6.12.2011

Wyższy Urząd Górniczy
Departament Warunków Pracy

Katowice, dnia 16.12.2011 r.

I N F O R M A C J A Nr 63/2011

w sprawie awarii górniczego wyciągu szybowego w szybie 2.1, zaistniałej
w dniu 6 grudnia 2011 r. około godziny 2⁰³ w zakładzie górniczym
Lubelski Węgiel „Bogdanka” S.A. w Bogdance.

Szyb 2.1 zakładu górniczego LW „Bogdanka” S.A. w Bogdance jest szybem jednoprzedziałowym, o średnicy 7,5 m, zgłębionym do poziomu –1097,74 m.
Górniczy wyciąg szybowy szybu 2.1 jest wyposażony w dwa skipy o ładowności 40 Mg. Transport urobku prowadzony jest z prędkością 18 m/s pomiędzy poziomem załadowczym 1040 (głębokość -1039,523m), a poziomem wyładowczym na nadszybiu (+16,8 m). Maszyna wyciągowa górniczego wyciągu szybowego 4L-5000/2 x 3600 zabudowana jest na poziomie zrębu szybu. Maszyna wyciągowa wyposażona jest w hamulce tarczowe z osiemnastoma parami siłowników hamulcowych typu BSFG 408-A00-02-00-S. Ruch maszyny wyciągowej prowadzony jest w sterowaniu ręcznym, automatycznym lub trybie zdalnego uruchamiania podczas prowadzenia prac rewizyjnych. Na wolnej drodze przejazdu naczyń wyciągowych w wieży wyciągowej zabudowano 5 par zgrubionych prowadników drewnianych na długości 12 m. Zgrubienie prowadników w wieży rozpoczyna się 2 m powyżej najwyższego położenia technologicznego naczyń wyciągowych. W rząpiu szybu, poniżej skrajnego technologicznego położenia naczyń wyciągowych, na 15-metrowej wolnej drodze przejazdu naczyń wyciągowych, zabudowano dwa prowadniki zgrubione na przedłużeniu czołowych ciągów prowadniczych w szybie. Hamowanie skipów na wolnych drogach przejazdu w rząpiu rozpoczyna się 2 m poniżej najniższego skrajnego położenia technologicznego naczyń wyciągowych i przebiega na długości 13 m.

W dniu 5 grudnia 2011 r. na zmianie „C” od godziny 22⁰⁰ prowadzone było wydobycie urobku przy załączonym sterowaniu automatycznym. Około godziny 2⁰³ dnia 6 grudnia do załadunku podstawiony był skip zachodni. Po jego załadowaniu, urządzenie sterowniczo-sygnałowe wygenerowało poprawny sygnał startu w kierunku „Y” (skip zachodni do góry), natomiast prądy wzbudzenia silników napędowych zostały zrealizowane błędnie przez układ sterowania, tj. w kierunku przeciwnym „X” (skip wschodni do góry). W wyniku powyższego po odhamowaniu maszyny wyciągowej nastąpił ruch naczyń wyciągowych w nieprawidłowym kierunku. Przejazd skipami poza skrajne położenia technologiczne skutkował zadziałaniem wyłączników przejazdowych regulatora jazdy oraz wyłączników krańcowych zabudowanych w szybie, powodując hamowanie bezpieczeństwa przy prędkości jazdy ok. 1,5 m/s. Wskutek powstałej sytuacji nastąpił wjazd skipów w urządzenia hamujące zabudowane na wolnych drogach przejazdu w wieży i rząpiu szybu. Skip wschodni zatrzymał się w wieży 2,11 m powyżej górnego skrajnego położenia technologicznego, skip zachodni zatrzymał się w rząpiu 3,3 m poniżej dolnego skrajnego położenia technologicznego.

Przyczyną awarii było wystąpienie błędu w układzie sterowania maszyny wyciągowej i brak odpowiedniego zabezpieczenia chroniącego przed konsekwencjami jego wystąpienia.

W związku z zaistniałym zdarzeniem Dyrektor Urzędu Górniczego do Badań Kontrolnych Urządzeń Energomechanicznych wydał decyzję wstrzymującą ruch zakładu górniczego w części dotyczącej górniczego wyciągu szybowego szybu 2.1 w zakresie jego eksploatacji oraz nakazującą usunąć skutki awarii w oparciu o szczegółową technologię zatwierdzoną przez kierownika ruchu zakładu górniczego.

Ponadto w toku oględzin przedstawiciel producenta maszyny wyciągowej przedstawił propozycje modyfikacji realizacji kontroli momentu rozwijanego przez silniki wyciągowe z uwzględnieniem nie tylko wartości prądu obwodu głównego i prądów wzbudzenia (co do modułu), lecz z uwzględnieniem kierunków prądów wzbudzenia (odpowiednio wartość dodatnia lub ujemna, skojarzona z właściwym kierunkiem jazdy).
Producent wprowadził korektę oprogramowania sterowników PLC maszyny wyciągowej z modyfikacją podprogramu kontroli momentu. Po jej zaimplementowaniu w sterownikach, wykonano cykl symulowanych prób startu w sterowaniu automatycznym dla każdego naczynia wyciągowego. Obecnie, po wprowadzeniu zmiany, sytuacja nieprawidłowa polegająca na nieprawidłowym kierunku bądź wartości prądów wzbudzenia lub wartości prądu obwodu głównego, będzie skutkowała brakiem odhamowania maszyny wyciągowej i po czasie 2 sekund przerwaniem obwodu bezpieczeństwa wskutek zadziałania zabezpieczenia „utyk napędu”.

Podjęte działania miały na celu uniemożliwienie powtórzenia się sytuacji ruchu naczyń wyciągowych w nieprawidłowym kierunku.

Dyrektor UGBKUE zalecił, aby przed zakończeniem próbnego ruchu górniczego wyciągu szybowego w szybie 2.1, prowadzonego w oparciu o wydane postanowienie z dnia 30.09.2011 r. L.dz. UGB/40/0036/11/03613/SM, podjąć działania diagnozujące w celu ustalenia „źródła błędu” w układzie sterowania maszyny wyciągowej, będącego przyczyną awarii. Producent maszyny wyciągowej rozszerzył listę sygnałów rejestrowanych przez aparat rejestrujący maszyny wyciągowej, związanych z algorytmem sterowania napędu, tj. wartości prędkości zadanej z regulatorów jazdy sterowników PLC, stanu cyfrowego sygnału wyboru wejścia analogowego prędkości zadanej dla regulatora prędkości obrotowej zaimplementowanego w sterowniku PLC LOGIDYN D2 napędu maszyny wyciągowej, które powinny pomóc w diagnozowaniu poprawności jej działania.

Informację opracowano na podstawie danych z UGBKUE.