godło Polski
PL EN
Strona główna/BHP w górnictwie/Statystyki/Opisy wypadków/Opisy wypadków w 2016/Wypadki śmiertelne w 2016/29 11 2016

29 11 2016

Wyższy Urząd Górniczy

Departament Górnictwa

Otworowego i Wiertnictwa                                                               

Katowice, dnia 8 grudnia 2016 r.

 

INFORMACJA Nr 18/2016 śm./EW

o wypadku zbiorowym (osiem wypadków śmiertelnych i dwadzieścia jeden wypadków lekkich) i tąpnięciu w KGHM Polska Miedź S.A. Oddział Zakłady Górnicze „Rudna” w Polkowicach w dniu 29 listopada 2016 r. ok. godz. 2109

Tąpnięcie, spowodowane wstrząsem górotworu o energii 1,0 x 108J i wypadek zbiorowy, miały miejsce w polach eksploatacyjnych XXI/2 i XXI/1 oddziału G-23 oraz w wyrobiskach komór maszyn ciężkich KMC oddziału C-23 w rejonie Rudna Północna, na głębokości ok. 1130 m.

Pola eksploatacyjne XXI/2 i XXI/1 jak i wyrobiska KMC C-23 zaliczono do drugiego stopnia zagrożenia tąpaniami. Skały stropu i spągu zaliczono do klasy drugiej. Średnia wytrzymałość na ściskanie wynosi: dla skał stropowych około 129 MPa, furty złożowej 61,1 MPa, skał spągowych około 30,1 MPa.

Eksploatacja złoża w polu XXI/2 prowadzona była frontem o długości około 360 m, od filara ochronnego dla zapory i zbiornika „Żelazny Most” w kierunku NW do wiązki upadowych N-1÷N-3. W polu stosowano systemem komorowo-filarowy z upodatnieniem złoża i dodatkową ochroną stropu (R-UO), w złożu o miąższości do 7 m, oraz komorowo-filarowy z likwidacją dolnej warstwy podsadzką suchą (RG-6), w złożu o miąższości powyżej 7 m. Miąższość złoża bilansowego wynosiła od około 2,5 do 10,5 m. W stropie wyrobisk występuje czarny, zwięzły dolomit ilasty, charakteryzujący się przełamem muszlowym o miąższości od 0,2 do 0,4 m. Nad nim zalega ciemnoszary dolomit smugowany o miąższości do 1,8 m. Powyżej zalega dolomit wapnisty o wyraźnej podzielności na płyty o miąższości od 0,1 do 0,6 m. Są to dolomity skrytokrystaliczne, zwięzłe, masywne. Całkowita miąższość serii węglanowej waha się od 35 do 55 m. Spąg wyrobisk stanowią piaskowce kwarcowe białego spągowca o spoiwie ilastym i miąższości od 10 do 18 m. Poniżej występują piaskowce kwarcowe czerwonego spągowca o miąższości około 300 m. Złoże rud miedzi w tym rejonie posiada rozciągłość NW-SE i zapada pod kątem 2-4⁰ w kierunku NE. Pole XXI/2 charakteryzuje się bardzo słabym zaangażowaniem tektonicznym. W wyrobiskach konturujących pole XXI/2 stwierdzono nieliczne uskoki tektoniczne o biegu NW-SE o zrzutach nie przekraczających 2,0 m. Wyrobiska pola zabezpieczane były obudową kotwową wklejaną o długości żerdzi 1,8 m w złożu o miąższości do 7 m, w siatce kotwienia 1,5 x 1,5 m, oraz obudową kotwową wklejaną o długości żerdzi 2,6 m w złożu o miąższości powyżej 7 m, w siatce kotwienia 1,5 x 1,5 m. Jako obudowę dodatkową stosowano kotwy linowo-cementowe, drewniane stojaki i stosy podporowe, stojaki hydrauliczne lub typu Hydrotech. Rozcinka calizny prowadzona była w pierwszej warstwie, wyrobiskami o szerokości około 7 m przy stropie i wysokości do 5 m. Zasadnicze wymiary filarów w osiach pasów i komór wynosiły 15 x 28 m. W polu XXI/2 wyznaczono strefę szczególnego zagrożenia tąpaniami, która obejmowała wyrobiska i filary zawarte między zrobami pola XXI/1 i komorą K-101 włącznie, od pasa P-76 do wysokości pasa   P-88, w której jednocześnie mogło przebywać maksymalnie 6 osób. Po robotach strzałowych obowiązywał 1,5 godzinny czas wyczekiwania w strefie szczególnego zagrożenia tąpaniami oraz 1 godzinny w pozostałej części pól oraz w odległości do 150 m od miejsca wykonywanego strzelania. Roboty likwidacyjne prowadzono wzdłuż całego frontu, w odległości min 50 m od granicy filara ochronnego OUOW i KP „Żelazny Most”, z otwarciem przestrzeni roboczej, minimum 70 m.

Pole XXI/1 zlokalizowane jest na głębokości ok. 1140 m między zrobami pola G-4/8 i północno-wschodnią granicą przyległego pola eksploatacyjnego XXI/2. Eksploatacja złoża rud miedzi prowadzona była w polu XXI/1 frontem o długości około 420 m, od filara ochronnego dla zapory i zbiornika „Żelazny Most” w kierunku NW do wiązki upadowych N-1÷N-3. W polu stosowano systemem komorowo-filarowy z upodatnieniem złoża i dodatkową ochroną stropu (R‑UO), dla złoża o miąższości do 7 m. Miąższość złoża bilansowego w rejonie pola XXI/1 zmienia się od 0,6 do 5,5 m. W rejonie przodków prowadzonej rozcinki miąższość złoża wahała się od 2,2 m do 4,3 m. Wyrobiska pola XXI/1 zabezpieczane były obudową kotwową wklejaną o długości żerdzi 1,8 m w złożu o miąższości do 7 m, w siatce kotwienia 1,5 x 1,5 m. Jako obudowę dodatkową stosowano kotwy linowo-cementowe, drewniane stojaki i stosy podporowe oraz stojaki hydrauliczne typu Hydrotech. Rozcinka calizny prowadzona była w pierwszej warstwie, wyrobiskami o szerokości około 7 m przy stropie i wysokości zgodnej  z określoną furtą eksploatacyjną. Zasadnicze wymiary filarów w osiach pasów i komór wynosiły 14 x14 m. W polu wyznaczono strefę szczególnego zagrożenia tąpaniami, która obejmowała swym zasięgiem część złoża zawartą między zrobami własnymi, zrobami pola G-4/8 i komorą K-14 włącznie od wyciętego pasa przycaliznowego do pasa P-24 włącznie. W strefie tej jednocześnie mogło przebywać maksymalnie 6 osób. Po robotach strzałowych obowiązywał 1,5 godzinny czas wyczekiwania w strefie szczególnego zagrożenia tąpaniami oraz 1 godzinny w pozostałej części pól oraz w odległości do 150 m od miejsca wykonywanego strzelania. Okresowo, z częstotliwością nie mniejszą niż 1 raz na miesiąc, w polu XXI/1 wykonywano grupowe strzelanie zwiększonej ilości przodków wzdłuż całego frontu. Szczegółowa lokalizacja tych strzelań ustalana była przez kierownika ruchu zakładu górniczego, na podstawie opinii kopalnianego zespołu ds. tąpań i zawałów z zachowaniem 6 godzinnego czasu wyczekiwania w strefie roboczej pola XXI/1 i w odległości 150 m od miejsca wykonywanych strzelań. Roboty likwidacyjne prowadzono na odcinku od zrobów własnych na prawym skrzydle do komory K-29 włącznie z otwarciem przestrzeni roboczej minimum 70 m.

Dla robót eksploatacyjnych w polach XXI/2 i XXI/1 opracowane były projekty techniczne eksploatacji oraz szczegółowe projekty eksploatacji, zatwierdzone przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

Komory maszyn ciężkich (KMC) oddziału C-23 zlokalizowane były w odległości około 1400 m na północny-wschód od szybu R-VII kopalni O/ZG „Rudna” w sieci wyrobisk między upadową N-1a i K-1 a przecinkami 22 i 27 (na wysokości pola eksploatacyjnego XXI/1 oddziału G‑23) przy wiązce upadowych N-1÷N-3, stanowiących główne wyrobiska wentylacyjno-komunikacyjnych kopalni. Wyrobiska KMC C-23 wykonano w latach 1996÷1997 - między przecinkami 24 i 27 i w tej części wykorzystywane były od listopada 2006 roku. W roku 2012 przystąpiono do rozbudowy komór w zakresie miedzy przecinkami 22 i 24. W trakcie wieloletniego użytkowania komór w latach 2012÷2014 dokonano gruntownej przebudowy wyrobisk oraz modernizacji KMC C-23. Modernizację kanału remontowego w komorze K-2 zakończono w lipcu 2014 roku. Na poszczególne etapy, tych robót opracowywano szczegółowe technologie. Wyrobiska komór (strop i ociosy) zabezpieczone były obudową kotwową wklejaną o długości żerdzi min.
1,8 m. Dodatkowo lokalnie zabudowywana była obudowa podporową prostokątna. Rejon KMC C-23 obejmował między innymi miejsca parkowania samojezdnych maszyn górniczych, warsztaty remontowe wraz z kanałami remontowymi i innymi zorganizowanymi miejscami niezbędnymi dla obsługi, utrzymania i naprawy samojezdnych maszyn górniczych.

W dniu 29.11.2016 r. o godzinie 2109 w polu XXI/2 oddziału G-23, wystąpił wstrząs górotworu o energii 1,0 x108J, którego ognisko zlokalizowano przed linią prowadzonej rozcinki w rejonie projektowanego skrzyżowania komory K-114 z pasem P-82 w odległości około 1100 m od szybu R-VII kopalni O/ZG „Rudna”, po którym o godzinie 2110 nastąpił wstrząs o energii 4,0 x106J zlokalizowany na skrzyżowaniu komory K-120 z pasem P-88. W wyniku oddziaływania skutków wstrząsu wypadkom ulegli pracownicy przebywający w wyrobiskach eksploatacyjnych pola XXI/2, XXI/1 oddziału G-23 i w komorze maszyn ciężkich oddziału C-23, odległej od epicentrum wstrząsu o około 1400 m. W wyniku oddziaływania skutków wstrząsu wypadkom śmiertelnym uległo czterech pracowników przebywających w komorach KMC C-23, trzech pracowników na skrzyżowaniu komory K-8/P-2 przy KMC C-23 w rejonie pola XXI/1 oraz jeden na wysypie urobku zlokalizowanym w pasie P-46/K-103 pola eksploatacyjnego XXI/1. Przyczyną wypadków było dynamiczne oddziaływanie wstrząsów na poszkodowanych.

Po wstrząsach dwudziestu pracowników z lekkimi obrażeniami samodzielnie wycofało się z zagrożonego rejonu. Akcję ratowniczą prowadzono przez ok. 24 godziny z udziałem 29 zastępów ratowniczych własnych i z Jednostki Ratownictwa Górniczo Hutniczego z Sobina przy współudziale czterech lekarzy ratowników. Akcja polegała na penetrowaniu wyrobisk przez zastępy ratownicze w celu zlokalizowania pozostałych poszkodowanych oraz ręcznym przebieraniu urobku w celu ich uwolnienia. Akcję ratowniczą zakończono o godzinie 2120 dnia 30.11.2016 r. Stwierdzono zgon ośmiu z poszukiwanych pracowników.

W dniu 01.12.2016 r. OUG we Wrocławiu przeprowadził oględziny wyrobisk w rejonie XXI kopalni, tj. w KMC C-23 i wyrobiskach komunikacyjnych do pól eksploatacyjnych oddziału G-23 oraz w polach XXI/1 i XXI/2, w dostępnych wyrobiskach stwierdzając rozległe skutki:

  1. W rejonie KMC C-23:
  • dynamiczne urobienia ociosów na głębokość od 1,5 do 2,5m, w komorze remontowej K-2- od pasa P-1 do P-4, w pasie P-4 od komory K-1 do K-3 oraz w pasie P-2 i P-3 od komory K-2 do K-4;
  • urobienia ociosów na głębokość od 1,5m, w komorach K-3÷K-4 - od pasa P-1 do P-4, w pasie P-1 - od komory K-1 do K-4 oraz w komorze K-1 - od pasa P-1 do P-2;
  • opad warstw stropu na wysokość od 2,0 do 3,0m na skrzyżowaniu komory K-8 z pasem P-2;
  • obsypanie lewego ociosu wraz z wypiętrzeniem spągu w komorze K-73 od komory K-4 do P-41;
  • obsypania ociosów w pasie P-3a od komory K-6 do K-8 oraz w komorze K-8 od pasa P-3a do P-5.
  1. W rejonie pola XXI/1:
  • obsypania ociosów w pasach P-30÷P-34 - od czół przodków do komory K-106, w komorze K‑106 między pasami P-28÷P-34, w komorach K-105÷K-101 między pasami P-28÷P-32, w pasie P-30 między komorami K-99÷K-101,w pasie P-36 między komorami K-33÷K-29, w pasie P-37 między komorami K-33÷K-26, w komorach K-27÷K-29 - od czół przodków do pasa P-37, w komorze K-29 między pasami P-37÷P-39, w komorach K-26, K-25, K-21, K-18 między pasami P37 i P-38, rejon komór i pasów między K-14÷K-10 - od czół przodków do pasa P-38;
  • urobienia ociosów w komorze K-107 między pasami P-34÷P-50, pasy P40÷P-48 -od czół przodków do komory K-105, w pasie P-46 między komorami K105÷K-99, w komorze K-105 między pasami P-46÷P-50 oraz P-30÷P-36, w pasach P-32÷P-31- od czół przodków do komory K-99, w pasach P-33÷P-35między K-31÷K-33, w komorze K-33 między czołem przodka a pasem P-35, w komorach K-26÷K-16 - od czół przodków do pasa P-37 włącznie;
  • wypiętrzenie spągu na wysokość do 1,0m w komorze K-105 między pasami P-46÷P-50 oraz w komorze K-107 miedzy pasami P-44÷P-48;
  • opadnięcie warstw stropowych na wysokość 1,5 m w komorze K-97 między P-32÷P-34.
  1. W rejonie pola XXI/2:
  • urobienia, na głębokość do 1,0m, ociosów w komorze K-105 od pasa P-76 do P-80, w komorze K‑107 od pasa P-76 do P-84, w komorze K-109 od pasa P-78 do P-86, w pasie P-78 - od komory K‑103 do K-109, w pasach P-80÷P-84 - od komory K-107 do K-109 oraz w komorach K-110 do K‑112 - od pasa P-86 do czół przodków;
  • wypiętrzenie spągu, do 0,5 m w komorze K-107 – od pasa P-78 do P-82;
  • obsypania ociosów w komorach K-113÷K-120 – od pasa przycaliznowego P-86 do czół przodków.

Ponadto, w wyrobiskach poddanym oględzinom stwierdzono pozostawione, w tym uwięzione pod rumoszem skalnym, samojezdne maszyny górnicze: 13 SMG w rejonie KMC C-23, 7 SMG w rejonie pola XXI/2 i 3 SMG w rejonie frontu rozcinkowego pola XXI/1. Stwierdzono uszkodzenia maszyn i urządzeń zabudowanych pomiędzy polami XXI/1 i XXI/2 w rejonie wyrobiska taśmowego K-103 od pasa P-78 do wysokości P-28 włącznie oraz uszkodzenia w mostach i tamach wentylacyjnych zabudowanych przy KMC C-23.

Na podstawie oceny skutków wstrząsu, zjawisko zakwalifikowano jako tąpnięcie.

Przyczyną tąpnięcia był samoistny wstrząs górotworu o energii 1,0 x 108J oraz następujący po nim wstrząs o energii 4,0 x 106J.

Po przeprowadzonych oględzinach, w związku z zaistniałym zdarzeniem, Dyrektor OUG we Wrocławiu wydał decyzję, w której wstrzymał ruch zakładu górniczego KGHM Polska Miedź S.A. Oddział Zakłady Górnicze „Rudna” w Polkowicach, w części dotyczącej pól eksploatacyjnych XXI/2 i XXI/1 oddziału G-23 i komór maszyn ciężkich KMC oddziału C-23 do czasu przeprowadzenia oględzin skutków tąpnięcia przez Komisję, powołaną przez Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego w Katowicach zarządzeniem Nr 34 z dnia 30.11.2016 r., do zbadania przyczyn i okoliczności tąpnięcia oraz wypadku zbiorowego, zaistniałych 29 listopada 2016 r. w KGHM Polska Miedź S.A. Oddział Zakłady Górnicze „Rudna” w Polkowicach z wyłączeniem niezbędnych prac zabezpieczających rejon zdarzenia i umożliwiających przeprowadzenie oględzin przez w/w Komisję, na zasadach ustalonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego w oparciu o opinie kopalnianych zespołów właściwych ds. tąpań i przewietrzania.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG we Wrocławiu.

do góry