5 07 2019 2

Wyższy Urząd Górniczy

Departament

Warunków Pracy i Szkolenia

Katowice, dnia 15 lipca 2019 r.

INFORMACJA Nr 38/2019/EW

o wypadku zbiorowym (sześć wypadków lekkich) oraz odprężeniu, spowodowanym wstrząsem górotworu o energii 1,3×10⁸J, które miały miejsce w dniu 5.07.2019 r. o godz. 20⁴⁰, w polu eksploatacyjnym RU-XIII/1 oddziału G-7, w KGHM POLSKA MIEDŹ S.A. Oddział Zakłady Górnicze „Rudna” w Polkowicach.

Wypadek zbiorowy (sześć wypadków lekkich) oraz odprężenie, spowodowane wstrząsem górotworu o energii 1,3×10⁸J, miały miejsce w wyrobiskach pola eksploatacyjnego RU-XIII/1 oddziału G-7.

Pole RU–XIII/1 zlokalizowane jest na głębokości 915 m p.p.t. w południowej części obszaru górniczego „Rudna”, w obrębie skrzydła wiszącego strefy uskokowej Biedrzychowej, którą tworzy system uskoków o przebiegu ENE-WSW i zrzutach od 10,0 m do 40,0 m w kierunku NNW. Złoże rud miedzi w polu RU-XIII/1, zbudowane jest z białego piaskowca oraz łupków i dolomitów o łącznej miąższości od 3,0 m do 14,5 m. Eksploatacja złoża w polu RU-XIII/1 prowadzona była po upadzie, frontem o długości około 320 m, między Uskokiem Biedrzychowej i zrobami pola G-7/3, w kierunku NE do wiązki chodników T,W-418, systemem komorowo-filarowym z upodatnieniem złoża i dodatkową ochroną stropu R-UO (w części złoża o miąższości do 7,0 m) oraz systemem J-3S/PH lub RG-8 z podsadzką hydrauliczną (w części złoża o miąższości powyżej 9,0 m), z otwarciem przestrzeni roboczej powyżej 70 m. W obrębie pola występują liczne spękania pionowe i rzadziej nachylone pod kątem 25‑45° oraz związane z nimi wyklinowania warstw dolomitowych. Spękania wypełnione są kalcytem, gipsem, anhydrytem lub substancją ilastą. Główne kierunki spękań w polu RU‑XIII/1 to NW-SE (315^o-325^o) oraz NE-SW (35^o-45^o). Pole RU-XIII/1 zaliczone jest do drugiego stopnia zagrożenia tąpaniami i pierwszego stopnia zagrożenia wodnego. Skały stropu i spągu zaliczono do klasy drugiej. Średnia wytrzymałość na ściskanie wynosi: dla skał stropowych około 96,5 MPa, furty złożowej 68,7 MPa, skał spągowych około 18,8 MPa. Wyrobiska pola zabezpieczane były obudową kotwową, wklejaną na całej długości, o długości żerdzi 2,6 m w siatce kotwienia 1,5 × 1,5 m. Jako obudowę dodatkową stosowano kotwy linowo-spoiwowe o długości 7 m, stropnice płytowe, drewniane stojaki i stosy podporowe oraz stojaki hydrauliczne typu Hydrotech.

Dla robót eksploatacyjnych w polu RU-XIII/1 opracowany był projekt techniczny eksploatacji oraz szczegółowy projekt eksploatacji, zatwierdzone przez kierownika ruchu zakładu górniczego. Rozcinka calizny prowadzona była w pierwszej warstwie, wyrobiskami o szerokości około 7 m przy stropie i wysokości zgodnej z określoną furtą eksploatacyjną, tj. około 4,5 m. Zasadnicze wymiary filarów w osiach pasów i komór wynosiły 15×30 m. W polu wyznaczono strefę szczególnego zagrożenia tąpaniami obejmującą swym zasięgiem wyrobiska i caliznę w obszarze zawartym pomiędzy zrobami pól G-3/3 i G-7/3 do chodnika T-418 (pas P-33) włącznie. W strefie tej jednocześnie mogło przebywać co najwyżej 25 osób. Wyznaczony został również rejon ograniczonego przebywania ludzi w nieupodatnionej strefie rozcinki frontu, obejmujący wyrobiska i caliznę w obszarze zawartym pomiędzy pochylnią E4a i E-5, od calizny do pierwszego wyciętego na całej długości pasa przycaliznowego z limitem przebywania maksymalnie 8 osób. W trakcie wykonywania projektowanego zakresu rozcinki obowiązywał rygor grupowego strzelania co najmniej 10 przodków, w tym 7 odpalanych w postępie rozcinki. Minimalny czas wyczekiwania po robotach strzałowych wynosił 6 godzin w strefie szczególnego zagrożenia tąpaniami oraz 1,5 godziny poza strefą, w odległości do 150 m od miejsc wykonywanego strzelania. W polu prowadzono roboty likwidacyjne z wykorzystaniem podsadzki hydraulicznej na pełną wysokość wyrobisk.

W dniu 5.07.2019 r., o godz. 20⁴⁰, w polu eksploatacyjnym RU-XIII/1 wystąpił wstrząs górotworu o energii 1,3×10⁸J, którego ognisko zlokalizowano na wybiegu frontu, w rejonie wyłączonej z ruchu ludzi i maszyn komorze K-10 oraz pasa P-25a. W strefie zagrożenia przebywało trzynastu pracowników z czego sześciu uległo wypadkom lekkim. Rozpoczęto akcję ratowniczą. Dwunastu pracowników, w tym pięciu poszkodowanych, wycofało się samodzielnie lub z pomocą ratowników ze strefy zagrożenia. Akcja ratownicza polegała głównie na penetrowaniu wyrobisk przez zastępy ratownicze, oraz ręcznym przebieraniu obsypanego z ociosu urobku w pasie P‑21a z komory K-20 i K-21, w celu uwolnienia górnika-operatora uwięzionego częściowo pod samojezdnym wozem kotwiącym. Po uwolnieniu i wytransportowaniu poszkodowanego górnika-operatora kotwiarki, o godzinie 23³⁵ akcję ratowniczą zakończono. Poszkodowanych po zaopatrzeniu medycznym przetransportowano do Szpitalnych Oddziałów Ratunkowych w Lubinie i Głogowie.

Po przeprowadzeniu oględzin wyrobisk w polu RU-XIII/1, w dniu 8.07.2019 r. na zm. I, stwierdzono skutki wstrząsu w wyrobiskach pola w postaci: urobienia lewego ociosu w komorze K‑18 i K-19 od pasa P-20a do P-21a na głębokość do 0,5 m; obsypania ociosów oraz wypiętrzenie spągu od 0,5 m do 0,7 m w komorach od K-9 do K-19 na odcinku od pasa P-20a do czół przodków oraz w komorach od K-20 do K-22 od pasa P-21a do czół przodków; wypiętrzenie spągu od 0,5 m do 0,7 m w pasie P-20a na odcinku od K-8 do K-19; uszkodzenia mechaniczne stojaków hydraulicznych w rejonie skrzyżowań K-11/P-20a, K-13/P-20a, K-17/P-19a oraz K‑19/P-19a, opadnięcia elementów sygnalizatora rozwarstwień stropu na skrzyżowaniu K‑13/P‑20a. Ponadto, w wyrobiskach pola eksploatacyjnego RU-XIII/1 stwierdzono pozostawione samojezdne maszyny górnicze: wóz kotwiący SWK nr zakładowy 315 w pasie P-21 pomiędzy komorami K-20 i K-21, ładowarki łyżkowe nr zakładowy 380 oraz 348 w pasie P-18a pomiędzy K-16 i K-19, wóz transportowy SWTm nr zakładowy 510 w pasie P-19 pomiędzy K-15 i K-17 oraz wóz transportowy SWT nr zakładowy 100 w wyrobisku E-2a przy przecince 12. Na podstawie oceny skutków wstrząsu, zjawisko zakwalifikowano jako odprężenie.

Przyczyną odprężenia był samoistny wstrząs górotworu o energii 1,3×10⁸J.

Przyczyną wypadku było dynamiczne oddziaływanie skutków wstrząsu na przebywających w wyrobiskach pola RU-XIII/1 pracowników, w tym w kabinach samojezdnych maszyn górniczych.

W związku z zaistniałym zdarzeniem, Dyrektor OUG we Wrocławiu wydał decyzję, którą wstrzymał ruch zakładu górniczego KGHM Polska Miedź S.A. O/ZG „Rudna”, w części dotyczącej prowadzenia rozcinki w polu RU-XIII/1 oddziału G-7 do czasu:

Przeprowadzenia kontroli wyrobisk w rejonie pola i ich obudowy oraz doprowadzenia ich do stanu zgodności z ustaleniami projektu technicznego, usunięcia skutków odprężenia oraz wyprowadzenia maszyn pozostawionych w wyrobiskach i dokończenia rozpoczętych robót likwidacyjnych i podsadzkowych na zasadach ustalonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
Dokonania przez Kopalniany Zespół ds. Rozpoznawania i Zwalczania Tąpań i Zawałów analizy szczegółowego projektu eksploatacji w polu eksploatacyjnym RU-XIII/1 oddziału G-7, w kontekście dostosowania profilaktyki tąpaniowej oraz obowiązujących zasad i rygorów prowadzenia robót do zaistniałych warunków geologiczno-górniczych z uwzględnieniem zaistniałego wstrząsu i jego skutków.
Ustalenia dalszego sposobu prowadzenia eksploatacji w polu RU-XIII/1 oddziału G-7, z uwzględnieniem wyników dokonanej analizy oraz opinii Zespołu KGHM „Polska Miedź” S.A. ds. Rozpoznawania i Zwalczania Tąpań i Zawałów w składzie poszerzonym o eksperta w dziedzinie zagrożenia tąpaniami dla przedłożonego do zaopiniowania szczegółowego projektu eksploatacji, ze szczególnym uwzględnieniem zgodności zaproponowanego sposobu prowadzenia eksploatacji w polu RU-XIII/1 z założeniami zweryfikowanej koncepcji prowadzenia eksploatacji w otoczeniu filarów ochronnych kategorii I i II, ustanowionych dla szybu R-VIII i jego obiektów budowlanych, uwzględniającej zaistniałe odprężenie.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG we Wrocławiu.