Inwentaryzacja starych wyrobisk górniczych na Dolnym Śląsku

Z końcem czerwca br. WUG otrzymał wyniki inwentaryzacji wyrobisk górniczych mających połączenie z powierzchnią, znajdujących się na obszarach zlikwidowanych kopalń węgla kamiennego, barytu i metali kolorowych na terenie Dolnego Śląska. Wykonawca czyli Główny Instytut Górnictwa przekazał  karty informacyjne 328 wyrobisk górniczych w formie elektronicznej (2 GB danych na nośniku danych i płycie DVD) .

Inwentaryzację przeprowadzono na byłych obszarach górniczych: „Słupiec”, „Nowa Ruda”, Ludwikowice Kłodzkie” i „Przygórze” w rejonie Nowej Rudy oraz wyrobisk zlokalizowanych w rejonie Wałbrzycha.  To pierwszy etap zadania realizowanego dla Dolnego Śląska, około 35 proc. docelowego. Wstępnie szacowano, że obiektów wymagających inwentaryzacji w tym regionie może być około tysiąc. Całość prac powinna być zakończona do 1 czerwca 2016 r. Zadanie jest finansowane ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

Po zakończeniu całości prac inwentaryzacyjnych na terenie Dolnego Śląska i weryfikacji danych dokumentacja zostanie przekazana do WUG,  Archiwum Dokumentacji Mierniczo-Geologicznej WUG oraz NFOŚiGW. Organy samorządowe, których tereny były przedmiotem inwentaryzacji zostaną poinformowanie o możliwości korzystania ze zgromadzonych materiałów. Ich udostępnienie odbywać się będzie na zasadach obecnie obowiązujących w odniesieniu do dokumentacji mierniczo-geologicznej zlikwidowanych zakładów górniczych  (na podstawie ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko - Dz. U. z 2013 r. poz. 1235 i 1238 z późn. zm.).

WUG będzie zabiegał o wsparcie NFOŚiGW przy realizacji podobnej inwentaryzacji wyrobisk górniczych mających połączenie z powierzchnią na Górnym Śląsku. Szacuje się na podstawie wstępnego rozpoznania, że może ich być w tym regionie ponad tysiąc. Realizację tego zadania zaplanowano na 2017 r. Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku i podpisaniu umowy z NFOŚiGW wykonawca zostanie wyłoniony w trybie przetargu, podobnie jak dla inwentaryzacji na Dolnym Śląsku, a wcześniej w Zagłębiu Dąbrowskim.

Zainicjowana przez WUG praca badawcza pt. „ Ocena zagrożeń ze strony wyrobisk górniczych mających połączenie z powierzchnią, usytuowanych w zlikwidowanych podziemnych zakładach górniczych oraz określenie działań prewencyjnych” prowadzona jest od 2010 r. Inwentaryzacje  realizowane są w ramach programu priorytetowego „Zmniejszenie uciążliwości wynikających z wydobywania kopalin”. Prace badawcze są finansowane są ze środków NFOŚiGW. W latach 2011-2012 opracowano „Metodykę oceny zagrożeń ze strony wyrobisk górniczych mających połączenie z powierzchnią, usytuowanych na terenach zlikwidowanych podziemnych zakładów górniczych”. Na podstawie tej metodyki, w latach 2013-2014, wykonano drugi etap pracy badawczej, obejmujący teren zlikwidowanych kopalń węgla kamiennego Zagłębia Dąbrowskiego. Zinwentaryzowano tam 685 wyrobisk byłych kopalń: Paryż, Grodziec, Sosnowiec, Niwka-Modrzejów, Saturn i Jowisz usytuowanych na obszarze administracyjnym następujących gmin: Będzin (174 wyrobiska), Czeladź (21 wyrobisk), Dąbrowa Górnicza (121 wyrobisk), Mysłowice (5 wyrobisk), Psary (1 wyrobisko), Sosnowiec (345 wyrobisk), Strzyżowice (9 wyrobisk), Wojkowice (9 wyrobisk).  Wykonawcą inwentaryzacji w Zagłębiu Dąbrowskim było katowickie Przedsiębiorstwo Miernictwa Geologicznego.

Dawne wyrobiska górnicze były likwidowane w różny sposób. Z biegiem lat narastały luki w dokumentacji, co wykazywało rozpoznanie zlikwidowanych wyrobisk kopalń węgla kamiennego, a także rud cynku i ołowiu oraz rud barytu i metali kolorowych. Ustalono, że przy likwidacji wyrobisk stosowano różne, dostępne w danym okresie środki, materiały i technologie. Wraz z upływem czasu, w wyniku zachodzących w górotworze procesów, dochodziło do niekorzystnych zmian w otoczeniu zlikwidowanych szybów. Potencjalnym zagrożeniem dla bezpieczeństwa powszechnego mogą być zwłaszcza: zapadliska, uskoki terenowe, niekontrolowane emisje gazów, zmiany stosunków wodnych w gruncie i na powierzchni, penetracje wyrobisk przez osoby postronne itp. Inwentaryzacje pomagają przeciwdziałać takim zagrożeniom.