8 02 2019

Wyższy Urząd Górniczy

          Departament

Warunków Pracy i Szkolenia                                                   

  Katowice, dnia 22 lutego 2019 r

INFORMACJA Nr 7/2019/EW

w sprawie tąpnięcia, zaistniałego w dniu 8 lutego 2019 r. o godzinie 3¹⁰ w Polskiej Grupie Górniczej S.A. Oddział KWK ROW Ruch Marcel w Radlinie.

W dniu 8 lutego 2019 r. o godzinie 3¹⁰ zaistniał wstrząs górotworu o energii 2,9 x 10⁷J, który spowodował tąpnięcie w chodniku ścianowym C-3a, odprowadzającym powietrze ze ściany C-4 w pokładzie 505wg na poziomie 750 m.

Pokład 505 o grubości od 5,85 m do 8,70 m i nachyleniu od 13° do 22°, eksploatowany był w warstwie przystropowej (505wg) do wysokości 3,0 m. Pokład 505wg zaliczony został do I stopnia zagrożenia tąpaniami, III kategorii zagrożenia metanowego, klasy B zagrożenia wybuchem pyłu węglowego i I stopnia zagrożenia wodnego.

W stropie pokładu zalega 2,2 m łupku ilastego, 3,4 m piaskowca, 0,5 m łupku piaszczystego, 1,0 m piaskowca, 1,2 m łupku piaszczystego, 3,1 m łupku ilastego, a następnie naprzemianległe warstwy piaskowca i łupków piaszczystych o łącznej grubości 41,5 m.

W spągu pokładu zalega 0,8 m łupku ilastego oraz 4,3 m łupku piaszczystego.

W dniu 6 listopada 2017 r., pomiędzy chodnikami ścianowymi C-4a i C-4, uruchomiona została ściana C-4 w pokładzie 505wg prowadzona systemem podłużnym z zawałem stropu. Ściana o długości 198 m została wyposażona w kombajn ścianowy typu FS-400, przenośnik zgrzebłowy typu Rybnik-850 oraz 130 sekcji obudowy zmechanizowanej, w tym 125 sekcji liniowych typu Tagor 13/34-POz i 5 sekcji skrajnych typu Tagor 13/34-POz/S.

Ścianę przewietrzano systemem na „U” wzdłuż calizny węglowej, prądem powietrza doprowadzanym chodnikiem ścianowym C-4a w ilości 800 m3/min i doświeżanym pomocniczymi urządzeniami wentylacyjnymi w rejonie skrzyżowania z chodnikiem C-4. Prąd powietrza w ilości 1000 m³/min odprowadzany był chodnikami ścianowymi C-4 i C-3a oraz pochylnią badawczą C-2. W chodnikach ścianowych C-4 i C-3a oraz C-4a, na długości 80 m przed frontem ściany wyznaczono strefy szczególnego zagrożenia tąpaniami.

Chodnik ścianowy C-3a w pokładzie 505wg wykonany został w obudowie typu ŁP10/V29/A z rozstawem odrzwi co 1,0 m, stabilizowanych wieloelementowymi rozporami stalowymi dwustronnego działania. Opinkę stropu i ociosów stanowiła siatka stalowa zgrzewana zaczepowa.

Do dnia 8 lutego 2019 r. ściana uzyskała około 1174 m wybiegu, a do jej zakończenia pozostało średnio około 35 m.

W dniu 8 lutego 2019 r., na zmianie rozpoczynającej się o godzinie 0³⁰, sztygar zmianowy oddziału G2 skierował 26 pracowników w rejon ściany C-4 w pokładzie 505wg do wykonania prac konserwacyjnych. O godzinie 3¹⁰ zaistniał wstrząs górotworu o energii 2,9 x 10⁷J, którego ognisko zlokalizowane zostało w rejonie skrzyżowania ściany z chodnikiem ścianowym C-4a w odległości około 10 m za frontem ściany i 165 m nad pokładem. Czujniki metanometrii automatycznej zabudowane w chodniku ścianowym C-4 w odległości 10 m przed frontem ściany oraz w chodniku ścianowym C-3a w odległości od 10 m do 15 m na zachód od skrzyżowania z pochylnią badawczą C-2 (wylot z rejonu ściany), zarejestrowały wzrost zawartości metanu odpowiednio do 53,8% i 3,4%. Anemometr zabudowany w chodniku ścianowym C-4a odnotował chwilowe odwrócenie prądu powietrza. Nastąpił również wzrost zawartości tlenku węgla do 60ppm na analizatorze tego gazu zabudowanym w chodniku ścianowym C-4. Wszyscy pracownicy zatrudnieni w rejonie ściany samodzielnie wycofali się i wyjechali na powierzchnię, nie zgłaszając żadnych obrażeń.

Po zaistniałym wstrząsie oraz stwierdzonym wzroście zagrożenia metanowego i pożarowego rozpoczęto akcje ratowniczą, której celem było rozpoznanie stanu zagrożeń wentylacyjnych oraz ich monitoring, przywrócenie normalnego stanu przewietrzania i zabezpieczenie dojść do wyrobisk rejonu ściany C-4 objętych wyznaczoną strefą zagrożenia. Akcję ratowniczą zakończono w dniu 10 lutego 2019 r. o godzinie 5¹⁵.

Wstrząs o energii 2,9 x 10⁷J spowodował tąpnięcie w chodniku ścianowym C-3a na odcinku około 6,0 m, w odległości około 62 m przed frontem ściany C-4. Wyrobisko w tym miejscu uległo znacznej utracie funkcjonalności spowodowanej wypiętrzeniem spągu, deformacją obudowy, uszkodzeniami opinki stropu i ociosów oraz wypełnieniem rumoszem skalnym, powodujących zaniżenie wysokości wyrobiska do około 1,2 m i przekroju poprzecznego do około 1,5 m². Ilość powietrza przepływającego przez wyrobisko spadła do około 220 m³/min.

Skutki wstrząsu w postaci wypiętrzenia spągu, deformacji obudowy i uszkodzeń opinki obudowy wystąpiły również w chodnikach ścianowych C-4 i C-4a oraz na pozostałym odcinku chodnika ścianowego C-3a, w stopniu niepowodującym utraty ich funkcjonalności oraz pogorszenia bezpieczeństwa ich użytkowania.

Przyczyną tąpnięcia był wstrząs górotworu o energii 2,9 x 10⁷J, zaistniały na skutek nagłego wyładowania energii skumulowanej w górotworze, na co mogły mieć wpływ następujące czynniki:

• prowadzenie robót górniczych na głębokości około 750 m,
• budowa geologiczna złoża, w tym występowanie nad pokładem 505 potencjalnie wstrząsogennych warstw piaskowców i łupków piaszczystych,
• zaszłości eksploatacyjne,
• zwiększająca się powierzchnia wytworzonych zrobów.

W związku z zaistniałym zdarzeniem Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego w Rybniku wydał decyzje:

1. Z dnia 8 lutego 2019 r., wstrzymującą ruch zakładu górniczego Polskiej Grupy Górniczej A. Oddział KWK ROW Ruch Marcel, w części dotyczącej ruchu załogi i prowadzenia prac w wyrobiskach objętych strefą zagrożenia, wyznaczoną przez kierownika ruchu zakładu górniczego w rejonie ściany C-4 w pokładzie 505wg i zabezpieczoną w sposób trwały przed dostępem osób niebiorących udziału w akcji ratowniczej. W przedmiotowym rejonie nakazał prowadzić stały monitoring zagrożeń poprzez obserwację wskazań czujników telemetrycznych oraz obserwację stanu zagrożenia tąpaniami. Uwarunkował wznowienie robót w przedmiotowym rejonie przeprowadzeniem oględzin przez Dyrektora Okręgowego Urzędu Górniczego w Rybniku.
2. Z dnia 12 lutego 2019 r., wstrzymującą ruch zakładu górniczego Polskiej Grupy GórniczejA. Oddział KWK ROW Ruch Marcel, w części dotyczącej eksploatacji pokładu 505wg ścianą C-4 oraz określił warunki wznowienia ruchu tej części zakładu:

1. usunąć skutki zaistniałego tąpnięcia na zasadach określonych przez kierownika ruchu zakładu górniczego, zaopiniowanych przez kopalniane zespoły ds. zagrożeń w składzie poszerzonym o specjalistów, uwzględniających między innymi bieżące monitorowanie stanu zagrożeń występujących w ruchu zakładu górniczego,

2. uzyskać opinię kopalnianych zespołów ds. zagrożeń w składzie poszerzonym o specjalistów, w zakresie rygorów prowadzenia dalszej bezpiecznej eksploatacji pokładu 505wg ścianą C-4, związanej wyłącznie z przygotowaniem tej ściany do likwidacji, uwzględniającą między innymi:

a. skomplikowaną sytuację górniczo - geologiczną, w tym:

• głębokość zalegania pokładu,
• eksploatację w filarze ochronnym i występowaniem potencjalnie wstrząsogennych warstw piaskowców i łupków piaszczystych, zalegających nad pokładem 505wg,
• zaszłości eksploatacyjne,

b. dotychczasowy poziom sejsmiczności i zagrożenia metanowego,

c. prowadzenie obserwacji i oceny stanu zagrożenia tąpaniami,

d. profilaktykę zagrożenia tąpaniami,

e. weryfikację wyznaczonych stref szczególnego zagrożenia tąpaniami,

f. sposób wzmocnienia obudowy wyrobisk przyścianowych.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG w Rybniku.