Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie Numer 10/2024

W artykule przedstawiono podstawy formalno-prawne rozpoznawania zagrożeń naturalnych w odkrywkowych zakładach górniczych z przywołaniem obowiązujących przepisów ustawy Prawo geologiczne i górnicze oraz rozporządzeń wykonawczych. Wskazano osoby odpowiedzialne za prawidłowy proces rozpoznawania zagrożeń, rolę i znaczenie służby mierniczej i geologicznej oraz zespołów do spraw rozpoznawania zagrożeń powoływanych przez kierownika ruchu zakładu górniczego. Opisano także możliwość pozyskiwania informacji, przydatnych w procesie wstępnego rozpoznania zagrożenia wodnego i osuwiskowego w odkrywkowych zakładach górniczych, gromadzonych i udostępnianych na serwisach internetowych portali administracji publicznej tj. Wody Polskie, Państwowa Służba Geologiczna, Główny Urząd Geodezji i Kartografii. Przykładowe mapy zagrożenia wodnego oraz osuwiskowego na tle granic obszarów i terenów górniczych pokazano na rys. 2-5. Wskazane przykłady pozyskiwania informacji w zakresie geozagrożeń i zagrożenia powodziowego, przekładającego się na zagrożenie wodne w odkrywkowych zakładach górniczych i ich prezentacja na mapach z oznaczeniem granic obszarów i terenów górniczych mogą być pomocne w procesie wstępnego rozeznania zagrożeń naturalnych w odkrywkowych zakładach górniczych. Korzystanie z dostępnych baz informacji o środowisku ułatwi i skróci czas zebrania przydatnych danych do rozpoznawania zagrożeń naturalnych.

W artykule przytoczono najczęściej stosowane metody pomiaru deformacji powierzchni terenu, wywołanych podziemną eksploatacją węgla kamiennego. W celu dostarczenia jak największej ilości informacji o zmianach geometrycznych na powierzchni terenu wskazane metody pomiarowe mogą być stosowane w sposób niezależny lub łączny. Wybór odpowiedniej metody zależy od takich czynników jak: warunki terenowe, dostępność punktów pomiarowych, rentowność, oczekiwana dokładność czy forma przedstawienia wyników pomiarów. W obecnym czasie, kiedy dostępne są powszechnie nowoczesne metody pomiarowe m.in. wykorzystujące technologię GPS, skaning laserowy czy fotogrametrię, przedsiębiorcy poszukują rozwiązań, które pozwolą na wykonywanie pomiarów w sposób szybki, nieskomplikowany, bardziej rentowny i jednocześnie zapewniający wystarczającą dokładność. W niniejszym artykule dokonano analizy porównawczej „tradycyjnej” metody pomiaru - niwelacja techniczna połączona z tachimetrycznym pomiarem odległości i metody fotogrametrycznej - nalot przy użyciu drona. Z przeprowadzonych analiz wynika, że przy obecnym rozwoju technik pomiaru i sprzętu pomiarowego możliwe jest wykonanie pomiarów w sposób szybki i nieskomplikowany, uzyskując przy tym wysokie dokładności pomiarowe. Stwierdzono jednak, że w aspekcie kontroli procesu oraz weryfikacji prognoz deformacji lepiej sprawdzą się jednak metody „tradycyjne”, natomiast metoda fotogrametryczna może mieć kluczowe znaczenie przy profilaktyce górniczej czy wyborze właściwego kierunku działania podczas planowania dalszej eksploatacji. Wyniki uzyskane z nalotów fotogrametrycznych sprawdzą się również świetnie w analizach o dużej skali, dotyczących np. większych obszarów czy w warunkach, gdzie pomiar jest mocno utrudniony lub całkowicie niemożliwy.

We współczesnych realiach klimatyzacja kopalń węgla kamiennego jest zjawiskiem powszechnym. Artykuł przedstawia założenia nowej metody, która umożliwia szybkie określenie zapotrzebowania mocy chłodniczej w rejonie ściany eksploatacyjnej. Algorytm oparto na różnicy temperatury pierwotnej skał i dopływającego prądu powietrza. Założono, że główną składową ciepła emitowanego w rejonie eksploatacyjnym jest strumień wydzielony bezpośrednio w wybierce. Metoda określa wydajność chłodniczą niezbędną do zapewnienia w ścianie temperatury powietrza termometru suchego nie wyższej niż 28°C. W artykule podano przykład obliczeniowy i przedstawiono uwagi końcowe dotyczące warunków stosowania metody.