3 07 2018

Wyższy Urząd Górniczy                                                                         

          Departament

Warunków Pracy i Szkolenia     

 Katowice, dnia  12 lipca 2018 r.

INFORMACJA Nr 47/2018/EW

o wypadku zbiorowym (siedem wypadków lekkich) i tąpnięciu spowodowanym wstrząsem górotworu o energii 2,6 x 10⁷J, który miał miejsce w dniu 03 lipca 2018 r., w polu eksploatacyjnym RU-XXI/1 oddziału G-23 w KGHM POLSKA MIEDŹ SA Oddział Zakłady Górnicze „Rudna” w Polkowicach.

W dniu 03 lipca 2018 r. o godzinie 21³⁸, w polu eksploatacyjnym RU-XXI/1 oddziału G- 23 KGHM POLSKA MIEDŹ SA Oddział Zakłady Górnicze „Rudna” w Polkowicach wystąpił samoistny wstrząs górotworu o energii 2,6x10⁷J, którego ognisko zlokalizowano w środkowej części pola eksploatacyjnego, w okolicy skrzyżowania komory K-18 oraz pasa P-35. Wstrząs zaistniał w trakcie wykonywania robót przez pracowników trzeciej zmiany wydobywczej rozpoczętej o godzinie 18.00.

Pole RU–XXI/1 zlokalizowane jest we wschodniej części obszaru górniczego Rudna w sąsiedztwie filara ochronnego Obiektu Unieszkodliwiania Odpadów Wydobywczych „Żelazny Most” i Kwatery Południowej, na poziomie 1140 m między zrobami pola G-4/8 i chodnikiem K-101. Eksploatacja w polu prowadzona była frontem o długości około 380 m, w kierunku NW do wiązki upadowych N-1÷N-3. W polu stosowany był systemem komorowo-filarowy z upodatnieniem złoża i dodatkową ochroną stropu R-UO oraz system komorowo-filarowy z ugięciem stropu dla rejonów o szczególnie trudnych warunkach geologiczno-górniczych R-UO/H.

W rejonie pola RU-XXI/1 złoże zbudowane jest z szarych piaskowców białego spągowca i dolnocechsztyńskich łupków miedzionośnych oraz lokalnie dolomitów ilastych i smugowanych o zmiennej miąższości od 0,6 m do 6,5 m. Złoże posiada rozciągłość NW-SE i zapada pod kątem około 2-4° w kierunku NE. W miejscach, gdzie wyrobiska prowadzono po stropie łupka występuje dolomit ilasty (płonny). W przeważającej części pola wyrobiska prowadzono po niewyraźnej podzielności w dolomicie smugowanym. W stropie tych wyrobisk występuje ciemnoszary dolomit smugowany o miąższości do 1,0 m. Całkowita miąższość dolomitu smugowanego w profilu litologicznym wynosi od 2,0 m do 2,5 m. Powyżej zalega dolomit wapnisty barwy szarej do szarobeżowej o wyraźnej podzielności na płyty, skrytokrystaliczny, zwięzły, masywny, o miąższości od 0,05 m do 0,6 m. Całkowita miąższość serii węglanowej waha się od 35,0 m do około 58,0 m. Spąg wyrobisk stanowią piaskowce kwarcowe białego spągowca. Są to piaskowce o spoiwie ilastym, barwy jasnoszarej. Poniżej szarych piaskowców, których miąższość waha się od 10,0 m do 18,0 m, występują czerwono – brunatne piaskowce kwarcowe czerwonego spągowca. Całkowita miąższość tych piaskowców wynosi około 300 m. W obrębie pola stwierdzano występowanie uskoków o zrzutach nieprzekraczających 2,0 m o biegu NE-SW i NW-SE. W obrębie warstw dolomitowych występują różnie zorientowane spękania pionowe i nachylone wypełnione anhydrytem, gipsem, kalcytem lub substancją ilastą. Dominują dwa główne kierunki spękań: NW-SE (295°) oraz NE-SW (25°).

Pole RU-XXI/1 usytuowane jest w rejonie XXI kopalni Rudna, zaliczonym do drugiego stopnia zagrożenia tąpaniami oraz do pierwszego stopnia zagrożenia wodnego. Skały stropu zaliczono do klasy trzeciej, a spągu do klasy drugiej. Średnia wytrzymałość na ściskanie wynosi: dla skał stropowych około 126,1 MPa, furty złożowej 55,6 MPa, skał spągowych około 29,4 MPa. Wyrobiska pola zabezpieczone były obudową kotwową wklejaną na całej długości o długości żerdzi 1,8 m w siatce kotwienia 1,5 m x 1,5 m, wg ustaleń Projektu technicznego obudowy kotwowej dla pola RU-XXI/1. Jako obudowę dodatkową stosowano kotwy linowo-cementowe o długości 5 m, kotwy o zwiększonej długości żerdzi, drewniane stojaki i stosy podporowe oraz stojaki hydrauliczne typu Hydrotech. Dla robót eksploatacyjnych pola RU-XXI/1 opracowany był projekt techniczny eksploatacji oraz szczegółowy projekt eksploatacji, zatwierdzony przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego. Rozcinka calizny prowadzona była wyrobiskami o szerokości około 7 m przy stropie i wysokości zgodnej z określoną furtą eksploatacyjną. Zasadnicze wymiary filarów w osiach pasów i komór wynosiły 14 m x 14 m. Dla zasadniczej rozcinki frontu pola RU-XXI/1 wyznaczono strefę szczególnego zagrożenia tąpaniami z limitem jednoczesnego zatrudnienia do 15 osób. W trakcie wykonywania robót rozcinkowych w zasadniczej części frontu obowiązywał rygor grupowego strzelania minimum 10 przodków z minimalnym 6 godzinnym czasem wyczekiwania po ww. robotach strzałowych w strefie szczególnego zagrożenia tąpaniami. Okresowo, z częstotliwością nie mniejszą niż 1 raz na dwa tygodnie, stosowano rygor grupowego strzelania zwiększonej ilości przodków (minimum 12), z minimalnym 12 godzinnym czasem wyczekiwania w strefie szczególnego zagrożenia tąpaniami. Na bieżąco z postępem rozcinki wykonywane było strzelanie odprężające w spągu na długości ostatniego zabioru. Roboty likwidacyjne prowadzono w ograniczonej części frontu z założonym otwarciem przestrzeni roboczej minimum 7 0 m.

Dnia 03 lipca 2018 r. o godzinie 21³⁸, w polu eksploatacyjnym RU-XXI/1 oddziału G-23 KGHM POLSKA MIEDŹ SA Oddział Zakłady Górnicze „Rudna” w Polkowicach wystąpił samoistny wysokoenergetyczny wstrząs górotworu. W wyniku dynamicznego oddziaływania skutków wstrząsu wypadkom lekkim uległo siedmiu pracowników przebywających w wyrobiskach eksploatacyjnych pola RU-XXI/1. Pracownicy samodzielnie lub przy udziale współpracowników wydostali się z zagrożonego rejonu. Uruchomiono akcję ratowniczą. Działania zastępów ratowniczych ograniczyły się do zaopatrzenia medycznego poszkodowanych pracowników.

Po przeprowadzeniu oględzin wyrobisk w polu RU-XXI/1 dniu 04.07.2018 r. na zm. I, stwierdzono skutki wstrząsu w postaci: urobienia ociosów do 0,5 m wraz z ich obsypaniem pomiędzy komorą K-9 i K-26  od pasa przycaliznowego P-30 do czół przodków oraz pomiędzy komorą K-27 i K-33 od pasa P-29 do czół przodków; urobienia ociosów do 0,5 m wraz z ich obsypaniem w pasie P-26 i P-27 pomiędzy komorą K-33 i K-97; grawitacyjne obsypanie ociosów w pasie P-32 pomiędzy komorą K-26 i K-30 oraz pasie P-30 pomiędzy komorą K-30 i K-97; grawitacyjne obsypanie ociosów w komorach od K-9 do K-25 pomiędzy pasem P-30 i P-32; wypiętrzenie spągu na wysokość do 0,5 m w pasie P-32 pomiędzy komorą K-27 i K-29 i opadnięcie 6-ciu elementów sygnalizatora rozwarstwień stropu na skrzyżowaniu K-27/P-29 oraz 1-go elementu SRS na skrzyżowaniu K-31/P-28. Ponadto, w wyrobiskach pola eksploatacyjnego RU-XXI/1 stwierdzono pozostawione samojezdne maszyny górnicze: WO nr zakładowy 430 w pasie P-28 przy skrzyżowaniu z komorą K-104, SWW nr zakładowy 239 na skrzyżowaniu K-97 z pasem P-29, LKP nr zakładowy 431 na skrzyżowaniu K-22 z pasem P-33, LKP nr zakładowy 368 na skrzyżowaniu K-21 z pasem P-32,  SWK nr zakładowy 316 w komorze K-12 z pasem P-31, ŁK-1 nr zakładowy 331 na skrzyżowaniu K-13 z pasem P-30, SWW nr zakładowy 240 w przodku komory  K-22 z pasa P-30, SWK nr zakładowy 335 w przodku komory  K-21 z pasa P-30. Na podstawie oceny skutków wstrząsu, zjawisko zakwalifikowano jako tąpnięcie. Przyczyną tąpnięcia był samoistny wstrząs górotworu o energii 2,6 x 10⁷J. Po przeprowadzonych oględzinach, w związku z zaistniałym zdarzeniem, Dyrektor OUG we Wrocławiu wydał decyzję, którą wstrzymał ruch zakładu górniczego KGHM Polska Miedź S.A. Oddział Zakłady Górnicze „Rudna” w Polkowicach, w części dotyczącej prowadzenia robót rozcinkowych frontu eksploatacyjnego pola RU-XXI/1 oddziału G-23, do czasu:

1. Przeprowadzenia kontroli wyrobisk pola i ich obudowy oraz doprowadzenia ich stanu do zgodności z ustaleniami projektu technicznego.
2. Usunięcia skutków tąpnięcia oraz wyprowadzenia maszyn pozostawionych w polu, na zasadach ustalonych przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego.
3. Usunięcia zagrożenia od załadowanych środkami strzałowymi przodków w sposób ustalony przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego.
4. Dokonania przez Kopalniany Zespół ds. Rozpoznawania i Zwalczania Tąpań i Zawałów analizy i oceny sytuacji geologiczno-górniczej oraz profilaktyki zagrożenia tąpaniami w polu RU-XX/1 z uwzględnieniem zasięgu i charakteru skutków zaistniałego wstrząsu i jego mechanizmu oraz zaproponowania zasad i rygorów dla dalszego prowadzenia eksploatacji w tym rejonie.
5. Uzyskania opinii Zespołu KGHM ds. Zwalczania Tąpań i Zawałów dla projektu uwzględniającego wnioski z ww. analizy oraz doświadczeń z realizacji I i II etapu prowadzonej w tym polu eksploatacji, w szczególności obejmujących okoliczności i skutki zaistniałych zjawisk dynamicznych.

Ponadto, w związku z zaistniałym zdarzeniem, Dyrektor OUG we Wrocławiu wydał decyzję nakazującą dokonać niezwłocznie oceny prawidłowości zastosowanych rozwiązań dla prowadzonej eksploatacji w polu RU-XXI/1, ze szczególnym uwzględnieniem zasad, rygorów i realizowanej profilaktyki zagrożenia tąpaniami w aspekcie zaistniałego w dniu 03.07.2018 r. o godz. 21³⁸ tąpnięcia, w kontekście określenia przyczyn zdarzenia oraz dla ustalenia możliwości dalszego sposobu  i zasad bezpiecznego prowadzenia eksploatacji w tym rejonie, przez właściwego rzeczoznawcę ds. ruchu zakładu górniczego.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG we Wrocławiu.