30.08.2010

Wyższy Urząd Górniczy
Departament Warunków Pracy

Katowice, dnia 9.09.2010 r.

I N F O R M A C J A Nr 63/2010/EW

w sprawie nagłego wypływu metanu, zaistniałego w dniu 30.08.2010 r. o godzinie 16¹² w JSW S.A. KWK „Pniówek” w Pawłowicach, w drążonej pochylni wentylacyjnej V na poziomie 1000 - oddział G-32 PRG „ROW” Sp. z o.o w Jastrzębiu-Zdroju

Do wypływu metanu doszło w czole przodka drążonej pochylni wentylacyjnej V poz. 1000, które znajdowało się w strefie Uskoku Krzyżowickiego I o zrzucie ok. 13 m, ze szczeliną uskokową o szerokości ok. 1,0 m.

Pochylnia wentylacyjna V drążona była w warunkach IV kategorii zagrożenia metanowego, zagrożenia wyrzutami metanu i skał, I stopnia zagrożenia wodnego, klasy B zagrożenia wybuchem pyłu węglowego. Do dnia 30.08.2010 r. przy użyciu MW wykonano ok. 80 m wyrobiska kamiennego w obudowie typu V32/8/4/A z rozstawem odrzwi co 0,5 m, z zastosowaniem ładowarki boczno sypiącej typu K-312 LS oraz wentylacji odrębnej przy użyciu dwóch wentylatorów typu SIGMA 900/B w układzie szeregowym, z lutniociągiem z lutni elastycznych ф800 mm, który dostarczał do przodka ok. 800 m³/min powietrza. Prognozowana metanowość bezwzględna wyrobiska wynosiła 4,08 m³/min, w związku z czym zaprojektowano prowadzenie odmetanowania górotworu. Rzeczywista metanowość bezwzględna wynosiła 1,28 m³/min, natomiast odmetanowaniem ujmowano 0,21 m³/min.

W dniu 30.08.2010 r., na zmianie A, ok. godziny 10³⁰ w przodku pochylni wentylacyjnej V zostały wykonane roboty strzałowe na zabiór 0,7 m, zgodnie z obowiązującą metryką strzałową. Po robotach strzałowych wystąpił chwilowy (ok. 20 min) wzrost stężeń metanu do maksymalnie 1,3%, zarejestrowany przez czujnik metanometrii automatycznej zabudowany w rejonie przodka. Przybyły na miejsce kierownik działu geologii i nadzoru wierceń stwierdził w czole przodka szczelinę uskoku (o szerokości ok. 1,0 m), towarzyszącą uskokowi Krzyżowickiemu I (o zrzucie 13 m), który odsłonił się w wyłomie w dolnej części wyrobiska (nachylenie płaszczyzny uskoku 65⁰). W oparciu o prowadzone przez kopalnię rozpoznanie geologiczne, w tym wiercenie wyprzedzających otworów badawczych, stwierdzono, że czoło przodka pochylni wentylacyjnej V znajduje się w odległości ok. 2m do pokładu węgla 404/4 + 405/1 o miąższości ok. 6,0 m, zaliczonego decyzją Dyrektora OUG w Tychach z dnia 4.10.2002 r. do zagrożonych wyrzutami metanu i skał.

W tym samym dniu, na zmianie B, rozpoczynającej się o godzinie 14⁰⁰, sztygar zmianowy skierował do pochylni wentylacyjnej V siedmiu pracowników, w tym 6 do przodka w celu kontynuowania cyklu produkcyjnego i 1 do obsługi przenośnika odstawy urobku. Po oberwaniu luźnych skał w czole przodka, wybraniu urobku i zabudowie odrzwi obudowy ostatecznej po stronie ociosu północnego, przystąpiono do wybierania urobku w pozostałej części wyrobiska. Ok. godziny 16⁰⁰, w trakcie wybierania urobku przy ociosie południowym, w przodku dały się słyszeć stuki i trzaski (bez oberwania się brył i mas skalnych), w związku z czym przebywający w przodku sztygar zmianowy podjął decyzję o wycofaniu z wyrobiska wszystkich pracowników, informując o powyższym dyspozytora ruchu kopalni. Załoga wycofała się samoistnie bez żadnego uszczerbku na zdrowiu.

O godzinie 16¹² czujnik metanometrii automatycznej, zabudowany w rejonie przodka pochylni, zarejestrował nagły wzrost stężeń metanu do wartości 28 %, zaś czujnik, zabudowany w pochylni, w odległości ok. 10-15 m od skrzyżowania z pochylnią wentylacyjną III - 26 % CH₄. O godzinie 17⁰⁸ pierwszy z ww. czujników zarejestrował 2 % metanu, a następnie poniżej tej wartości, a od godziny 16⁴⁸ podobne stężenia metanu zarejestrował drugi czujnik. O godzinie 0¹⁴ w dniu 31.08.2010 r. stężenie metanu w przodku pochylni wentylacyjnej V spadło do poziomu tła sprzed zdarzenia, tj. ok. 0,3 %. W związku z nagłym wypływem metanu do wyrobisk kopalni wydzieliło się ok. 3300 m³/min metanu.
Po zaistniałym niebezpiecznym zdarzeniu kierownik działu robót górniczych JSW S.A. KWK „Pniówek” wpisem w książce zatrzymanych robót zatrzymał roboty górnicze w przedmiotowej pochylni, nakazując wystawić posterunek zabezpieczający dojście do przodka oraz zagrodzić dostęp do ślepego wyrobiska.

W dniu 31.08.2010 r. na zmianie „A” dokonano oględzin miejsca zdarzenia, stwierdzając m.in. stężenie metanu w wyrobisku o wartości do maksymalnie 0,3 % oraz występowanie pryzmy kamienno-węglowej, na odcinku ok. 7,5 m, licząc od czoła przodka, prawdopodobnie przemieszczonej grawitacyjnie ze szczeliny uskokowej. W trakcie tych oględzin zabezpieczono próbki mas skalnych, z wyraźnie zaznaczonymi płaszczyznami zlustrowań, charakterystycznych dla stref uskoków.

Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego w Rybniku został poinformowany o zdarzeniu przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego JSW S.A. KWK „Pniówek” w Pawłowicach w dniu 30.08.2010 r. o godzinie 17⁰⁰.

Prawdopodobną przyczyną nagłego wypływu metanu w czole przodka pochylni wentylacyjnej V poziom 1000, było odsłonięcie szczeliny uskokowej Uskoku Krzyżowickiego I, wypełnionej węglem i bardzo słabo zwięzłą masą skalną o wyraźnie zlustrowanych płaszczyznach, w bliskim sąsiedztwie pokładu 404/4 + 405/1 (zaliczonego w tej części złoża do zagrożonych wyrzutami metanu i skał).

W związku z zaistniałym niebezpiecznym zdarzeniem Dyrektor OUG w Rybniku decyzjami z dnia 1.09.2010 r.:

1. wstrzymał ruch zakładu górniczego w części dotyczącej drążenia pochylni wentylacyjnej V poziom1000, z uwagi na współwystąpienie w przedmiotowym wyrobisku zagrożeń metanowego i wyrzutami metanu i skał na poziomie nieakceptowalnym,
2. nakazał wszelkie prace w pochylni wentylacyjnej V poziom 1000, związane z usuwaniem zagrożenia, w tym monitoringiem zagrożeń, pobieraniem prób do badań, wierceniami badawczymi oraz wybieraniem pryzmy mas kamienno-węglowych z przodka, prowadzić w oparciu o technologię, zatwierdzoną przez kierownika ruchu zakładu górniczego,
3. uzależnił wznowienie drążenia pochylni wentylacyjnej V od swojej akceptacji.

Zobowiązał przedsiębiorcę Jastrzębską Spółkę Węglową S.A. w Jastrzębiu-Zdroju do:

1. Sprawdzenia prawidłowości rozwiązań technicznych, zastosowanych w JSW S.A. KWK „Pniówek” w Pawłowicach przy projektowaniu i drążeniu pochylni wentylacyjnej V poziom 1000, w zakresie obejmującym współwystępujące zagrożenie metanowe i zagrożenie wyrzutami metanu i skał, przez jednostkę upoważnioną przez Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego do wykonywania zadań rzeczoznawcy do spraw ruchu zakładu górniczego, z uwzględnieniem:
   • wyników badań prób pobranych z pryzmy kamienno-węglowej, usypanej grawitacyjnie po nagłym wypływie metanu w czole pochylni wentylacyjnej V, w celu określenia ich składu i uziarnienia oraz parametrów wyrzutowych,
   • wyników badań własności fizykomechanicznych skał i węgla pokładu 404/4 + 405/1 w rejonie uskoku Krzyżowickiego I, odsłoniętego w przodku pochylni wentylacyjnej V,
   • warunków bezpieczeństwa dla ewentualnego dalszego drążenia pochylni wentylacyjnej V,
   • ewentualnej zmiany granicy zaliczenia pokładu 404/4 + 405/1 do zagrożonego wyrzutami metanu i skał.,
2. Przedstawienia Dyrektorowi OUG w Rybniku na piśmie wyników z wykonanych czynności sprawdzających, określonych w pkt. 1 oraz podjętych działań w terminie do dnia 30.09.2010 r.
3. Przedstawienia Dyrektorowi OUG w Rybniku na piśmie wyników z wykonanych czynności sprawdzających, określonych w pkt. 1 oraz podjętych działań w terminie do dnia 30.09.2010 r.
   

Informację opracowano na podstawie danych z OUG w Rybniku.