Komisja ds. Zagrożenia Wyrzutami gazów i skał zakończyła prace

Dzisiaj (21. września br.) odbyło się ostatnie posiedzenie Komisji do spraw Zagrożenia Wyrzutami Gazów i Skał w Podziemnych Zakładach Górniczych Wydobywających Rudy Metali. Została powołana przez prezes WUG do zbadania przyczyn nie notowanego wcześniej zjawiska w kopalniach miedziowych czyli wyrzutu rozkruszonych skał oraz gazów, które zaistniało 6 września 2009 r. w chodniku T-169a na poziomie 1200m w KGHM Polska Miedź SA. O/ZG "Rudna".
Komisji wyznaczono kilka zadań, m.in.:
- dokonanie analizy stanu rozpoznania zagrożenia wyrzutami gazów i skał w podziemnych zakładach górniczych wydobywających rudy miedzi;
- ustalenie kierunków działań dla bezpiecznego prowadzenia robót górniczych w podziemnych zakładach górniczych wydobywających rudy metali w warunkach zagrożenia wyrzutowego;
- przygotowanie propozycji rozwiązań prawnych w zakresie zagrożenia wyrzutami gazów i skał w podziemnych zakładach górniczych wydobywających rudy metali.
Powołana 16 września 2009 roku Komisja pracowała w 14–osobowym składzie pod przewodnictwem Adama Mirka, dyrektora Departamentu Górnictwa WUG. W komisji pracowali specjaliści z KGHM, PGNiG, KD "Barbara", Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, Centrum Badawczo-Rozwojowym we Wrocławiu, Polskiej Akademii Nauk, WUG i Okręgowego Urzędu Górniczego we Wrocławiu. Odbyło się osiem posiedzeń, w tym jedno w siedzibie KGHM Polska Miedź S.A. O/ZG "Rudna" w Polkowicach (23 września 2009 r.), a pozostałe w WUG w Katowicach.
Na zlecenie Komisji wykonano ekspertyzy z zakresu: analizy właściwości masywu skalnego północnej części OG "Rudna" i przyległego OG "GGP" pod kątem potencjalnych wystąpień gazu, oceny przyczyn wyrzutu gazu i skał z 6 września u.br., sejsmiczne badania powierzchniowe 3D, analizy i bieżącej profilaktyki prowadzenia robót górniczych w warunkach możliwości wystąpienia zagrożenia gazowego i zjawisk gazodynamicznych w rejonach udostępniania złoża rud miedzi.

Komisja zakończyła pracę ustaleniem wniosków i sformułowaniem propozycji rozwiązań prawnych w zakresie zagrożenia wyrzutami gazów i skał w podziemnych zakładach górniczych wydobywających rudy metali. Uznano, że przyczyną wyrzutu gazów i skał było naruszenie równowagi gazogeodynamicznej górotworu w trakcie przechodzenia drążonym - za pomocą robót strzałowych. Zaburzenia nastąpiły w strefie obejmującej niezidentyfikowaną uprzednio warstwę dolomitów o wysokiej porowatości i szczelinowatości, w której znajdowało się nagromadzenie gazu pod dużym ciśnieniem. Do zaistnienia zdarzenia przyczynił się także stan naprężeń wynikający z głębokości prowadzonych robót górniczych oraz geomechanicznych własności porowatych dolomitów.

Komisja wypracowała wnioski skierowane do:
1) Oddziałów KGHM Polska Miedź S.A.: O/ZG "Rudna" i O/ZG "Polkowice-Sieroszowice – dla robót górniczych prowadzonych na głębokościach 1200m od powierzchni terenu i poniżej:
- przed rozpoczęciem robót górniczych udostępniających i przygotowawczych w nowo udostępnianych częściach złoża należy wykonać prognozę regionalną zagrożenia wyrzutami gazów i skał, obejmującą m. in. rozpoznanie zaburzeń zalegania złoża (struktur fałdowych, tektonicznych itp.), opracowaną przez rzeczoznawcę ds. ruchu zakładu górniczego.
- dla potrzeb przyszłej eksploatacji należy wykonywać prognozę lokalną stanu zagrożenia gazowego i możliwości wystąpienia potencjalnych zjawisk gazogeodynamicznych, opartą o kompleksowe rozpoznanie strukturalno-tektoniczne górotworu m. in. poprzez wykonanie badań sejsmicznych, wiertniczych, geomechanicznych i petrofizycznych.
- w trakcie prowadzenia robót górniczych przygotowawczych w rejonach potencjalnie zagrożonych wyrzutami gazów i skał należy wykonywać wyprzedzające wiercenia i badania dla określenia stanu zagrożenia wyrzutowego, a w przypadku jego stwierdzenia prowadzić monitoring zagrożenia gazowego oraz zastosować system ostrzegania załogi przed atmosferą niezdatną do oddychania.
- po wykonaniu robót przygotowawczych, a przed rozpoczęciem eksploatacji złoża, dla rozpoznania stref anomalnych, należy wykonywać badania dolomitu Ca1 np.: geotomograficzne, porozymetryczne, mikrostrukturalne i/lub inne.
- w schemacie organizacyjnym kopalni utworzyć stanowisko co najmniej osoby wyższego dozoru ruchu odpowiedzialnej za problematykę zagrożenia wyrzutami gazów i skał.
- dalsze roboty górnicze przygotowawcze i udostępniające, należy wykonywać według ,,Wytycznych rozpoznania zagrożenia gazowego i możliwości wystąpienia zjawisk gazogeodynamicznych oraz prowadzenia robót udostępniających i przygotowawczych w warunkach występowania tych zagrożeń w zakładach górniczych KGHM Polska Miedź S.A." zaopiniowanych pozytywnie Uchwałą Nr 5/2010 z dnia 30 czerwca 2010 r. Komisji do spraw Zagrożeń Naturalnych w Podziemnych Zakładach Górniczych Wydobywających Rudy Miedzi.
2) Do przedsiębiorcy:
- zorganizować i prowadzić cykliczne szkolenia dla osób zatrudnionych w rejonach, w których może wystąpić zagrożenie wyrzutami gazów i skał. Szkolenia takie powinny być prowadzone na podstawie jednolitego programu, uwzględniającego m.in. doświadczenia nabyte po zdarzeniu wyrzutu zaistniałym w dniu 6 września 2009 r. w O/ZG "Rudna" w drążonej wiązce chodników T, W-169. Szkolenia powinny obejmować również sposoby zachowania się pracowników w przypadku zaistnienia wyrzutu gazów i skał.
- podjąć prace badawcze, których celem będzie: określenie wpływu czynników: geologicznych, geotechnicznych i gazowych na możliwość występowania zjawisk wyrzutów gazów i skał w kopalniach rud miedzi; rozpoznanie potencjalnego zagrożenia wyrzutami gazów i skał w kopalniach rud miedzi; sformułowanie kryteriów zaliczania do określonej kategorii zagrożenia wyrzutami gazów i skał w kopalniach rud miedzi oraz opracowanie metod bieżącej kontroli tego zagrożenia; określenie zasad prowadzenia robót górniczych (w tym przede wszystkim robót eksploatacyjnych) w kopalniach rud miedzi w warunkach występowania zagrożenia wyrzutami gazów i skał.
- podjąć działania dla opracowania i wdrożenia lekkich aparatów ucieczkowych o kilkuminutowym działaniu, umożliwiającym ich użycie.

Komisja podjęła decyzję, że do czasu przeprowadzenia procesu legislacyjnego i wdrożenia nowych regulacji prawnych w zakresie zagrożenia wyrzutowego dla kopalń wydobywających rudy miedzi, wprowadzone zostaną do stosowania w zakładach górniczych KGHM Polska Miedź SA wytyczne, na podstawie których projektowane i wykonywane będą roboty górnicze w północnej i północno-wschodniej części obszarów górniczych O/ZG "Rudna" i O/ZG "Polkowice-Sieroszowice".

Komisja przygotowała propozycje rozwiązań prawnych w zakresie zagrożenia wyrzutami gazów i skał w zakładach górniczych wydobywających rudy metali. Ich wprowadzenie wymaga zmiany w następujących aktach prawnych:
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14 czerwca 2002 r. w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych (Dz. U. Nr 94, poz.841 z późn. zm.).
Rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych z dnia 28 czerwca 2002 r. - znowelizowane w 2006 r. (Dz. U. Nr 139, poz. 1169 oraz z 2006 r. Dz. U. Nr 124, poz. 863 )
a) Dział V - Zagrożenia górnicze,
b) Załącznik nr 5 - Zwalczanie zagrożeń.
Przyjęto założenie, ze zadania skierowane do rzeczoznawcy do spraw ruchu zakładu górniczego w zakresie rozpoznawania i zwalczania zagrożenia wyrzutami gazów i skał w zakładach górniczych wydobywających rudy miedzi, do czasu wdrożenia określających je przepisów, wykonywać będzie jednostka naukowo-badawcza.


Więcej informacji można uzyskać od:
Adama Mirka – przewodniczącego Komisji, dyrektora Departamentu Górnictwa WUG, tel. kom. 669-998-562
Roberta Podolskiego – zastępcy dyrektora OUG we Wrocławiu – nr tel. 71 790 200 83