8.08.2010

Wyższy Urząd Górniczy
Departament Warunków Pracy

Katowice, dnia 19.08.2010 r.

I N F O R M A C J A Nr 53/2010/EW

w sprawie zatrzymania ruchu stacji wentylatorów głównych typu WPK-5,0 przy szybie „V” zaistniałego w dniu 8 sierpnia 2010 r. o godzinie 23⁰⁴ w Kompanii Węglowej S. A. - Oddział Kopalnia Węgla Kamiennego „Knurów-Szczygłowice” Ruch Knurów w Knurowie.

Stację wentylatorów głównych typu WPK-5,0 przy szybie „V” wyposażono w dwa wentylatory główne. Urządzenia stacji wentylatorów głównych zasilono w energię elektryczną z jednosystemowej, dwusekcyjnej rozdzielni 6 kV RPZ-5 (RSW-4) budowy otwartej posiadającej dwa niezależne zasilania w energię elektryczną, jedno z rozdzielni 6 kV RG-2 a drugie z rozdzielni 6 kV RGW. Rozdzielnie 6 kV RG-2 i RGW połączono trzema dwukablowymi wiązkami kablowymi. Silniki napędzające wentylatory główne zabezpieczono między innymi od zaniku i obniżenia napięcia przez zespół zabezpieczeń cyfrowych typu MiCOM P241. Każdą sekcję rozdzielni 6 kV RPZ-5 (RSW-4) wyposażono w pole pomiarowe (nr 2 i 12). Napięcie 100 V AC z tych pól pomiarowych wykorzystywano między innymi do zasilania obwodów blokad oraz członu podnapięciowego zabezpieczeń cyfrowych typu MiCOM P241 w polach rozdzielczych zasilających silniki napędzające wentylatory główne.
W dniu 8 sierpnia 2010 r. na zmianie C:

w stacji wentylatorów głównych typu WPK-5,0 przy szybie „V” prowadzono ruch wenty-latora głównego nr 2, wentylator nr 1 stanowił rezerwę,
rozdzielnia 6 kV RPZ-5 (RSW-4) zasilana była w energię elektryczną z rozdzielni 6 kV RG-2 do pola rozdzielczego nr 10,
druga linia kablowa zasilająca rozdzielnię 6 kV RPZ-5 (RSW-4) pozostawała pod napię-ciem z rozdzielni 6 kV RGW,
sprzęgło podłużne (sekcyjne) rozdzielni było załączone, a obwody okrężne 100 V AC rozdzielni były zasilane równolegle z obydwu pól pomiarowych,
obsługę urządzeń stacji wentylatorów głównych pełnił pracownik oddziału szybowego,
obsługę urządzeń rozdzielni 6 kV RPZ-5 (RSW-4) i urządzeń elektrycznych w rejonie szybu „V” pełnił pracownik oddziału elektrycznego powierzchni,
nadzór nad ruchem urządzeń elektrycznych pełnił sztygar zmianowy oraz nadsztygar urządzeń elektrycznych.

W tym dniu o godzinie 23⁰⁴ wystąpiło zakłócenie (doziemienie) w kopalnianej sieci elektroenergetycznej zasilanej z rozdzielni 6 kV RG-2 skutkujące m.in. zatrzymaniem ruchu wentylatora głównego nr 2 w stacji wentylatorów głównych typu WPK-5,0 przy szybie „V” oraz wyłączeniem jednej z trzech wiązek kablowych łączących rozdzielnię 6 kV RG-2 z rozdzielnią 6 kV RGW. Zaistniałe zakłócenia osoby dozoru ruchu elektrycznego stwierdziły za pośrednictwem sygnalizacji zbiorczej zakłóceń w rozdzielni 6 kV RG-2 oraz wskazań systemu monitoringu pracy wentylatorów głównych. W związku z tym nadsztygar telefonicznie polecił sztygarowi zmianowemu udanie się w rejon szybu „V” i uruchomienie wentylatora głównego z drugiego zasilania. Sztygar zmianowy rozpoznając sytuację, w rozmowie telefonicznej z elektromonterem obsługującym urządzenia w rejonie szybu „V”, został poinformowany o zadziałaniu sygnalizacji zaniku napięcia 6 kV i doziemienia oraz o asymetrii napięć wskazywanych przez woltomierze zabudowane w polach pomiarowych rozdzielni 6 kV RPZ-5 (RSW-4). Sztygar nie uwzględnił, że występująca asymetria napięć wskazywanych przez woltomierze w polach pomiarowych rozdzielni przy zasilaniu obwodów okrężnych 100 V AC rozdzielni równolegle z dwóch pól pomiarowych może wynikać z niesprawnych (przepalonych) bezpieczników SN i/lub NN w obydwu polach pomiarowych i telefonicznie wydał polecenie elektromonterowi przełączenia zasilania rozdzielni 6 kV RPZ-5 (RSW-4) na zasilanie z rozdzielni 6 kV RGW. Elektromonter załączył drugie zasilanie i stwierdził dalsze występowanie asymetrii napięć wskazywanych przez woltomierze w polach pomiarowych rozdzielni. Wobec tego elektromonter z własnej inicjatywy skontrolował bezpieczniki w obwodach okrężnych 100 V AC w polu pomiarowym nr 12 stwierdzając ich sprawność, o czym około godziny 23¹⁵ telefonicznie powiadomił sztygara zmianowego oddziału elektrycznego. W wyniku rozmowy sztygar z elektromonterem ustalili, że przyczyną występującej asymetrii napięć mogą być niesprawne (przepalone) bezpieczniki po stronie SN w tym polu pomiarowym. Występująca asymetria napięć powodowała zadziałanie członu podnapięciowego zabezpieczeń cyfrowych typu MiCOM P241 w polach rozdzielczych zasilających silniki napędzające wentylatory główne uniemożliwiając ich uruchomienie.

W związku z niemożnością załączenia do ruchu wentylatorów głównych dyspozytor ruchu zakładu górniczego rozpoczął akcję ratowniczą wyprowadzenia pracowników w kierunku szybów wdechowych.

W tym czasie sztygar zmianowy samochodem udał się w rejon szybu „V”. Oczekując na przyjazd sztygara zmianowego elektromonter z własnej inicjatywy ponownie przełączył zasilanie rozdzielni 6 kV RPZ-5 (RSW-4) na zasilanie z rozdzielni 6 kV RG-2 i otworzył odłącznik szynowy w polu pomiarowym nr 12. Po około 20 minutach, gdy sztygar zmianowy przybył na miejsce, na jego polecenie i w jego obecności, elektromonter skontrolował bezpieczniki po stronie SN w polu pomiarowym nr 12 stwierdzając uszkodzenie (przepalenie) dwóch z nich. Po wymianie uszkodzonych bezpieczników i skasowaniu zabezpieczeń w polach silnikowych rozdzielni 6 kV, o godzinie 23⁵⁹ pracownik obsługi załączył do ruchu wentylator główny nr 2. Dopiero w dniu 9 sierpnia 2010 r., w wyniku polecenia nadinspektora UGBKUE przeprowadzającego rozpoznanie zagrożeń w ruchu zakładu górniczego, sprawdzono bezpieczniki w polu pomiarowym nr 2 stwierdzając ich przepalenie po stronie WN.

W związku z zatrzymaniem ruchu wentylatorów głównych wyprowadzono w kierunku szybów wdechowych 7 pracowników. Wyprowadzenie załogi odbyło się bez użycia aparatów ucieczkowych. O godzinie 0⁵⁰ zakończono akcję ratowniczą i Kierownik Akcji – Główny Inżynier Górniczy zezwolił na powrót załogi na stanowiska pracy.

Zatrzymanie ruchu wentylatorów głównych spowodowało przekroczenie do 1,3 % zawartości CH₄ oraz do 3,6 % zawartości CO₂ w jednym wyrobisku.
W związku z zaistniałym zdarzeniem nie zgłoszono zaistnienia wypadku.

Przyczyną zatrzymania ruchu stacji wentylatorów głównych typu WPK-5,0 przy szybie „V” było przepalenie bezpieczników w polach pomiarowych rozdzielni 6 kV RPZ-5 (RSW-4), zasilającej w energię elektryczną urządzenia stacji wentylatorów głównych, powstałe w wyniku zakłóceń (doziemienia) w kopalnianej sieci elektroenergetycznej 6 kV spowodowane uszkodzeniem jednej linii kablowej 6 kV w jednej z trzech wiązek dwukablowych łączących rozdzielnie 6 kV RG-2 i RGW.

Przyczyną niemożności uruchomienia wentylatora głównego rezerwowego w ciągu 10 minut było nieuwzględnienie w ocenie sytuacji faktu przepalenia bezpieczników w polach pomiarowych rozdzielni 6 kV RPZ-5 (RSW-4) przez elektromontera oraz sztygara zmianowego.

W związku z zaistniałym zdarzeniem Dyrektor Urzędu Górniczego do Badań Kontrolnych Urządzeń Energomechanicznych nie wydał decyzji.

Dla zapobieżenia podobnym zdarzeniom Dyrektor Urzędu Górniczego do Badań Kontrolnych Urządzeń Energomechanicznych wystąpi do Dyrektora Centrum Wydobywczego „Zachód” Kompanii Węglowej S.A. o podjęcie działań dla ciągłego podnoszenia wiedzy o nadzorowanych i obsługiwanych urządzeniach u osób dozoru ruchu i obsługi.

Informację opracowano na podstawie danych z UGBKUE w Katowicach.