Stan bezpieczeństwa pracy w górnictwie w 2022 r.

W 2022 r. w górnictwie odnotowano wzrost wypadkowości ogółem o 0,3% w porównaniu do 2021 r., tj. z 2 078 do 2 085 wypadków. Wpływ na to miało zwiększenie się o 2,6% liczby wypadków w górnictwie węgla kamiennego, z 1 773 wypadków zaistniałych w 2021 r. do 1 819 zaistniałych w 2022 r.

W pozostałych rodzajach górnictwa w 2022 r. odnotowano spadek wypadkowości ogółem:

• w kopalniach rud miedzi ze 185 wypadków zaistniałych w 2021 r., do 174 zaistniałych w 2022 r.;
• w górnictwie odkrywkowym z 51 wypadków w 2021 r. do 50 wypadków w 2022 r.;
• górnictwie otworowym wraz z zakładami wykonującymi roboty geologiczne z 38 wypadków w 2021 r. do 28 wypadków w 2022 r.;
• pozostałych zakładach górniczych i zakładach^[1] z 31 wypadków w 2021 r. do 14 wypadków w 2022 r.

Głównymi przyczynami wypadków ogółem w 2022 r. były:

• potknięcie, poślizgnięcie lub przewrócenie się osób (31,9%);
• uderzenie narzędziami pracy oraz o inne przedmioty (16,9%);
• spadnięcie, stoczenie, osunięcie się mas i brył skalnych, opad skał ze stropu i ociosu lub zawał (16,9%);
• upadek, stoczenie, obsunięcie się przedmiotów/materiałów (10,5%).

Wykres 1. Wypadki ogółem w górnictwie w latach 2018-2022

Wykres 2. Wskaźniki wypadkowości ogółem na 1000 zatrudnionych w latach 2018-2022^[2]

W 2022 r. w górnictwie odnotowano również wzrost ilości wypadków śmiertelnych i ciężkich w porównaniu do 2021 r. Wypadkowość śmiertelna wzrosła z 13 do 30 wypadków, natomiast wypadkowość ciężka z 9 do 12 wypadków. Wszystkie wypadki ciężkie w 2022 r. zaistniały w górnictwie węgla kamiennego.

W górnictwie węgla kamiennego liczba wypadków śmiertelnych wzrosła z 9 wypadków zaistniałych w 2021 r. do 22 wypadków zaistniałych w 2022 r. Odnotowano także wzrost liczby wypadków ciężkich z 3 wypadków w 2021 r. do 12 wypadków w 2022 r. Wpływ na wypadkowość śmiertelną i ciężką w górnictwie węgla kamiennego w 2022 r. miały katastrofy, które wystąpiły:

• w dniu 20.04.2022 r., JSW S.A. KWK Pniówek - wybuch metanu i pożar (9 wypadków śmiertelnych, 7 ciężkich, 30 powodujących czasową niezdolność do pracy, 7 pracowników poszukiwanych);
• w dniu 23.04.2022 r., JSW S.A. KWK Borynia-Zofiówka Ruch Zofiówka - tąpnięcie i wydzielanie się metanu do wyrobisk (10 wypadków śmiertelnych).

W górnictwie rud miedzi liczba wypadków śmiertelnych pozostała na tym samym poziomie (po 2 wypadki śmiertelne). Z kolei wśród wypadków ciężkich odnotowano spadek w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego (4 wypadki ciężkie w 2021 r., nie odnotowano wypadków ciężkich w 2022 r.).

W górnictwie odkrywkowym w analizowanym okresie zaobserwowano wzrost wypadkowości śmiertelnej (5 wypadków śmiertelnych zaistniałych w 2022 r. wobec 2 wypadków śmiertelnych zaistniałych 2021 r.), zmalała natomiast wypadkowość ciężka (nie odnotowano wypadków ciężkich w 2022 r. wobec 2 takich wypadków w 2021 r.).

W górnictwie otworowym wraz z podmiotami wykonującymi roboty geologiczne zarówno w 2021 r. jak i w 2022 r. nie wystąpiły wypadki śmiertelne i ciężkie.

W pozostałych rodzajach górnictwa zaistniał jeden wypadek śmiertelny. W 2022 r. wypadkowi uległ pracownik likwidowanej kopalni cynku i ołowiu ZGH „Bolesław” S.A. Kopalnia Olkusz-Pomorzany.

Analiza przyczyn wypadków śmiertelnych i ciężkich

Prezes Wyższego Urzędu Górniczego, zarządzeniem nr 11 z dnia 22 kwietnia 2022 r., powołał Komisję dla zbadania przyczyn i okoliczności wybuchu metanu oraz wypadku zbiorowego, zaistniałych w dniu 20 kwietnia 2022 r. w JSW S.A. KWK „Pniówek” w Pawłowicach oraz, zarządzeniem nr 12 z dnia 25 kwietnia 2022 r., powołał Komisję dla zbadania przyczyn i okoliczności tąpnięcia i wypadku zbiorowego, zaistniałych w dniu 23 kwietnia 2022 r. w JSW S.A. KWK „Borynia-Zofiówka” Ruch „Zofiówka” w Jastrzębiu-Zdroju.

Nadal trwają prace Komisji badającej przyczyny i okoliczności wypadku w JSW S.A. KWK „Pniówek”, natomiast Komisja badająca przyczyny i okoliczności wypadku w JSW S.A. KWK „Borynia-Zofiówka” Ruch „Zofiówka” zakończyła prace i w dniu 27 października 2022 r. przedstawiła ustalenia dotyczące przyczyn zaistnienia wstrząsu, który spowodował tąpnięcie wraz z wypłynięciem metanu w znacznych ilościach oraz wypadek zbiorowy:

Zaistniały w dniu 23 kwietnia 2022 r. o godzinie 3³⁹ w JSW S.A. KWK „Borynia-Zofiówka” Ruch „Zofiówka” w Jastrzębiu-Zdroju, wstrząs o energii sejsmicznej 4x10⁶ J, który spowodował rozległe skutki - tąpnięcie, wypływ metanu i wypadek zbiorowy - nastąpił w wyniku uaktywnienia się stwierdzonego w zachodniej części partii „D” uskoku o wygasającym zrzucie.

Przyczyną wypadku zbiorowego (10 wypadków śmiertelnych) był wypływ metanu i utworzenie się atmosfery niezdatnej do oddychania oraz dynamiczne oddziaływanie na poszkodowanych skutków tąpnięcia, spowodowanych samoistnym wstrząsem górotworu o energii 4x10⁶ J.

Analiza pozostałych wypadków śmiertelnych i ciężkich zaistniałych w 2022 r. wykazała dominującą rolę „czynnika ludzkiego” i wskazała następujące przyczyny ich zaistnienia:

• praca pod wpływem alkoholu;
• nie stosowanie środków ochrony indywidualnej;
• przebywanie w miejscu niedozwolonym;
• brak należytego nadzoru przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych;
• prowadzenie robót niezgodnie z instrukcją;
• stosowanie niebezpiecznych metod pracy;
• zła organizacja pracy;
• jazda na przenośniku nieprzystosowanym do jazdy ludzi;
• brak należytej ostrożności.

Wykres 3. Wypadki śmiertelne w górnictwie w latach 2018-2022

Wykres 4. Wypadki ciężkie w górnictwie w latach 2018-2022

Statystyki przedstawione w opracowaniu nie obejmują osób poszukiwanych, w związku z wypadkiem zbiorowym zaistniałym 20 kwietnia 2022 r. w JSW S.A. KWK „Pniówek” (7 pracowników). 

^[1] Dotyczy kopalni gipsu i anhydrytu, kopalni cynku i ołowiu, kopalni soli, drążenia tuneli techniką górniczą oraz zakładów prowadzących roboty w wyrobiskach zlikwidowanych zakładów podziemnych (z wyłączeniem Centralnego Zakładu Odwadniania Kopalń).
^[2] Wskaźniki dotyczące 2022 r. zostały wyliczone na podstawie danych o zatrudnieniu z 2021 r. i mają charakter wstępny.