5 03 2018-2

Wyższy Urząd Górniczy

          Departament

Warunków Pracy i Szkolenia                                                           

 Katowice, dnia 9 marca 2018 r.

INFORMACJA Nr 13/2018/EW

o zdarzeniu niebezpiecznym, spowodowanym dopływem wody do komory nr 45 w oddziale G-1 oraz zapadliskiem na powierzchni terenu, obejmującym rów zrzutowy wód kopalnianych w Kopalni Gipsu i Anhydrytu „Nowy Ląd” Sp. z o.o. w Niwnicach, powiat lwówecki, województwo dolnośląskie, do którego doszło w dniu 05 marca 2018 r. o godzinie 7⁴⁵.

Zdarzenie niebezpieczne, spowodowane dopływem wody do komory nr 45, prawdopodobnie powiązanym z zapadliskiem (połączonym hydrauliczne nierozpoznanym systemem szczelin z wyrobiskami kopalni) obejmującym rów zrzutowy wód kopalnianych, miało miejsce w zachodniej części pola eksploatacyjnego „Nowy Ląd” oddziału G-1 w komorze nr 45 o rzędnej spągu +26 m (rzędna powierzchni terenu ok. +240 m).

KGiA „Nowy Ląd” eksploatuje metodą podziemną złoże gipsu i anhydrytu. Miąższość złoża anhydrytu w opisywanym rejonie wynosi średnio 16÷18m. Powyżej serii siarczanowej (gipsowo-anhydrytowej) występują izolujące iłołupki stropowe z przerostami wapieni dolomitycznych i gipsów. Iłołupki przechodzą w kilkunastometrową ławicę dolomitu płytowego, będącego potencjalnym źródłem zagrożenia wodnego. Sedymentację warstw cechsztynu zamykają czerwone iłołupki z przerostami szarych dolomitów w spągu i rdzawo-żółtych piaskowców w stropie. Miąższość tych warstw dochodzi do 35 m. Nad utworami cechsztynu zalegają czerwonawe piaskowce pstrego piaskowca. Złoże siarczanów o rozciągłości NW-SE (pokład o biegu 310÷315°) zapada pod kątem 20÷30° w kierunku NE. Komora nr 45, o wymiarach 6 m x 5 m, prowadzona była w anhydrycie z zachowaniem w stropie półki bezpieczeństwa o grubości min. 2,5 m. Opisywany rejon znajdował się w złożu zaliczonym do III stopniu zagrożenia wodnego.

Eksploatacja złoża prowadzona była po rozciągłości w kierunku południowo-wschodnim, systemem komorowym. Wyrobiska, z uwagi na charakterystykę skał, za zezwoleniem KRZG, wykonywane były bez obudowy. Dla robót eksploatacyjnych opracowany był projekt techniczny eksploatacji zatwierdzony przez KRZG. Rozcinkę calizny prowadzono komorami i chodnikami o szerokości od 6 m do 12 m przy stropie i wysokości od 5 m do 10 m. Podczas prowadzenia robót obowiązywały roboty rozpoznawcze dla zagrożenia wodnego III stopnia. W tym celu, z wnęki technologicznej Chodnika badawczego nr 2 wykonano otwór badawczy B-585 w kierunku prowadzonej eksploatacji o długości 47 m (w całości w anhydrycie). Dodatkowo z wnęki technologicznej w komorze nr 45 wykonano otwór badawczy H-446 o długości 47 m, w kierunku eksploatacji (otwór nie był zawodniony). Przed każdym strzelaniem w komorze, wykonywano odwierty do stropu o długości 4 m, do spągu o długości 1,5 m i z czoła przodka na wprost o długości 4 m.

W dniu 21.02.2018 r. Z-ca KRZG wstrzymał drążenie komory nr 45 w związku z odspojeniem się brył anhydrytu oraz wysypaniem płonnego materiału skalnego z lewego ociosu komory, prowadzonego w bezpośrednim sąsiedztwie półki izolacyjnej od zawodnionych utworów trzeciorzędowych. Wyrwę w ociosie niezwłocznie podsadzono urobkiem anhydrytowym. W ocenie KRZG zdarzenie mogło zagrażać dopływem wód spoza przerwanej półki izolacyjnej, dlatego polecił zainstalować na wlocie do komory nr 45 pompy z odprowadzeniem wody do chodnika wodnego na poziomie +35 m.

W dniu 05.03.2018 r., ok. godzinie 7⁴⁵ elektryk objazdowy, podczas przejścia komorą nr 45 stwierdził zwiększony wypływ wody. O zjawisku tym powiadomił dyspozytora, który uruchomił służby odpowiedzialne za odpompowanie wody do pobliskiego chodnika wodnego. W dolnej części komory 45 znajdowała się pompa typu FLYGT o wydajności 2,5 m³/min. Przy użyciu istniejącego rurociągu rozpoczęto odprowadzanie wody do chodnika wodnego. KRZG polecił zdemontować i zabezpieczyć zagrożony osprzęt elektryczny i sprowadził z JRGH w Lubinie dodatkowe dwie pompy o wydajności łącznej około 6 m³/min. Nakazał prowadzenie stałego monitoringu dopływu wody.

W dniu 05.03.2018 r., około godziny 11⁰⁰ mierniczy górniczy i geolog górniczy przeprowadzili, w ramach rozpoznania, wizję na powierzchni terenu. Stwierdzili zapadlisko obejmujące koryto zrzutowe odprowadzające wody kopalniane. KRZG wstrzymał pompowanie wód dołowych, nakazał zasypanie zapadliska i ułożenie w tym miejscu rury PE Ø 600 mm o długości 36 mb, z zastabilizowaniem wlotu i wylotu w nienaruszonym korycie. Zapadlisko zasypano około 500 tonami anhydrytu i ułożono zmontowany rurociąg. O godzinie 19²⁰ wznowiono pompowanie wody z pompowni głównej – ok. 3-4 m³/min. Próba była nieskuteczna; rurociąg został przemieszczony przez strumień wody o około 4 m. O godzinie 19⁵⁰ KRZG rozpoczął akcję ratowniczą i poinformował straż pożarną w Lwówku Śląskim. Następnie dosypano około 100 ton anhydrytu do zapadliska, ułożono w planowanym miejscu rurociąg, obsypując go kolejnymi 100 tonami anhydrytu kształtując wlot do rurociągu folią i płachtą silikonu o grubości 5 mm. Akcję zakończono o 23³⁵. Ponownie uruchomiono odwadnianie z natężeniem 3 m³/min (całkowity dopływ wody do kopalni wynosi 2,5 m³/min), uzyskując stabilne obniżanie się poziomu wody w komorze nr 45. KRZG nakazał dozorowi regularne, cogodzinne obserwowanie rurociągu ułożonego w korycie zrzutowym. Na zmianie I w dniu 6 marca zostało wykonane dodatkowe wzmocnienie wlotu do rurociągu.

Dyrektor OUG został poinformowany o zdarzeniu o godzinie 14⁵⁵. Od godziny 19⁰⁰ do godziny 23³⁵ przedstawiciele OUG we Wrocławiu nadzorowali prace i akcję ratowniczą prowadzoną przy zabezpieczaniu zapadliska i koryta zrzutowego wykonywane w celu zabezpieczania wyrobisk kopalni przed zwiększonym dopływem wody do kopalni, a w dniu 6 marca przeprowadzili oględziny zalewiska w rejonie wlotu do komory nr 45. Poziom wody w rozlewisku był monitorowany na łacie mierniczej zamontowanej do konstrukcji przenośnika taśmowego. Pompa typu FLYGT była podwieszona do łyżki ładowarki, na wypadek konieczności jej przemieszczenia.

W związku ze zdarzeniem niebezpiecznym nikt nie został poszkodowany i nie doszło do istotnych strat w majątku zakładu górniczego. Dyrektor OUG polecił monitorować stan zapadliska oraz dopływu wody w komorze nr 45 oraz informować raz na dobę o wielkości dopływu, spadku lustra wody i każdorazowo o pogorszeniu się warunków.

Geneza zapadliska i zwiększonego dopływu wód do kopalni zostanie ustalona w toku podjętych badań przyczyn i okoliczności niebezpiecznego zdarzenia.

Dyrektor OUG wszczął postępowanie w przedmiocie wydania decyzji nakazującej zweryfikowanie prognozy i profilaktyki zagrożenia wodnego.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG we Wrocławiu.