Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie Numer 10/2000

W roku obecnym polska nauka górnicza oraz całe górnictwo obchodzą jubileusz 75-lecia działalności Kopalni Doświadczalnej "Barbara" w Mikołowie, będącej od 1945 roku jedną z jednostek organizacyjnych Głównego Instytutu Górnictwa. Jubileusz ten jest dobrą okazją do refleksji nad dotychczasowymi osiągnięciami tej zasłużonej dla polskiego i światowego górnictwa placówki naukowo-badawczej, nad jej znaczeniem i rolą w obecnych czasach oraz perspektywami dalszej działalności.

Pierwsze dziesięciolecia XX wieku to panowanie "króla węgla", węgiel decydował o pozycji ekonomicznej i politycznej państwa. Ale wydobycie węgla było niebezpieczne. Prawdziwą klęską dla kopalni jest wybuch pyłu węglowego - zniszczenie całej lub dużej części kopalni i następujący pożar. Katastrofalny wybuch pociągał za sobą dużą ilość ofiar w ludziach, bo zatrudnienie było bardzo duże. Po wstrząsie opinii publicznej wywołanym katastrofalnym wybuchem pyłu węglowego we francuskiej kopalni Courriers w 1906 roku, w którym zginęło 1099 górników, rozpoczęto systematyczne badania w zakresie opanowania wybuchów metanu i pyłu węglowego oraz pożarów podziemnych.

Jubileusz Kopalni Doświadczalnej "Barbara" Głównego Instytutu Górnictwa to historia, teraźniejszość i przyszłość działalności na rzecz bezpiecznego górnictwa. Mogę z ogromną satysfakcją powiedzieć, że wiele dokonań w 75-letniej historii szanownej Jubilatki, zostało zrealizowanych wspólnie z inicjatywy lub przy udziale urzędów górniczych. Nie ma bowiem dla nas sprawy ważniejszej niż bezpieczeństwo pracy w górnictwie. Stąd symbioza w tym zakresie poczynań górniczych środowisk naukowo-badawczych i nadzoru górniczego. Proszę wybaczyć, że sięgnę do przeszłości, do źródeł powstania zaplecza ratowniczego i badawczego górnictwa.

Z okazji pięknego Jubileuszu 75-lcia powstania Kopalni Doświadczalnej "Barbara" Głównego Instytutu Górnictwa, na szczególne podkreślenie zasługują jej osiągnięcia naukowo-badawcze, powstające w jej laboratoriach i pracowniach w ciągu 75 lat jej istnienia, w latach połączonych z ofiarna służbą tej placówki na rzecz bezpieczeństwa pracy w polskim i światowym górnictwie.

W niniejszym artykule dokonano podsumowania zrealizowanych w Głównym Instytucie Górnictwa na przestrzeni ostatnich lat prac naukowo - badawczych o utylitarnym charakterze w zakresie zagrożeń metanowych oraz wybuchem pyłu węglowego w polskich kopalniach węgla kamiennego. Wzrost głębokości eksploatacji oraz koncentracji wydobycia przyczynił się do wzrostu zagrożeń metanowych, tym samym narzucił celowość opracowania zasad, wytycznych oraz kryteriów warunkujących bezpieczeństwo załóg górniczych. Prace naukowo - badawcze zrealizowane na przestrzeni ostatnich 5 lat i ostatecznie wydane w formie Instrukcji Głównego Instytutu Górnictwa stanowią narzędzie pomocne dla kierownictwa kopalń w podejmowaniu decyzji w zakresie zwalczania zagrożenia metanowego oraz wybuchem pyłu węglowego. Podjęte w latach 1998 - 2000 prace naukowo - badawcze w zakresie analizy ryzyka zagrożenia wybuchem metanu i pyłu węglowego wskazują na dużą przydatność przy indywidualnej ocenie tych zagrożeń w wyrobiskach eksploatacyjnych.