8.09.2010.1

Wyższy Urząd Górniczy
Departament Warunków Pracy

Katowice, dnia 16.09.2010 r.

I N F O R M A C J A Nr 67/2010/EW

o niebezpiecznym zdarzeniu - osuwisku mas skalnych i ziemnych w Kopalni „Borówno - zaistniałym w dniu 08.09.2010 r. około godz. 13⁰⁰

Osuwisko w Kopalni „Borówno” objęło około 300-metrowy odcinek zbocza południowo-wschodniego, od powierzchni terenu do poziomu +565 m npm. Częściowo została naruszona półka na poziomie +565 m npm. Maksymalne przemieszczenie poziome wyniosło około 13 m, a pionowe - około 9 m.

Przedsiębiorca Kopalnie Melafiru w Czarnym Borze Sp. z o. o. eksploatuje (z użyciem materiałów wybuchowych) melafir w zakładzie górniczym Kopalnie Melafiru w Czarnym Borze Sp. z o.o. w wyrobiskach: Kopalnia „Borówno” i Kopalnia „Grzędy”. Kopalnia „Borówno”, z uwagi na gorsze warunki geologiczno-górnicze, nie prowadziła robót eksploatacyjnych w latach 2004-2010. W czerwcu 2010 r. wznowiono eksploatację w północnej części wyrobiska „Borówno”, na poziomie +565 m, z zamiarem wybrania kopaliny do spągu złoża, bez pozostawiania półek ochronnych, w celu wyeliminowania zagrożenia osuwiskowego. Złoże melafiru w zboczu południowo-wschodnim zalega na stoku o nachyleniu 26^o i podłożu zbudowanym z łupków i skał ilastych stwarzającym zagrożenie osuwiskowe. Skarpy Kopalni „Borówno” były objęte pomiarami kontrolnymi wykonywanymi zgodnie z ustaleniami kierownika ruchu zakładu górniczego (KRZG). Powstanie czynnych zjawisk osuwiskowych zaobserwowano w trakcie pomiarów geodezyjnych wykonanych w dniu 02.09.2010 r., którymi stwierdzono przemieszczenie punktów pomiarowych do 4,0 m w poziomie i do 2,0 m w pionie oraz spękania w rejonie górnej krawędzi zbocza, w postaci szczelin o długości kilkunastu metrów, rozwartości kilku centymetrów i zrzucie do 0,1 m. Ponadto, w północnej części wyrobiska utworzyła się krawędź niszy osuwiskowej o zrzucie do 2,0 m i rozwartości do 3,0 m. Zagrożenie dla załogi nie wystąpiło. Mobilny zestaw kruszący wycofano na pozom +525 m, a strefę zagrożenia zabezpieczono. W związku z zaistniałą sytuacją w dniu 03.09.2010 r. KRZG polecił ponowić, w ciągu tygodnia, pomiar w celu określenia dynamiki zjawiska oraz powołał zespół do spraw rozpoznawania i zapobiegania zagrożeniom. Powtórny pomiar wykonano w dniu 08.09.2010 r., stwierdzając największe przemieszczenia punktów osiągające 12,91 m (B10) w poziomie oraz 9,03 m (B10) w pionie. Ponadto, na podstawie ww. pomiaru, stwierdzono występowanie wyraźnej rynny osuwiskowej o zrzucie 6-8 metrów i szerokości kilkunastu metrów. W dolnej części osuwiska formował się wyraźny jęzor osuwiskowy. Powołany zespół w dniu 09.09.2010 r. odbył nadzwyczajne posiedzenie określając m.in., iż najbardziej prawdopodobną przyczyną zaistnienia osuwiska były obfite opady atmosferyczne oraz wydał następujące zalecenia:

wstrzymać eksploatację w rejonie osuwiska,
opracować ekspertyzę dotyczącą oceny zagrożenia i zabezpieczenia osuwiska,
kontynuować pomiary monitorujące ruch punktów oznaczonych i zastabilizowanych w rejonie osuwiska,
zabezpieczyć miejsce osuwiska przed dostępem osób.

W związku z występującą dynamiką zjawisk osuwiskowych KRZG polecił wykonanie następnego pomiaru w terminie do 17.09.2010 r. oraz omówienie wyników na kolejnym nadzwyczajnym posiedzeniu zespołu do rozpoznawania i zapobiegania zagrożeniom naturalnym.
Okręgowy Urząd Górniczy we Wrocławiu - Biuro w Wałbrzychu został poinformowany o wystąpieniu zagrożenia w dniu 09.09.2010 r. o godz. 14³⁰. Na podstawie wizji terenowej, przeprowadzonej w dniu 10.09.2010 r., stwierdzono, że:

dostęp do miejsc zagrożonych był zabezpieczony od strony górnej krawędzi, a dojazdy na poziomach niżej ległych zamknięte wałami ziemnymi,
maszyny i urządzenia znajdujące się w wyrobisku zostały wycofane w bezpieczne miejsca,
w rejonie górnej krawędzi wyrobiska stwierdzono liczne płaszczyzny odkłuć równoległych do czaszy osuwiska,
na poziomie+565 m npm znajdowały się dwa usypy po strzelaniu metodą długich otworów pionowych lub odchylonych od pionu o 20^o,
po raz ostatni przed wystąpieniem osuwiska roboty strzałowe wykonano w dniu 23.07.2010 r., metodą długich otworów, zgodnie z dokumentacją strzałową.

W związku z zaistniałym zdarzeniem Dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego we Wrocławiu nakazał:

wstrzymać ruch zakładu górniczego „Czarny Bór” Kopalnia „Borówno” w rejonie zagrożenia osuwiskowego na zboczu południowo-wschodnim do czasu:
- przeanalizowania, na podstawie opinii służb specjalistycznych, warunków stateczności w rejonie objętym osuwiskiem wraz z prognozą maksymalnego zasięgu osuwiska,
- oznakowania i zabezpieczenia przed dostępem osób niepowołanych prognozowanej strefy maksymalnego zasięgu osuwiska.
monitorować stan skarp i zboczy w Kopalni „Borówno”, z częstotliwością ustaloną przez KRZG, do czasu stwierdzenia przez KRZG - na podstawie opinii służb specjalistycznych - powrotu zagrożenia osuwiskowego do stanu obserwowanego przed dniem 03.09.2010 r.

Ponadto, uzależnił wznowienie robót górniczych w rejonie osuwiska od ustalenia ich zasad przez KRZG.

Informację opracowano na podstawie danych z OUG we Wrocławiu.