1 opracowane były, zatwierdzone przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego, projekty: techniczny eksploatacji oraz szczegółowy projekt eksploatacji. Rozcinka calizny prowadzona była wyrobiskami o szerokości około 7 m przy stropie i wysokości do 5 m. Zasadnicze wymiary filarów w osiach komór i pasów wynosiły 15 m x 30 m, z otwarciem przestrzeni roboczej od 100 do 210 m.

W polu RU-XI/1 wyznaczona została strefa szczególnego zagrożenia tąpaniami, obejmująca wyrobiska i caliznę od zrobów własnych do granicy pola (P-28), na odcinku od zrobów pola RU-XVII/1, RU-XVII/2 do komory K-26 włącznie. W strefie tej jednocześnie mogło przebywać do 10 osób. W polu obowiązywał rygor grupowego strzelania co najmniej 2 przodków oraz ustalone zostały czasy wyczekiwania po robotach strzałowych.

Dnia 29 sierpnia 2019 r. o godzinie 2⁵⁰, w polu eksploatacyjnym RU-XI/1 oddziału G-2 KGHM POLSKA MIEDŹ SA O/ZG „Rudna”, wystąpił samoistny wstrząs górotworu o energii 3,6 x 10⁷ J, którego ognisko zlokalizowano w komorze K-16 z pasa P-23. W strefie zagrożenia znajdowało się 12 pracowników. W wyniku dynamicznego oddziaływania skutków wstrząsu wypadkom uległo dziewięciu pracowników przebywających w wyrobiskach pola RU-XI/1(jeden wypadek ciężki i osiem wypadków powodujących czasową niezdolność do pracy). Uruchomiono akcję ratowniczą i wezwano pogotowie ratownicze z JRGH Sobin. Akcja ratownicza polegała na penetracji rejonu objętego skutkami wstrząsu, a następnie ręcznym przebieraniu urobku przez zastępy ratownicze w celu uwolnienia i wytransportowania uwięzionego w kabinie maszyny SWB pracownika pod szyb i na powierzchnię. Pozostali pracownicy samodzielnie lub przy pomocy współpracowników wycofali się z rejonu zagrożenia.

Po przeprowadzeniu oględzin wyrobisk w polu RU-XI/1 dniu 29.08.2019 r. na zm. I, stwierdzono skutki wstrząsu w postaci:

• obsypania wraz z urobieniami ociosów na głębokość do 0,7 m w komorach od K-6 do K-8 od pasa przycaliznowego do czół przodków, w komorach od K-16 do K-17 od pasa P-21 do P-23a, w pasach od P-21 do P-23 w zakresie od komory K-16 do czół przodków,
• lokalnego wypiętrzenia spągu do 0,4 m w pasie P-21a od K-17 do K-18, w pasie P-20 od K-7 do K-9 oraz w komorze K-6 od pasa P-20 do czoła przodka,
• obsypania grawitacyjne ociosów w pasie P-19 od K-7 do K-11, w pasie P-20 od K-7 do K-17, w komorach od K-9 do K-16 w zakresie od pasa P-20 do czół przodków oraz w pasach od P-20a do P-23 w zakresie od komory K-18 do czół przodków.

Ponadto w wyrobiskach pola eksploatacyjnego RU-XI/1 stwierdzono sześć pozostawionych samojezdnych maszyn górniczych. W stropie komory K-17 z pasa P-29a stwierdzono załadowane materiałem wybuchowym otwory strzałowe.

Na podstawie oceny skutków wstrząsu, zjawisko zakwalifikowano jako odprężenie.

Przyczyną odprężenia był samoistny wstrząs górotworu o energii 3,6x10⁷ J. Prawdopodobną przyczyną wstrząsu było uaktywnienie strefy uskoków, w wyniku czego mogło dojść do poślizgu na płaszczyznach uskokowych i dynamicznego przemieszczenia stropu nad przestrzenią wybraną, co doprowadziło do urobienia filarów w sąsiedztwie rozcinanej calizny złoża.

Przyczyną wypadku było dynamiczne oddziaływanie skutków wstrząsu na poszkodowanych.

Po przeprowadzonych oględzinach, w związku z zaistniałym zdarzeniem, Dyrektor OUG we Wrocławiu wydał decyzję, którą wstrzymał ruch zakładu górniczego KGHM Polska Miedź S.A. Oddział Zakłady Górnicze „Rudna” w Polkowicach, w części:

I. Prowadzenia rozcinki w polu RU-XI/1 oddziału G-2 do czasu:

1. Usunięcia zagrożenia od załadowanych środkami strzałowymi otworów strzałowych w stropie komory K-17 z pasa P-29a w sposób ustalony przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego.
2. Przeprowadzenia kontroli stanu wyrobisk w rejonie pola i ich obudowy oraz doprowadzenia ich do stanu zgodności z ustaleniami projektu technicznego, usunięcia skutków odprężenia oraz wyprowadzenia maszyn pozostawionych w wyrobiskach na zasadach ustalonych przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego.
3. Dokonania przez Kopalniany Zespół ds. Rozpoznawania i Zwalczania Tąpań i Zawałów analizy szczegółowego projektu eksploatacji w polu RU-XI/1 oddziału G‑2, ze szczególnym uwzględnieniem dostosowania profilaktyki tąpaniowej oraz obowiązujących zasad i rygorów prowadzenia robót do zaistniałych warunków geologiczno-górniczych
   z uwzględnieniem zaistniałego wstrząsu i jego skutków.
4. Ustalenia dalszego sposobu prowadzenia eksploatacji w polu RU-XI/1 oddziału G-2 z uwzględnieniem wyników dokonanej analizy oraz zaleceń wyrażonych w opinii Zespołu KGHM „Polska Miedź” S.A. ds. Rozpoznawania i Zwalczania Tąpań i Zawałów dla przedłożonego do zaopiniowania szczegółowego projektu eksploatacji.

II. Ruchu wytransportowanego z rejonu pola samojezdnego wozu do obrywki mechanicznej SWB o numerze zakładowym 096, do czasu sprawdzenia jego stanu technicznego, usunięcia uszkodzeń i doprowadzenia do stanu zgodnego z dokumentacją techniczno-ruchową oraz uzyskania zezwolenia Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego na ponowne oddanie do ruchu.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG we Wrocławiu.