Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie Numer 12/2024

W oparciu o dane dotyczące poszczególnych gałęzi górnictwa w artykule przedstawiono - w ujęciu statystycznym i analitycznym - problematykę naprawy szkód powodowanych ruchem zakładów górniczych. W 2023 r. we wszystkich sektorach górnictwa na usuwanie szkód spowodowanych ruchem zakładu górniczego oraz zabezpieczenia profilaktyczne przed skutkami eksploatacji kopalin wydatkowano łącznie 463 604,9 tys. zł. Naprawą objętych zostało 5499 obiektów. Zabezpieczenia profilaktyczne zastosowano w 901 obiektach - wydatkowano 43 934 tys. zł. Wśród wszystkich gałęzi przemysłu wydobywczego zdecydowanie największe środki na naprawę szkód przeznacza corocznie górnictwo węgla kamiennego - w 2023 r. wydatkowało na ten cel 416 815,3 tys. zł. Znaczne wydatki poniosły też kopalnie węgla brunatnego 34 621,9 tys. zł i rud metali nieżelaznych 11 798,8 tys. zł.
W artykule szeroko omówiono sposoby zadośćuczynienia za poniesione szkody czy to przez restytucję naturalną czy odszkodowania. W całym polskim górnictwie blisko połowa kosztów związana była z naprawą szkód poprzez restytucję naturalną. Nakłady te zamknęły się sumą 217 534,4 tys. zł. Z tej puli najwięcej środków przeznaczonych zostało na naprawę budynków mieszkalnych 42 930 tys. zł, a w następnej kolejności na remonty dróg i ulic 38 692,5 tys. zł oraz mostów i wiaduktów 7 838,4 tys. zł (łącznie 46 530,9 tys. zł) a także naprawę obiektów i urządzeń kolejowych 32 624 tys. zł. Zobowiązania finansowe kopalń w zakresie wypłaty różnego rodzaju odszkodowań w 2023 r. wyniosły 159 670,8 tys. zł. W tej grupie kosztów największe środki zostały przeznaczone na odszkodowania jednorazowe za obiekty budowlane (85 717,8 tys. zł). Analizę przeprowadzono również z podziałem na odpowiednie kopaliny a także przedmioty naprawy takie jak tereny, obiekty budowlane czy infrastrukturę.
Tak jak w latach poprzednich, w zdecydowanie przeważającej liczbie, formalną podstawę naprawy szkód stanowiły ugody. W roku 2023 zawarto 9170 tego rodzaju umów, zaś sądy powszechne wydały 425 prawomocnych wyroków.

Sejsmiczność indukowana towarzyszy zwykle eksploatacji pokładów węgla kamiennego, także odprężonych w wyniku eksploatacji pokładów sąsiednich. Eksploatacja kolejnego pokładu węgla pod zrobami ścian w uprzednio wybranych pokładach sąsiednich cechuje się specyficznym wzorcem aktywności sejsmicznej. W artykule przeanalizowano kształtowanie się aktywności sejsmicznej podczas eksploatacji ścianowej pokładu 507 w skomplikowanych warunkach geologiczno-górniczych w KWK „Ruda” Ruch Bielszowice. Dokonano porównania sejsmiczności występującej podczas eksploatacji pokładu 507 oraz wcześniejszej, w pokładach zalegających wyżej. W oparciu o metodę inwersji tensora momentu sejsmicznego wyznaczono mechanizmy ognisk silnych wstrząsów. Przeanalizowano zastosowane środki profilaktyki tąpaniowej w kontekście uwarunkowań geologiczno-górniczych towarzyszących eksploatacji pokładu 507.