100 ciekawostek na 100 lat
Czy wiecie, że…
| WUG | |
|---|---|
| 1. | Metan odzyskiwany z eksploatowanych pokładów węgla kamiennego może być wykorzystany do produkcji energii elektrycznej i cieplnej. Szacuje się że w 2022 roku z wychwyconego gazu w instalacjach odmetanowania w zakładach górniczych gazu można byłoby wyprodukować prawie jedną trzecią ich rocznego zapotrzebowania na energię elektryczną. |
| 2. | Departament Energomechaniczny koordynuje nadzór górniczy i kontroluje bezpieczną eksploatację w szybach górniczych o łącznej głębokości odpowiadającej, odległości większej niż odcinek autostrady A4 pomiędzy Katowicami a Wrocławiem. |
| 3. | W latach 2005-2020 Prezes WUG wydał ok. 6000 decyzji w sprawie dopuszczeń wyrobów do stosowania w zakładach górniczych. Powierzchnia utworzona z zadrukowanych kartek tych decyzji mogłaby pokryć cztery boiska do koszykówki lub sześć kortów tenisowych do gry w debla. |
| 4. | W 2021 roku dopuszczona została do ruchu klatka górniczego wyciągu szybowego, którą może zjechać pod ziemię jednocześnie 200 osób, czyli tyle ile mieszczą cztery autokary. |
| 5. | „Przechodnia rakieta dla najlepszego tenisisty” w organach nadzoru górniczego, ofiarowana przez Prezesa WUG dr inż. Adama Mirka, znajduje się w stałym posiadaniu pracownika Departamentu Górnictwa. |
| 6. | Jeden z pracowników Departamentu Górnictwa, będąc od kilkudziesięciu lat honorowym dawcą krwi, oddał ponad 62 litry tego cennego daru. |
| 7. | Wśród pasji niektórych pracowników Departamentu Górnictwa szczególne miejsce znajduje turystyka górska. Do ich indywidualnych osiągnięć zalicza się m.in. zdobycie Korony Gór Polskich, Korony Tatr, czy też szczytów Hoher Dachstein (2 995 m n.p.m.), Großglockner - najwyższego szczytu austriackich Alp (3 798 m n.p.m.) i Pico del Teide na Teneryfie - najwyższego szczytu Hiszpanii (3 718 m n.p.m.). |
| 8. | Pierwszym materiałem wybuchowym, wprowadzonym w 2005 r. do Rejestru materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego, jest TNT-Booster T-250 Pobudzacz wybuchowy trotylowy T-250, produkowany przez Zakłady Chemiczne „NITRO-CHEM” S.A. w Bydgoszczy. |
| 9. | Jednym z wieloletnich pracowników departamentu Ochrony Środowiska i Gospodarki Złożem był Mysłowiczanin, inżynier geodeta górniczy, Pan Zygmunt Zgraja - wirtuoz harmonijki ustnej, instrumentalista, aranżer i kompozytor, członek zarządu Międzynarodowej Federacji Harmonijek Ustnych (FIH), juror światowych festiwali harmonijki ustnej twórca i lider tria harmonijek Con Brio (1970). Tworzy także i nagrywa muzykę do filmów, jego harmonijkę słychać w takich filmach, jak m.in.: „Sławna jak Sarajewo”, „Siekierezada”, „Grzeszny żywot Franciszka Buły”, „Vabank”, lub „Bolek i Lolek na Dzikim Zachodzie”. W swojej dyskografii posiada 2 płyty długogrające, 9 płyt CD oraz 2 wydania na kasetach magnetofonowych, w tym jedno, którego wydawcą był Wyższy Urząd Górniczy. |
| 10. | Podstawowe zadania Departamentu Warunków Pracy i Szkolenia nie zmieniły się od czasu utworzenia Wyższego Urzędu Górniczego w Katowicach. Zgodnie z obowiązującą w 1922 r. Pruską Powszechną Ustawą Górniczą do obowiązku władz górniczych na Śląsku należały m.in. następujące czynności: „Czuwanie nad bezpieczeństwem pracy w kopalniach.” „Nadzór nad przysposobieniem pracowników górniczych, a więc zarówno robotników, sztygarów i inżynierów, z tym zaś łączy się nadzór nad szkołami górniczymi.”. |
| 11. | W strukturach Departamentu Warunków Pracy i Szkolenia funkcjonuje Zespół do Spraw Pogotowia Technicznego. Skład Zespołu tworzą dyspozytorzy, którzy całodobowo pełnią służbę dyspozytorską w WUG oraz obsługują centralę telefoniczną. |
| 12. | Od 2011 roku w Wyższym Urzędzie Górniczym działa „telefon interwencyjny”, pod który pracownicy kopalń mogą anonimowo zgłaszać m.in. informacje o naruszaniu przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także występujących zagrożeniach w ruchu zakładów górniczych. Zgłoszenia o nieprawidłowościach w kopalniach przyjmuje dyspozytor, który pełni dyżur przez całą dobę. Telefon interwencyjny stanowi ważny element działalności kontrolnej dla pracowników nadzoru górniczego. |
| 13. | Wyższy Urząd Górniczy zajmuje 3 budynki zlokalizowane w centrum Katowic przy ul. Poniatowskiego i Kościuszki. Najstarszy z nich znajduje się na ul. Poniatowskiego 29 i został zaprojektowany przez architekta Rudolfa Fischera w 1925 roku jako budynek mieszkalny dla dyrektora firmy Lignoza wraz z oficyną (budynek garaży) i ogrodzeniem. W 2012 roku na parterze utworzono Izbę Tradycji i salkę konferencyjną wraz zapleczem. Następnie w latach 2014-2021 na piętrze I i II utworzono pomieszczenia biurowe. |
| 14. | Nieruchomość należąca dzisiaj do Wyższego Urzędu Górniczego objęta jest ochroną konserwatorską na mocy decyzji Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i należy do historycznego układu urbanistycznego tzw. Południowej Dzielnicy Śródmieścia Katowic, składającego się z sieci ulic, układu parcel i zabudowy zawierającej zespół budowli secesyjnych, modernistycznych i funkcjonalistycznych, mieszkalnych, mieszkalno - użytkowych, użytkowych i sakralnych, wznoszonych głównie w latach 1900-1939. |
| 15. | Siedziby/biura organów nadzoru górniczego zajmują łączną powierzchnię użytkową około 10,5 tysiąca m2, co odpowiada około 140 średniej wielkości lokalom mieszkalnym. Siedziby urzędów zlokalizowane są głównie w centrach dużych miast. |
| 16. | Główny budynek biurowy po adresem ul. Poniatowskiego 31 (ul. Kościuszki 63) zaprojektowany został przez Tadeusza Łobosa w roku 1949 jako „Gmach Biurowy Zjednoczenia Materiałów Przemysłu Chemicznego ERG”. Tadeusz Łobos zaprojektował m.in. siedzibę Radia Katowice przy ul. Ligonia w Katowicach. Budynek został oddany do użytku w grudniu 1950 roku. W roku 1963 stał się siedzibą Wyższego Urzędu Górniczego. |
| 17. | Niecodziennym faktem jest, że w zasobie lokalowym jakim dysponują organy nadzoru górniczego znajduje się 5 lokali mieszkalnych, które wynajmowane są lokatorom. Dla lokali zapewniane są wszystkie usługi komunalne np. dostawa wody, centralnego ogrzewania, usługa sprzątania, wywozu śmieci. |
| 18. | W Archiwum Dokumentacji Mierniczo-Geologicznej w Wyższym Urzędzie Górniczym zgromadzone są dokumentacje (lub ich części) z 614 zlikwidowanych zakładów górniczych, w tym: 140 z podziemnych oraz 474 z odkrywkowych i otworowych zakładów górniczych (według stanu na 31.12.2021 r.). Na koniec 2021 r. zgromadzony zasób obejmował ponad 115 tysięcy dokumentów, z czego niemal 50% stanowią dokumenty. Dokumenty tekstowe liczą ponad 700 mb. |
| 19. | Najstarszy dokument, który znajduje się w posiadaniu Archiwum pochodzi z początku XIX w. Jest to plan sytuacyjny terenu Huty Fryderyk w Piasecznej z 1803 r. (obecnie część Tarnowskich Gór). |
| 20. | Archiwum przechowuje i udostępnia wyniki opracowań wykonanych w ramach realizowanego przez Wyższy Urząd Górniczy projektu badawczego, finansowanego przez NFOŚiGW dotyczących inwentaryzacji wyrobisk górniczych mających połączenie z powierzchnią usytuowanych na terenach zlikwidowanych podziemnych zakładów górniczych. |
| 21. | W 2019 r. Archiwum Dokumentacji Mierniczo-Geologicznej obchodziło jubileusz 20-lecia swojego powstania. Z tej okazji 6 czerwca 2019 r. w budynku Łaźni Łańcuszkowej Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu odbyło się seminarium poświęcone jego działalności. Częścią uroczystości była wystawa archiwalnych dokumentów kartograficznych i tekstowych z zasobów Archiwum Dokumentacji Mierniczo-Geologicznej. |
| 22. | Od początku działalności do końca 2021 r. Archiwum udzieliło 17883 informacji o warunkach geologiczno-górniczych na terenie pogórniczym. Ponad 93% udzielonych informacji dotyczyło potrzeb inwestycyjnych i planowania przestrzennego. Najczęściej korzystającymi z zasobów Archiwum klientami są: właściciele nieruchomości planujący inwestycję, projektanci oraz organy nadzoru budowlanego i administracji architektoniczno-budowlanej. |
| 23. | W celu efektywnego wsparcia realizacji misji i celów urzędu oraz przyczynienia się do podwyższania poziomu satysfakcji i zadowolenia pracowników co trzy lata tworzy się „Program zarządzania zasobami ludzkimi w Wyższym Urzędzie Górniczym, okręgowych urzędach górniczych oraz w Specjalistycznym Urzędzie Górniczym”, który ukierunkowuje działania urzędów górniczych w zakresie pozyskiwania, rozwoju i utrzymania efektywnie działającej kadry urzędniczej, realizującej ustawowe wymogi profesjonalizmu, rzetelności, bezstronności i neutralności politycznej. |
| 24. | Od 2004 r. w Wyższym Urzędzie Górniczym stosowany jest ruchomy czas pracy, umożliwiający pracownikom elastyczne ustalanie godziny rozpoczynania i zakończenia pracy, przy założeniu, że pracownik obowiązany jest wypracować miesięczną normę czasu pracy. W systemie tym pracodawca wyznacza godziny, podczas których pracownik zobowiązany jest do bezwzględnej obecności w pracy. Pracownik natomiast podejmuje decyzję, o której godzinie rozpoczyna pracę w danym dniu i o której ją kończy. Swoboda ustalania godzin pracy, w których pracownik może wykonywać pracę, jest ograniczona dobowym i tygodniowym odpoczynkiem. |
| 25. | Biuro Komunikacji Społecznej, wraz z dwoma innymi komórkami, ma swoją siedzibę w zabytkowej willi przy ul. Poniatowskiego 29. Budynek ten stoi obok siedziby głównej Wyższego Urzędu Górniczego, która znajduje się przy ul. Poniatowskiego 31. Willa została wybudowana w 1925 roku w stylu modernizmu, ale w ostatnich latach została odrestaurowana. |
| 26. | Miłośników zwierząt, jak się zwykło twierdzić - najlepszych przyjaciół człowieka, nie brakuje w żadnej komórce WUG, ale BKS jest jedyną, w której zdecydowaną przewagę mają psy rasy border collie. Pracownicy Biura, a jest ich w sumie pięciu, posiadają cztery psy tej rasy. |
| 27. | Izba Tradycji WUG zajmuje najniższą kondygnację willi przy ul. Poniatowskiego 29. W tym miejscu, w otoczeniu licznych eksponatów, odbyło się wiele prestiżowych spotkań, w tym z gośćmi zza granicy. W ostatnich latach, wyłączając przerwę związaną z pandemią COVID 19, miejsce to odwiedzili m.in. oficjele z pobliskich Czech jak i odległych Chin. |
| OUG Gdańsk | |
| 28. | 10 kwietnia 2017 r. na Nabrzeżu Flisaków w bazie lądowej LOTOS Petrobaltic SA w Gdańsku odbyła się uroczystość chrztu wielozadaniowego statku Sylur. Po raz pierwszy w historii matką chrzestną statku została przedstawicielka nadzoru górniczego - Lidia Król, dyrektor Okręgowego Urzędu Górniczego w Gdańsku. |
| 29. | We właściwości OUG w Gdańsku znajdują się odkrywkowe zakłady górnicze znajdujące Polskiej Strefie Ekonomicznej Morza Bałtyckiego. |
| 30. | Morska Kopalnia Ropy i Gazu Grupy LOTOS zainstalowana jest na Bałtyku, na złożu B8, w odległości ok. 70 km na północ od Jastarni. Pracownicy inspekcyjno-techniczni OUG w Gdańsku, żeby przeprowadzić kontrolę na platformie odbywają podróż helikopterem. |
| 31. | Pracownicy inspekcyjno-techniczni OUG w Gdańsku, żeby przeprowadzić kontrolę na Z.G. „Południowa Ławica Środkowa A, B i C” muszą płynąc 8 godzin statkiem. |
| OUG Gliwice | |
| 32. | W 2015 r. na 70-lecie Okręgowego Urzędu Górniczego w Gliwicach wydano „Kronikę Okręgowego Urzędu Górniczego w Gliwicach wczoraj i dziś. Lata 2005-2015” oraz „Jubileuszową monetę 1945-2015”. |
| 33. | Na terenie właściwości miejscowej OUG w Gliwicach znajdował się kamieniołom w Sławniowicach, który jest najstarszą czynną kopalnią marmuru w Polsce. To również jedyna kopalnia wydobywająca marmur do zastosowań kamieniarskich. Najstarsze znane elementy z tutejszego marmuru to płyty nagrobne z 1314 r. w Kępnicy i z 1378 r. w szpitalu św. Anny we Wrocławiu. |
| 34. | W Polskiej Grupie Górniczej S.A. Oddział KWK „Bolesław Śmiały” w Łaziskach Górnych funkcjonuje urządzenie wspomagające wchodzenie ludzi po pochylniach typu UWW 1 tzw. „wyrwirączka”. Jest to jedyne takie urządzenie w zakładach górniczych. Zostało ono zmodernizowane i ponownie uruchomione w lipcu 2000 r., w wyrobisku transportowo-wentylacyjnym o nazwie Upadowa transportowa nr 696, którego długość wynosi 530m, a średnie nachylenie 10˚. Długość trasy zabudowanego urządzenia wynosi 510 m. |
| 35. | Okręgowy Urząd Górniczy w Gliwicach nadzorował wyjątkowe obiekty o walorach turystycznych takie jak:
|
| 36. | W 2018 r. PGG S.A. Oddział KWK „Piast-Ziemowit” rozpoczęła próby butelkowania wody pitnej wypompowanej ze zrobów kopalni. Estetycznie zabutelkowana i oznakowana woda z kopalni, z dużym sukcesem, zadebiutowała w przestrzeni publicznej podczas szczytu klimatycznego w Katowicach Cop 24. W związku z walorami smakowymi i co za tym idzie, coraz większym zapotrzebowaniem, ilość butelek wody z kopalni z roku na rok rośnie. |
| 37. | Na terenie województwa opolskiego, w odkrywkowych zakładach górniczych kruszywo naturalne wydobywane jest coraz częściej spod lustra wody, m.in., przy pomocy refulerów, których obecnie jest 12. |
| OUG Katowice | |
| 38. | W 2018 r. PGG S.A. Oddział KWK „Piast-Ziemowit” rozpoczęła butelkowanie wody pitnej wypompowanej ze zrobów kopalni. Estetycznie zabutelkowana i oznakowana woda z kopalni, z dużym sukcesem, zadebiutowała w przestrzeni publicznej podczas szczytu klimatycznego w Katowicach Cop 24. W związku z walorami smakowymi i co za tym idzie, coraz większym zapotrzebowaniem, ilość butelek wody z kopalni z roku na rok rośnie. |
| 39. | W 2008r. Spółka Restrukturyzacji Kopalń S.A. w Bytomiu rozpoczęła, wspólnie z krajami Unii Europejskiej, współpracę z zakresu odzyskiwania ciepła z wód kopalnianych. SRK S.A. zdecydowała o wybudowaniu pierwszej w Polsce pilotażowej instalacji centralnego ogrzewania z wykorzystaniem pomp ciepła. Energia cieplna z wody kopalnianej, o temperaturze około 13OC, w okresie zimowym wykorzystywana jest do ogrzewania budynków zakładu w Czeladzi oraz służy jako wytwornica chłodu dla instalacji klimakonwektorów w okresie letnim. |
| 40. | Przedsiębiorstwo Górnicze Silesia posiada jedyny w polskim górnictwie węgla kamiennego, powierzchniowy skład materiałów wybuchowych, zlokalizowany we wnętrzu składowiska skały płonnej (hałdy skalnej) o kubaturze 1120,7 m3. Skład użytkowany jest nieprzerwanie od 1957 roku. |
| 41. | Kopalnia piasku CTL Maczki-Bór S.A. od początku istnienia wydobyła ponad 150 milionów ton piasku. W wyniku prowadzonych działań rekultywacyjnych Firma CTL Maczki-Bór oddała do końca 2021 roku do gospodarczego wykorzystania blisko 200 ha terenów inwestycyjnych. |
| 42. | TAURON Wydobycie S.A., Zakład Górniczy Sobieski posiada stację pozyskiwania azotu z powietrza atmosferycznego, wykorzystywanego dla celów profilaktyki górniczej. Stacja została wybudowana na terenie rejonu Piłsudski. Instalacja użytkowana jest nieprzerwanie od 2013 roku i uniezależniła Kopalnię od dostaw azotu. |
| 43. | W 2015 r. w kopalni KWK „Mysłowice-Wesoła” uruchomiono transport załogi dwoma przenośnikami taśmowymi przeznaczonymi wyłącznie do jazdy ludzi. Całkowita długość drogi transportu wynosi 1265 m z różnicą poziomów 124 m. Układ transportu wyposażono w szereg nowatorskich rozwiązań technicznych: czołowy pomost do wsiadania na taśmę górną, czujniki optoelektroniczne przy wsiadaniu i wysiadaniu ludzi, pomost do wysiadania w osi przenośnika, system monitoringu, system centralnego sterowania i nadzorowania całego układu jazdy ludzi. |
| OUG Kielce | |
| 44. | Okręgowy Urząd Górniczy w Kielcach to pierwszy w Polsce urząd nadzoru górniczego, którego dyrektorem została kobieta. Ponadto od 1 września 2019 r. zastępcą dyrektora OUG w Kielcach jest dr Monika Struska. Fakt ten sprawia, że OUG w Kielcach stał się pierwszym i jedynym w historii urzędem górniczym w Polsce, zarządzanym wyłącznie przez kobiety. |
| 45. | W kamieniołomie Zachełmie pod Kielcami naukowcy odkryli najstarsze na świecie ślady czworonogów, które wyszły z morza na suchy ląd i to o 18 milionów lat wcześniej niż uważano. Na powierzchni ławic dolomitów odkryto nagromadzenie skamieniałych tropów tetrapoda w postaci ścieżek odciśniętych w grząskim mule. Ślady te pochodzą sprzed 395 milionów lat, kiedy to tereny obecnego kamieniołomu pokrywało ciepłe morze. |
| 46. | Odkrywkowa Kopalnia Węgla Brunatnego „Bełchatów” jest największą dziurą w Europie i jedną z niewielu rzeczy zbudowaną ręką człowieka widzianą z kosmosu. Efektem działalności Kopalni Węgla Brunatnego „Bełchatów” jest Góra Kamieńsk najwyższe wzniesienie w środkowej Polsce. Wznosi się na 386 m n.p.m. i powstało ze zwałowiska zewnętrznego kopalni. Obecnie stanowi ośrodek rekreacyjny regionu. |
| 47. | W kopalni wapieni litotamniowych w Pińczowie odkryto szkielet wieloryba PINOCETUS POLONICUS. Liczy sobie ok. 12- 15 mln lat, został odnaleziony 16 kwietnia 1993 r. Całkowita długość szkieletu wynosi 4 m i 20 cm. Jest to drugie odkrycie tego typu. Pierwszy szkielet wieloryba z morza mioceńskiego został wydobyty również w Pińczowie w roku 1950. Obecnie okaz ten znajduje się w muzeum we Wrocławiu. Okaz z 1993 r. można podziwiać w Muzeum Geologicznym w Kielcach oraz eksponowany jest w Pińczowskich Zakładach Kamienia Budowlanego (obecnie Kamienie sp.z o.o). Gatunek tego wieloryba został nazwany PINOCETUS POLONICUS. Pierwsza część nazwy - PIN - pochodzi od miejsca odkrycia, czyli Pińczowa, natomiast - CETUS - to grecka nazwa wieloryba. |
| 48. | W Kopalni Węgla Brunatnego „Bełchatów” podczas wykonywania tzw. „inspekcji telewizyjnej” stanu technicznego studni odwadniającej systemu odwadniania Pola „Szczerców”, kamera zapuszczona do odwiertu zarejestrowała żywą rybę w otworze na gł. około 150 m. |
| 49. | Kopalnia Ropy Naftowej Pławowice w Marcinkowicach jest jedyną w Europie kopalnią wydobywającą ropę naftową bez jakichkolwiek śladów gazu ziemnego (bez poduszki gazowej). Skały zbiornikowe stanowią wapienie górnej jury (raurak) oraz piaskowce i zlepieńce kredowe (cenoman). Złoże ropy naftowej Pławowice odkryto w 1963 roku. |
| 50. | Złoże Teofilów w Inowłodzu jest to jedyne udokumentowane i obecnie eksploatowane złoże chalcedonitu w Europie. Położone jest w miejscowości Inowłódz w Dolinie Białobrzeskiej, nad rzeką Pilicą, w województwie łódzkim. Chalcedonit to skrytokrystaliczna skała krzemionkowa o wysokiej zawartości krzemionki (do 98%). Dzięki swemu pochodzeniu (szkielety żyjątek osadzone w płytkich morzach w erze jurajskiej) zawiera krzemionkę z bardzo rozwiniętym systemem porów. Ze względu na bardzo niewielki obszar występowania zalicza się do skał unikatowych. Chalcedonit zastosowanie znajduje do uzdatniania wody, budownictwa i materiałów budowlanych, aranżacji i dekoracji przestrzeni, na substraty i podłoża. |
| 51. | Od 1902 r. właścicielami Góry Miedzianki - wzniesienia najdalej wysuniętego na południowy zachód Gór Świętokrzyskich - byli Bolesław i Stanisław Łaszczyńscy. Bracia z wydobywanej rudy pozyskiwali miedź metodą elektrolizy, wynalezioną i opatentowaną przez Stanisława Łaszczyńskiego. Było to pierwsze na świecie zastosowanie tego procesu, bardziej opłacalnego od wytopu. W 2021 roku teren dawnej kopalni miedzi w rezerwacie Góra Miedzianka został wpisany na listę UNESCO w ramach Geoparku Świętokrzyskiego. |
| 52. | W zakładzie górniczym Nordkalk Sp. z o.o. Kopalnia Wapienia „Sławno” położonym w miejscowości Owadów-Brzezinki koło Opoczna znaleziono skamieniałe stawonogi skrzypłocze, które żyją na ziemi od 450 mln lat w niezmienionej formie. W wapieniach odkryto też wiele rodzajów skamieniałości opisywanych po raz pierwszy, m.in.: homary, krewetki, skamieliny żuków, ważek i gadów morskich. |
| 53. | W okolicy Opatowa (Krzemionki Opatowskie) i Ostrowca, w latach 4000-2400 p.n.e. wydobywano krzemień służący jako materiał na narzędzia neolityczne. Już wtedy wydobycie miało charakter planowy i zorganizowany, a szyby i podziemne chodniki były połączone siecią wentylacyjną i komunikacyjną. |
| OUG Kraków | |
| 54. | Kopalnictwo rud ołowiu, cynku, srebra poświadczono w materiałach źródłowych w Małopolsce z początkiem XIII w. Rudy cynku i ołowiu oraz srebro występowały m.in. w rejonie Olkusza i Sławkowa, Chrzanowa, Trzebini i Jaworzna. Zakończenie eksploatacji rud cynku i ołowiu na terenie małopolski miało miejsce w roku 2020, w którym to wydobyto ostatnią tonę rudy z Kopalni Olkusz-Pomorzany. |
| 55. | Najwyższa komora w kopalni Soli Wieliczka ma wysokość 36 m. 6 maja 2000 r. odbył się w niej pierwszy lot balonem na ogrzane powietrze w wyrobiskach górniczych na głębokości 125 m pod ziemią, odnotowany w Księdze Rekordów Guinnessa. Przeprowadzenie tego wydarzenia wymagało zgody na odstępstwo od przepisów Prawa geologicznego i górniczego udzielonej przez Prezesa WUG. W komorze realizowano również skoki na bungee. |
| 56. | W kopalni Wieliczka pracują m. in. szyby: Regis z 1355 r., Daniłowicz z 1635 r., Kościuszko z 1790 r. |
| 57. | Pod nadzorem OUG w Krakowie powstał pierwszy w Polsce tunel budowany zgodnie z przepisami Prawa Geologicznego i Górniczego. Tunel składa się z dwóch nitek o szerokości 16,3-21,2 m, wysokości 16,3-17,1 m i długości ponad 1919,6m, połączonych 11 przecinkami. Był drążony w przestrzeni objętej prawem własności górniczej od marca 2017 r do marca 2022 r. Tunel przebiega pod górą Mały Luboń na trasie S-7 Kraków-Zakopane. |
| 58. | W kopalni Bochnia funkcjonuje i jest użytkowany szyb Sutoris z 1251 r. oraz szyb Campi z 1556 r. w których prowadzona jest jazda ludzi i materiałów oraz szyb wentylacyjny Trynitatis z 1779 r. |
| 59. | W roku 1958 odwiercono pod nadzorem OUG w Krakowie pierwszy otwór wydobywający wody termalne - Jaszczurówka. Obecnie już w 6 zakładach górniczych na terenie niecki podhalańskiej pozyskiwane są wody termalne (temp wody 22-86 °C) oraz w 1 zlokalizowanym na terenie Karpat zewnętrznych (temp wody 27-38 °C). Pod nadzorem OUG w Krakowie, poza wodami górnictwo otworowe eksploatuje w 8 zakładach górniczych węglowodory (ropę naftową i gaz ziemny) 1 podziemny magazyn gazu ziemnego. |
| 60. | W połowie XIII w. rozpoczęto wydobywanie soli kamiennej metodami górniczymi w Bochni (1251) i Wieliczce (1290). Kopalnie (tzw. żupy krakowskie), należały do panującego, a wydobycie i handel solą stanowiły regale (monopol) książęce (królewskie), będące jednym z ważniejszych źródeł dochodów skarbu państwa. W roku 1978 Kopalnia Soli Wieliczka została wpisana na pierwszą listę światowego dziedzictwa UNESCO a w roku 2013 dołączyła do niej Kopalnia Soli w Bochni. Eksploatację w Bochni zakończono w roku 1990 a w Wieliczce 1996. Obecnie kopalnie przyciągają ponad milion turystów z całego świata, odbywają się w nich liczne wydarzenia kulturalne i sportowe. |
| 61. | Na terenie Swoszowic obecnie dzielnicy Krakowa wydobywano siarkę, od początków XIV w. przez niemal 500 lat. Złoże Swoszowice należało przez wieki do największych złóż siarki znanych w Europie, o swoszowickiej siarce wspomina Wincenty Kadłubek, spisując legendę o zgładzeniu Smoka Wawelskiego. Siarka mogła być jedną z przyczyn przeniesienia stolicy z Krakowa do Warszawy. Król Zygmunt III Waza wraz ze znanym wtedy alchemikiem Michałem Sędziwojem prowadzili doświadczenia m.in. z użyciem siarki. W listopadzie 1595 roku w pracowni alchemicznej na Wawelu w czasie prowadzonych doświadczeń powstał pożar. W konsekwencji ogień strawił północne skrzydło Zamku Wawelskiego. W 4 miesiące później król podjął decyzję o przeniesieniu dworu do Warszawy. |
| 62. | Na terenie Krakowa funkcjonują obecnie dwa Uzdrowiskowe Zakłady Górnicze. Jeden w Swoszowicach eksploatujący dwa źródła wód siarczkowych (wzmiankowane w dokumentach z 1578 r.), drugi w Podgórzu UZG Mateczny eksploatujący wody typu siarczkowego odkryte w 1898 r. Wody występują w warunkach artezyjskich pod ciśnieniem ok. 1 bara, eksploatowane są trzema odwiertami pod własnym ciśnieniem. Wiek tych wód ocenia się na ok. 10 tys. lat. Oprócz działających zakładów górniczych na terenie miasta Krakowa wyznaczono obecnie dwa Obszary Górnicze koncesjami na wydobywanie wód leczniczych są to OG Łagiewniki, OG Opatkowice. |
| 63. | Na terenie małopolski obecnie wydobycie prowadzone jest w: 4 zakładach eksploatujące wody siarczkowe (od XV w.) Swoszowice, Mateczny, Krzeszowice, Wapienne, 22 zakładach eksploatujących wody kwasowęglowe i szczawy (od XVIII w.) m.in. Muszyna, Krynica, Piwniczna, Szczawnica, Wysowa, 3 eksploatujących wody chlorkowe (od XVI w.) Rabka, Wieliczka, Sól, 1 eksploatujący solanki jodkowo-bromowe w Łapczycy k. Bochni. Szczególne znaczenie w eksploatacji ma Krynica gdzie od 1794 roku wydobywane są wody o wysokiej zawartości wapnia i magnezu naturalnie nasycone CO2. |
| OUG Krosno | |
| 64. | W województwie podkarpackim, w miejscowości Jawornik Ruski funkcjonuje jedyna w Polsce czynna odkrywkowa kopalnia diatomitu. Złoże diatomitu zostało odkryte w 1975 roku, w roku 1976 opracowano projekt doświadczalnej eksploatacji, a kopalnię utworzono w roku 1977. |
| 65. | Muzeum Przemysłu Naftowego i Gazowniczego im. Ignacego Łukasiewicza w Bóbrce znajduje się w otoczeniu najstarszej na świecie nadal działającej kopalni ropy naftowej. Na terenie Muzeum stoi kamienny obelisk ustawiony przez Ignacego Łukasiewicza w 1872 r. na pamiątkę założenia kopalni. Ponadto zachowały się dwa oryginalne szyby naftowe z XIX wieku o imionach „Franek” i „Janina”. Z szybu - kopanki „Franek” wykonanej ręcznie około 1860 roku do głębokości 20 m oraz kopanki Janina, ręcznie wykopanej do głębokości 96 m, a następnie pogłębionej wiertnicą ręczną do głębokości 156 m, do dziś jest eksploatowana ropa naftowa. 10 grudnia 2018 r. Bóbrka - najstarsza kopalnia ropy naftowej otrzymała tytuł Pomnika Historii. |
| 66. | 31 lipca 1853 r. po raz pierwszy publicznie lampy naftowe zapalono w szpitalu lwowskim na Łyczakowie. Data ta zapisała się na kartach historii jako symboliczna data narodzin przemysłu naftowego. W 1854 roku Ignacy Łukasiewicz został zaproszony przez Tytusa Trzecieskiego do Bóbrki, gdzie odkryto naturalne wycieki ropy naftowej, nazywanej w XIX wieku olejem skalnym. Trzecieski zaproponował założenie spółki naftowej, która zajęłaby się eksploatacją bobrzeckiego złoża. Następstwem odkryć było założenie w 1856 roku destylarni w Ulaszowicach. W 1861 roku powstała oficjalna, choć zawarta ustnie spółka naftowa. Trzecieski zainwestował wkładem pieniężnym, Karol Klobassa ofiarował teren pod kopalnię, natomiast Łukasiewicz objął kierownictwo nad całym przedsiębiorstwem. |
| 67. | W miejscowości Kuźmina w gminie Bircza, na Pogórzu Przemyskim zlokalizowany jest najgłębszy odwiert wykonany w Polsce. Odwiert badawczo-poszukiwawczy Kuźmina - 1 o głębokości 7541 m, odwiercony został w latach 1983-1988. Wcześniej rekord głębokości (7210 m) należał do ukończonego w 1984 odwiertu Paszowa - 1. |
| 68. | Powołana przez Instytut Naftowy w marcu 1947 roku Szkoła Przemysłowo-Naftowa, utworzona została w nawiązaniu do bogatych tradycji szkolnictwa naftowego, wiążącego się z osobą twórcy przemysłu naftowego, Ignacego Łukasiewicza. Aktualnie nosi nazwę Zespół Szkół Naftowo-Gazowniczych im. Ignacego Łukasiewicza w Krośnie, prowadząc kształcenie m.in. w zawodach: technik wiertnik, technik górnictwa otworowego, technik geolog, technik gazownictwa. Absolwenci krośnieńskiej „Naftówki”, aktualnie jedynej placówki w Polsce kształcącej w kierunkach naftowo-gazowniczych, stanowili i nadal stanowią trzon wysoko kwalifikowanej kadry technicznej dla przemysłu naftowego. Są cenieni i zatrudniani w krajowych i zagranicznych firmach naftowych i gazowniczych. |
| OUG Lublin | |
| 69. | Odkrycie złoża węgla kamiennego w okolicach górnego Bugu i Lubelszczyzny było efektem długoletnich badań. Pierwsza wzmianka o znalezieniu węgla na Wołyniu pochodzi z 1881 r. zamieszczona przez W. Choroszewskiego w jego Pamiętniku Fizjograficznym. |
| 70. | Lubelski basen karboński o powierzchni około 14 000 km2 położony jest w środkowo-wschodniej Polsce, między Wisłą, a Bugiem w województwie lubelskim. |
| 71. | Na terenie Polski w roku 1955 z inicjatywy J. Samsonowicza rozpoczęto wiercenie otworu poszukiwawczego w Chełmie Lubelskim. Otwór ten stwierdził występowanie karbonu na głębokości od 580 m do 1 207 m. |
| 72. | Decyzje uznawane jako początek budowy kopalń węgla kamiennego na Lubelszczyźnie, podjęte zostały w styczniu 1975 roku. Była to Uchwała Rady Ministrów Nr 15/75 z dnia 17 stycznia o budowie kopalni pilotująco-wydobywczej LZW w Bogdance. W ślad za ta decyzją w lutym utworzono Przedsiębiorstwo Państwowe pod nazwą Kopalnie Lubelskiego Zagłębia Węglowego w Budowie. Wydobycie węgla rozpoczęto 30 listopada 1982 r. |
| OUG Poznań | |
| 73. | Na terenie właściwości okręgowego Urzędu Górniczego w Poznaniu w 2012 r. oddano do użytkowania największą oraz najnowocześniejsza w Europie Kopalnię Ropy Naftowej i Gazu Ziemnego Lubiatów. Stanowi ona potężny ośrodek przemysłowy służący do przerobu ropy naftowej, gazu ziemnego i kondensatu ze złóż węglowodorów udokumentowanych na terenie puszczy noteckiej. Do momentu powstania ww. kopalni znaczącym ośrodkiem przemysłu naftowego była Kopalnia Ropy Naftowej i Gazu Ziemnego Dębno. Należy podkreślić, że na ternie nadzorowanym przez OUG Poznań wydobywanych jest około 70 proc. całego krajowego wydobycia gazu ziemnego. Ponadto na terenie właściwości OUG Poznań eksploatowane są największe złoża helu. |
| 74. | Na bazie kilkudziesięciu lat doświadczeń z zakresu ługownictwa w utworach solnych powstały pierwsze w Polsce podziemne magazyny gazu ziemnego w Mogilnie (1986 rok) oraz paliw w Górze (2002 rok) Wykorzystano przy tym parametry geomechaniczne wysadów solnych. Od samego początku każdy z tych procesów był nadzorowany ze strony pracowników Urzędu górniczego w Poznaniu. Proces ten sukcesywnie realizowany jest od ponad 40 lat, w dalszym ciągu rozwijany czego przykładem jest budowa Kawernowego Podziemnego Magazynu Gazu Kosakowo - zaprojektowanego w cechsztyńskich solach rejonu zatoki puckiej. Po 2015 roku nadzór nad ww. magazynami przeszedł pod nadzór Okręgowego Urzędu Górniczego w Gdańsku. |
| 75. | Budowę kopalni „Solno” w Inowrocławiu rozpoczęto w roku 1924 od zgłębienia szybu „Solno I” do głębokości 560 m. Likwidację kopalni prowadzono od 1 lipca 1982 roku do 31 grudnia 1987 roku. Kopalnia „Solno” stanowiła unikat w skali światowej - w wyniku prowadzenia robót górniczych metodą ługowania, ociosy wyrobisk górniczych miały nienaruszoną strukturę, przez co ukazywały się naturalne barwy różnokolorowych soli, a zarazem niepowtarzalne pełne swoistego uroku piękno przyrody. Szczególnie zjawiskowa była cała gama soli młodszych o odcieniach różu i czerwieni. |
| 76. | Kopalnia Soli „Kłodawa” S.A. od ponad 70 lat jest czynnym podziemnym zakładem górniczym eksploatującym sole kamienne oraz sole potasowo-magnezowe. Założona w 1953 roku jest największym producentem soli kamiennych w Polsce. Wydobycie soli kamiennych wysadu kłodawskiego prowadzone jest systemem komorowo filarowym. Przez kilkadziesiąt lat w wyniku prowadzonego wydobycia powstało ponad 350 km wyrobisk korytarzowych, około 20 mln metrów sześciennych pustek poeksploatacyjnych - średnio na 13 poziomach eksploatacyjnych. |
| 77. | Na terenie czynnego podziemnego zakładu górniczego Kopalnia Soli „Kłodawa” utworzono trasę turystyczną oraz stanowiska geologiczne przedstawiające fragment profilu litostratygraficznego okresu cechsztyńskiego sprzed 250 mln lat. Zwiedzający mają możliwość zjazdu typowym szybem przeznaczonym do jazdy ludzi i transportu urobku na poziom 600 m. W 2007 roku kłodawska trasa turystyczna została wpisana na listę zabytków. W tym samym roku odbył się koncert na poziomie 600 m, który został wpisany do księgi Guinessa. |
| OUG Rybnik | |
| 78. | Pracownik OUG w Rybniku kolekcjonuje kufle do picia piwa. Aktualnie kolekcja liczy ponad 13000 eksponatów i jest największa w Polsce, co zostało udokumentowane księdze „Polskie rekordy i osobliwości”. Z danych udostępnionych w Internecie wynika, że tylko jedna osoba na świecie posiada większą ilość. Kolekcja zajmuje 4 garaże, 2 pomieszczenia gospodarcze i 4 pomieszczenia piwniczne, a część egzemplarzy wypełnia meble w pokojach. W przeważającej większości kufle to pamiątki z górniczych karczm piwnych. Kufle pochodzą z 76 krajów świata. Najmniejszy kufel mierzy 2,5 cm a największy 53 cm. |
| 79. | W maju 2008 r. Okręgowy Urząd Górniczy w Rybniku został laureatem, organizowanej pod honorowym patronatem Wojewody Śląskiego i Marszałka Województwa Śląskiego X edycji Śląskiej Nagrodę Jakości w kategorii usług publicznych - administracja rządowa i samorządowa, zaś w listopadzie 2008 r. otrzymał nagrodę specjalną Izby Przemysłowo-Handlowej Rybnickiego Okręgu Przemysłowego „Czarny Diament” za profesjonalizm nadzoru i kontroli w podległych jednostkach. |
| 80. | Pasją jednego z pracowników OUG w Rybniku są szachy. Na tym polu odnosi on wiele sukcesów, w tym m.in.: w sierpniu 2020 r. w Ustroniu został Mistrzem Polski Górników, w październiku 2020 r. w Ustroniu został V-ce Mistrzem Polski Seniorów 55+, a w sierpniu 2021 r. w Ustroniu został V-ce Mistrzem Polski Górników. |
| 81. | Nadzorowany przez OUG Rybnik otworowy zakład górniczy „Korona” w Zabłociu eksploatuje solankę o najwyższej w kraju zawartości jodu. Eksploatacja prowadzona jest od lat 50 dwudziestego wieku dwoma otworami Tadeusz i Korona. Woda spełnia wymagania organoleptyczne i fizykochemiczne dla wód leczniczych przeznaczonych do kuracji pitnych, inhalacji, kąpieli i płukania. Solanka wykorzystywana jest do zasilania tężni solankowych na terenie całego kraju. |
| 82. | Pierwszą kopalnią prowadząca na większą skalę wydobycie w okolicach Rybnika była kopalnia Hoym w Niewiadomiu. Kopalnia powstała w 1792 roku, a jej nazwę nadano na cześć pruskiego ministra prowincji śląskiej hr. Karola Jerzego von Hoym, na polecenie którego rozpoczęto prace poszukiwawcze złóż węgla. 1 września 1936 roku kopalnię przemianowano na „Ignacy”. Kopalnia ta w 1968 roku została przyłączona do kopalni Rydułtowy. Obiekty pokopalniane po ich renowacji zostały przekształcone w Zabytkową Kopalnię Ignacy w Rybniku. Do najcenniejszych eksponatów należą zabytkowe maszyny parowe z początku XX wieku. |
| 83. | Hałda Szarlota w Rydułtowach jest jedną z najwyższych hałd w Europie. Jej wysokość od podstawy do wierzchołka wynosi ok. 134 metry, szczyt znajduje się ok. 406 m n.p.m. Zajmuje powierzchnię 37 hektarów i ma objętość 13,3 mln m³. Na hałdzie deponowany jest przede wszystkim kamień z zakładu przeróbczego kopalni i materiał z robót przygotowawczych. W 2015 roku na szczycie umieszczono oświetlenie, które jest widoczne z odległości do 20 kilometrów. |
| OUG Warszawa | |
| 84. | W lipcu 2021 r. w odkrywkowym Zakładzie Górniczym „BORKOWICE-RADESTÓW” (w m. Borkowice, gm. Borkowice, pow. przysuski, woj. mazowieckie), podczas prowadzenia robót udostępniających związanych z wydobywaniem iłów ogniotrwałych natrafiono na trójpalczaste tropy dinozaurów drapieżnych oraz odciski kości. Na znakomicie zachowane stanowisko paleontologiczne natrafiono w spągu ławicy piaskowców zalegających w nadkładzie iłów ogniotrwałych. Ze względu na walory naukowe, które potwierdzają pracownicy naukowi PIG-PIB w Warszawie, miejsce to zostanie prawdopodobnie objęte ochroną. Rozważa się utworzenie geostanowiska, ewentualnie rezerwatu geologicznego lub centrum edukacyjnego. |
| 85. | 23 lipca 2012 r. jedna z czterech tarcz TBM-EPB drążących centralny odcinek II linii metra, pobiła rekord długości wydrążonego i zabudowanego odcinka tunelu w ciągu doby, który wyniósł 43,5 m. Rekord padł na odcinku (D10) drążenia tunelu północnego (lewego), między stacją Rondo Daszyńskiego (C09) a stacją Rondo ONZ (C08). Warto dodać, że średni dobowy „zabiór” podczas drążenia centralnego odcinka II linii wynosił 20 m - 24 m. Dla porównania, podczas drążenia I linii warszawskiego metra, za pomocą rosyjskiej tarczy typu otwartego typu ScCzN-1, dobowy średni „zabiór” przy dobrych warunkach geologiczno-górniczych wynosił około 1,5-2,0 m. |
| OUG Wrocław | |
| 86. | Na Dolnym Śląsku znajduje się najwięcej w Polsce odkrywkowych zakładów górniczych wydobywających kopaliny z użyciem środków strzałowych. Według stanu na dzień 31 grudnia 2021 r. było ich 117. |
| 87. | 21 lipca 2002 r. podczas wiercenia poziomego otworu na terenie Podziemnego Magazynu Gazu Wierzchowice (w miejscowości Czarnogoździce) nastąpiła erupcja medium wiertniczego a następnie zapłon gazu ziemnego. Akcja ratownicza trwała 11 dni. Wylot otworu zablokowano poprzez zatłoczenie do głowicy przeciwerupcyjnej różnych kulek, w tym kilku… piłeczek golfowych. |
| 88. | W Szklarskiej Porębie-Jakuszyce leży najwyżej położony kamieniołom w Polsce, tj. Kopalnia Kwarcu „Stanisław” która znajduje się na wysokości 1050 m n.p.m. |
| 89. | Źródło wody leczniczej „Wojciech” w Lądku - Zdroju jest wykorzystywane w kuracji od końca XVII wieku, kiedy to w 1680 r. nad źródłem powstał budynek zakładu przyrodoleczniczego. Po przebudowie w 1880 r. na kształt łaźni tureckiej ww. budynek służy do dnia dzisiejszego, a znajdujące się pod nim źródło wody leczniczej jest wciąż eksploatowane. Woda z ujęcia „Wojciech” jest słabo zmineralizowana, termalna, charakteryzuje się zawartością fluorków, siarczków i radonu. |
| 90. | Pierwsze wzmianki o eksploatacji granitu w okolicach Strzegomia pochodzą z 1689 r. Rozkwit jej nastąpił jednak dopiero w XIX wieku. W 1826 r. uruchomiono pierwszy kamieniołom (dawniej łom) nr 22, zwany dzisiaj popularnie BARCZ I. W 1830 r. uruchomiono łom nr 25, następnie po kilkunastu latach łom nr 26, które zostały połączone i obecnie kopalnia nosi nazwę ŻBIK. |
| 91. | Kopalnia haloizytu w Duninie (powiat legnicki) jest jedyną w Polsce kopalnią tego minerału, eksploatująca największe na świecie jego złoże. Oprócz dunińskiej, istnieją tylko dwie kopalnie tego surowca na świecie w USA i Nowej Zelandii. Najczęstsze zastosowanie haloizytu: uniwersalne sorbenty mineralne, geomaty izolacyjne, sorpcyjne biofiltry, sorbenty dla elektrowni, koagulanty do oczyszczania wody i ścieków, nanotechnologia (jako wypełniacze i nośniki substancji o szczególnym przeznaczeniu, a także w medycynie, chemii, kosmetyce i mikroelektronice), stabilizacja odpadów oraz komponenty pasz i premiksów paszowych. |
| 92. | Jan Himilsbach, polski aktor znany szerszej publiczności z filmu „Rejs” (1970 r.) w reżyserii Marka Piwowarskiego, w 1947 r., mając 16 lat, trafił najpierw do więzienia, a potem do zakładu poprawczego w Szubinie, koło Bydgoszczy, gdzie poznał podstawy kamieniarstwa. Za dobre sprawowanie trafił do kamieniołomów w Strzegomiu, gdzie zdobył fach kamieniarza. |
| 93. | Z granitu strzegomskiego powstały liczne pomniki w Polsce i na świecie, do tych najbardziej znanych należą: Kolumna Zygmunta w Warszawie, Pomnik Obrońców Wybrzeża na półwyspie Westerplatte, Pomnik Grunwaldzki w Krakowie, Pomnik Powstańców Śląskich w Katowicach, Pomnik Zwycięstwa na Polu Grunwaldzkim, Pomnik Bohaterów Warszawy - Nike, Pomnik Ernesta Malinowskiego w Peru, Pomnik (fontanna) w Invalidenpark w Berlinie. |
| 94. | Do wyjątkowych miejsc czekających na turystów Dolnego Śląska należy zaliczyć sztolnie ciągnące się wiele kilometrów, kopalnie złota, srebra, czy uranu, jaskinie, schrony i obiekty militarne. Niektóre z nich są wykorzystywane do celów leczniczych. |
| SUG | |
| 95. | Najgłębszym szybem w Polsce jest szyb VI w Jastrzębskiej Spółce Węglowej S.A. KWK Budryk o głębokości 1320 m, do którego mógłby się zmieścić najwyższy budynek świata Burj Khalifa w Dubaju o wysokości 828 m (163 piętra). |
| 96. | W Polsce jest 228 szybów o łącznej głębokości 158 942,8 m, czyli ok. 159 km, co jest porównywalne z odległością na autostradzie A4 między Gliwicami a Wrocławiem. |
| 97. | W Polsce eksploatowane są wyciągi szybowe z największą dopuszczalną prędkością dla jazdy ludzi wynoszącą 12 m/s tj. 43,2 km/h, a dla transportu materiałów/urobku 20 m/s tj. 72 km/h. |
| 98. | Najwyższą wieżą wyciągową stalową kozłową w Polsce jest wieża szybu I w JSW S.A. KWK Budryk o wysokości 89 m. Z kolei wieże basztowe żelbetonowe szybów II i III kopalni w Polskiej Grupie Górniczej S.A. Oddział KWK Piast-Ziemowit mają wysokość 96 m (z logo kopalni na dachu 102 m). |
| 99. | Najstarszą eksploatowaną maszyną wyciągową w Polsce jest maszyna wyciągowa szybu Krakus zach. w Polskiej Grupie Górniczej S.A. Oddział KWK „Staszic-Wujek” Ruch Wujek z 1912 r. |
| 100. | W Polsce eksploatowane są wyciągi szybowe, w których można jednorazowo załadować 40 ton urobku do naczynia wyciągowego (skipu). W ciągu godziny największym skipem można wydobyć 1360 ton urobku, co daje ok 45 ciężarówek. |