Metan – skryty zabójca

Pomimo intensywnych działań profilaktycznych metan jest jednym z najpoważniejszych zagrożeń naturalnych w polskim górnictwie. Analizując historię największych w ostatnim 20-leciu katastrof górniczych, w których zginęło co najmniej pięciu lub więcej górników, zauważa się kilka prawidłowości. Wszystkie zdarzył się w kopalniach węgla kamiennego. Dziewięć spośród dziesięciu spowodowanych było zagrożeniami naturalnymi: metanowym i wybuchem pyłu węglowego począwszy od 2000 roku, a we wcześniejszych latach tąpaniowym.

Wydobycie węgla w polskich kopalniach maleje, ale towarzyszące eksploatacji górniczej wydzielanie metanu wzrasta. Z ustaleń nadzoru górniczego wynika, że z pokładów metanowych pochodzą cztery na pięć ton wydobytego węgla. Na każdą z nich przypada średnio o połowę metanu więcej niż przed 10 laty. "Metanu jest więcej m.in. dlatego, że zwiększa się głębokość prowadzenia eksploatacji – średnio o 8–10 m rocznie. Wzrostowi metanonośności sprzyja koncentracja wydobycia i znaczne postępy dobowe ścian. Na jedną tonę wydobytego węgla przypada dziś 11 m³ metanu, wobec 7,3 m³ 11 lat temu.

Obecnie tylko w czterech polskich kopalniach nie stwierdzono wydzielania metanu. W 15 obowiązuje najwyższa, czwarta kategoria zagrożenia metanowego. Na dużych głębokościach (poniżej 1000 m) bardzo często zagrożenie metanowe występuje jednocześnie z innymi zagrożeniami, np. zaburzeniami tektonicznymi, niską zwięzłością węgla. Wówczas w wyniku prowadzonych robót górniczych może dochodzić do gwałtownych wypchnięć metanu, pod dużym ciśnieniem, do czynnych wyrobisk górniczych. Jak niebezpieczny bywa ten gaz można zobaczyć na filmach, które zostały nam użyczone przez GIG Kopalnię Doświadczalną Barbara i Katowicki Holding Węglowy S.A.

W serwisie YouTube zamieszczone zostały kolejne animacje pt. "Gaszenie metanu" i "Metan zawsze groźny".