3.12.2010

Wyższy Urząd Górniczy
Departament Warunków Pracy

Katowice, dnia 9.12.2010 r.

I N F O R M A C J A Nr 82/2010/EW

w sprawie wyłączenia ruchu wentylatora głównego i niemożności uruchomienia wentylatora rezerwowego, w stacji wentylatorów przy szybach „Wentylacyjny I” i „Wentylacyjny II”, zaistniałej w dniu 3 grudnia 2010 r. o godzinie 17¹³ w zakładzie górniczym Katowicki Holding Węglowy S. A. Kopalnia Węgla Kamiennego „Wujek” ruch „Wujek” w Katowicach.

W zakładzie górniczym KHW S. A. KWK „Wujek” ruch „Wujek” przewietrzanie wyrobisk zrealizowano prądami powietrza wytwarzanymi przez wentylatory główne zabudowane w stacji wentylatorów przy szybach „Wentylacyjny I” i „Wentylacyjny II”. Stację wentylatorów przy szybach „Wentylacyjny I” i „Wentylacyjny II” wyposażono w trzy wentylatory główne typu NEMA, o wydajności znamionowej 12000 m³/min., napędzane silnikami; 500obr/min, 940 kW, 6 kV. Kanały wentylacyjne oraz urządzenia do regulacji przepływu powietrza zbudowano w sposób umożliwiający współpracę tych wentylatorów z podsiecią wentylacyjną szybu „Wentylacyjny I” i/lub szybu „Wentylacyjny II”. Od roku 2000 przewietrzanie wyrobisk ruchu „Wujek” odbywało się przy prowadzeniu ruchu jednego wentylatora głównego, a dwa pozostawały w rezerwie.

Na podstawie umowy Nr 725/2009, zawartej w dniu 18.05.2009 r., zakład górniczy powierzył „OPA-CARBO” Sp. z o.o. w Bytomiu prowadzenie ruchu zakładu górniczego w części dotyczącej niektórych maszyn, urządzeń i instalacji elektrycznych zainstalowanych na powierzchni. Obsługę stacji wentylatorów głównych przy szybach „Wentylacyjny I” i „Wentylacyjny II” oraz rozdzielni zasilających pełnili pracownicy oddziału TE-6 „OPA-CARBO” Sp. z o.o. Zasady i organizację prac przy obsługiwanych urządzeniach wykonywanych w ramach świadczonych usług w zakładzie górniczym przez pracowników „OPA-CARBO” Sp. z o.o. określono w „Technologii i organizacji prac do umowy ……”, zatwierdzonej przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

W listopadzie 2009 r. rozpoczęto modernizację stacji wentylatorów przy szybach „Wentylacyjny I” i „Wentylacyjny II” i w związku z tymi pracami w kwietniu 2010 r. wyłączono trwale z ruchu wentylator główny nr 1.
W dniu 3 grudnia 2010 r. na zmianie „B”:

• nadzór nad ruchem urządzeń elektroenergetycznych zakładu górniczego sprawowała osoba wyższego dozoru ruchu zakładu górniczego,
• przy obsłudze urządzeń powierzonych „OPA-CARBO” Sp. z o.o. zatrudnionych było 3 elektromonterów:
  - 1 x obsługa urządzeń stacji wentylatorów przy szybach „Wentylacyjny I” i „Wentylacyjny II”,
  - 1 x obsługa Rozdzielni Głównej 6 kV,
  - 1 x elektromonter dyżurny,
  oraz osoba średniego dozoru ruchu,
• w stacji wentylatorów przy szybach „Wentylacyjny I” i „Wentylacyjny II” prowadzono ruch wentylatora głównego nr 3.

W tym dniu o godzinie 17¹³ nastąpiło wyłączenie z ruchu wentylatora głównego nr 3 w wyniku zaniku napięcia sterowniczego z zasilacza UPS APC Smart-UPS. Brak napięcia z zasilacza skutkował również niesprawnością zbiorczej sygnalizacji stanów awaryjnych i wizualizacji zadziałania zabezpieczeń. W wyniku sprawdzenia elektromonter, obsługujący urządzenia stacji wentylatorów głównych, stwierdził że zasilacz UPS APC Smart-UPS nie przekazuje napięcia na obwody wyjściowe. Obsługujący samodzielnie przystąpił do uruchomienia wentylatora rezerwowego (nr 2). Podjęta próba załączenia do ruchu wentylatora głównego nr 2, nie powiodła się z powodu występującej blokady „gotowości do rozruchu” od przekroczonej temperatury łożysk pomimo, że wentylator ten wcześniej nie był w ruchu. O zaistniałej sytuacji obsługujący powiadomił sztygara zmianowego, który przybył wraz z elektromonterem dyżurnym na teren stacji wentylatorów. W tej sytuacji sztygar zmianowy polecił elektromonterom zdiagnozowanie przyczyny wyłączenia ruchu wentylatora głównego nr 3. W międzyczasie do stacji wentylatorów głównych przybyły osoby kierownictwa i dozoru ruchu zakładu górniczego, a mianowicie: kierownik działu energomechanicznego, główny elektryk oraz nadsztygar elektryczny ds. powierzchni. Nadsztygar elektryczny, wraz z jednym z elektromonterów, przystąpił do sprawdzania przyczyn niemożności uruchomienia wentylatora nr 2 i w wyniku tych działań spowodował wykonanie obejścia obwodu kontroli temperatury łożysk, co skutkowało uzyskaniem „gotowości do rozruchu”. Wentylator główny nr 2 w stacji przy szybach „Wentylacyjny I” i „Wentylacyjny II” załączono do ruchu o godzinie 18⁴³.

W wyniku wyłączenia z ruchu wentylatora głównego, o godzinie 17³³ rozpoczęto wyprowadzanie na powierzchnię 263 osób zatrudnionych w wyrobiskach. Wyprowadzenie załogi odbyło się bez użycia sprzętu ochronnego układu oddechowego. W związku z zaistniałym zdarzeniem nie zgłoszono zaistnienia wypadku.
Ponadto w związku z przerwą w przewietrzaniu, wystąpił wzrost stężeń metanu do wartości 5,4 % w podsieci wentylacyjnej ściany VIII pokładu 405, do wartości 3,4 % w podsieci wentylacyjnej ściany VII pokładu 405 oraz do wartości 2,2 % na wylocie z rejonu wentylacyjnego ścian VII i VIII pokładu 405.

Przyczyną wyłączenia ruchu wentylatora głównego (nr 3) był zanik napięcia sterowniczego z zasilacza UPS APC Smart-UPS, natomiast przyczyną niemożności uruchomienia wentylatora rezerwowego (nr 2) był brak „gotowości do rozruchu” powstały w wyniku nieprawidłowego działania czujnika temperatury łożyska nr 1 silnika napędowego wentylatora.

Przyczyną trwającej 90 minut przerwy w ruchu stacji wentylatorów głównych przy szybach „Wentylacyjny I” i „Wentylacyjny II” był brak umiejętności zdiagnozowania niemożności załączenia ruchu wentylatorów: głównego i rezerwowego spowodowany brakiem wiedzy o obsługiwanych obiektach technicznych u pracowników obsługi i osób dozoru ruchu.

W związku z zaistniałym zdarzeniem Dyrektor Urzędu Górniczego do Badań Kontrolnych Urządzeń Energomechanicznych w Katowicach nie wydał decyzji.
W celu zapobieżenia podobnym zdarzeniom z-ca dyrektora Urzędu w przeprowadzonej rozmowie z kierownikiem ruchu zakładu górniczego w dniu 6 grudnia 2010 r. omówił okoliczności tego zdarzenia i wskazał na konieczność weryfikacji wiedzy technicznej osób obsługi i dozoru ruchu o obsługiwanych obiektach zakładu górniczego.

Informację opracowano na podstawie danych z UGBKUE w Katowicach.